Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Funduszu (...)we W.

przeciwko R. M., I. W., P. G. i J. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych I. W., P. G. i J. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 24 stycznia 2014 r. sygn. akt I C 1412/13 oraz zażalenia strony powodowej od zawartego w tym orzeczeniu rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że wymienioną w nim kwotę 13.617 zł podwyższa do kwoty 17.217 zł (siedemnaście tysięcy dwieście siedemnaście złotych);

2.  oddala apelację pozwanych;

3.  zasądza od I. W., P. G. i J. M. na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 3.036 zł (trzy tysiące trzydzieści sześć złotych) tytułem kosztów postępowania odwoławczego;

4.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sadu Okręgowego w Kielcach na rzecz adwokata J. Z. – Kancelaria Adwokacka we W., ul. (...) 28 lok. 2 kwotę 2.700 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych, w postępowaniu apelacyjnym;

5.  odstępuje od obciążania apelujących wydatkiem związanym z postępowaniem, określonym w punkcie 4.

Sygn. akt I ACa 656/14

I ACz 838/ 14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2014r Sąd Okręgowy w Kielcach , uwzględniając żądanie (...)Funduszu (...)we W. , zasądził na jego rzecz od pozwanych R. M. , I. W., P. G. i J. M. , solidnie kwotę 200 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2010r do dnia zapłaty , a ponadto obciążył pozwanych sumą 13 617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to poprzedziło ustalenie następujących okoliczności faktycznych :

W dniu 14 stycznia 2005r R. M. i jej mąż S. zawarli z bankiem (...) SA umowę pożyczki hipotecznej na sumę 113 290 franków szwajcarskich , którą mogli przeznaczyć na dowolny cel , a której jednym z zabezpieczeń spłaty, były hipoteki zwykła i łączna kaucyjną ,na rzecz pożyczkodawcy , wpisane na pozycjach pierwszej i drugiej na nieruchomości , położonej w S. przy ul. (...) , zabudowanej budynkiem mieszkalnym , objętej księgą wieczystą nr (...). Termin spłaty świadczenia umownego został określony na 1 stycznia 2020 r.

W dniu 21 lutego 2006 n małżonkowie zaciągnęli w tym samym Banku kolejna pożyczkę hipoteczną na kwotę 120 000 złotych , który to kapitał mogli także przeznaczyć na wybrany przez siebie cel. Podobnie jak poprzednio spłatę zobowiązania zabezpieczały m. in. , ustanowione na rzecz banku , hipoteki zwykła i kaucyjna , w pozycjach pierwszej i drugiej , na nieruchomości objętej księgą wieczystą KW (...)/ (...). Termin końcowy , w którym mieli zwrócic w całości pożyczone pieniądze został określony na 1 lutego 2021r

Z uwagi na nie dokonywanie w terminach umownych spłat zaciągniętych zobowiązań bank wypowiedział obydwie umowy i nie spłacone dotąd zadłużenie stało się wymagalne.

S. M. (1) zmarł 10 listopada 2007r , a Sąd Rejonowy w Kazimierzy Wielkiej stwierdził , że spadek po nim nabyli w częściach równych żona oraz dzieci - pozwani - w częściach równych , każdy po ¼ części.

Na podstawie umowy cesji zawartej w dniu 22 września 2011r pomiędzy bankiem (...) SA i stroną powodową Fundusz (...)nabył wierzytelności wynikające z obu umów pożyczek hipotecznych , dotąd przysługujące cesjonariuszowi wobec R. M. i dzieci zmarłego drugiego z pożyczkobiorców .

Wyciągi z ksiąg rachunkowych Funduszu wystawione perze stronę powodową określały wysokość tych wierzytelności , na datę ich przygotowania i wynosiły one odpowiednio : z umowy z dnia 14 stycznia 2005r na sumę należności głównej – 233, 939, 76 złotego i odsetek 165 635, 95 złotego oraz wynikająca z umowy z 21 lutego 2006r z tytułu należności głównej 116 493,68 złotego i odsetek – 92 227, 74 złotego.

Rozważania prawne rozpoczął Sąd I instancji od oceny samej umowy cesji wierzytelności zawartej w dniu 22 września 2011r pomiędzy bankiem , a stroną powodową, wobec podważania jej ważności przez pozwanych , których , poza R. M. , reprezentował w sporze kurator procesowy ustanowiony dla osób nieznanych miejsca pobytu.

Sąd Okręgowy uznał ją za ważną zwracając w szczególności uwagę i odpierając jako niezasadny zarzut pozwanych , iż na jej zawarcie dłużnicy nie musieli wyrażać zgody. Wskazał , że taka zgoda nie była potrzebna jako że w czasie jej zawierania nie obowiązywał już art. 92 c ustawy Prawo bankowe , który jej , po stronie zobowiązanych z przelewnej wierzytelności wymagał. Został on uchylony przed jej zawarciem , bo z dniem 13 stycznia 2009r.

Następnie , odnosząc się do kolejnego zarzutu pozwanych, a to braku w wystawionych przez Fundusz i zahaczonych do pozwu wyciągach z jego ksiąg rachunkowych, mających obejmować wierzytelności , których są dłużnikami , tych wszystkich elementów ,których wymaga tego rodzaju dokument po myśli art. 194 ustawy z dnia 27 maja 1994r O funduszach inwestycyjnych oraz ustawy o rachunkowości uznał , że także i ten zarzut jest chybiony jako że dokumenty te wymaganiom tym , stawianym wyciągowi odpowiadają. W szczególności wskazują na obydwie wierzytelności , potwierdzają fakt ich nie spłacenia wobec banku oraz to , że wierzyciel przelał ją na rzecz Funduszu w oparciu o umowę oraz jaki zakres miał dokonany w ten sposób przelew. Zwrócił Sąd także uwagę , że poza samymi wyciągami powodowy Fundusz przedłożył także dokumenty z których wynika źródło tych wierzytelności oraz samą umowę przelewu.

Treść tych dokumentów nie była przy tym przedmiotem jakiejkolwiek krytyki procesowej ze strony pozwanych , w tym nie podważali oni poprawności określenia przez stronę powodową ich wysokości.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc.

W ocenie Sądu pozwani są zobowiązani zwrócić stronie przeciwnej z tego tytułu kwotę na którą złożyły się : uiszczona opłata od pozwu [ 10 000 złotych ] oraz równowartość wniesionej przez Fundusz zaliczki na wynagrodzenie dla kuratora [3617 złotych]

Apelację od wyroku złożyli , reprezentowani przez kuratora pozwani I. W. , P. G., i J. M..

Obejmując zakresem środka odwoławczego całość rozstrzygnięcia Sądu I instancji , domagali się jego zmiany i oddalenia powództwa. Jako wniosek ewentualny sformułowali żądanie uchylenia go i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Został on oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa materialnego , a to art. 92 c ustawy Prawo bankowe poprzez nietrafne przyjecie , że zawierając umowę przelewu wierzytelności ze strona powodową bank (...) SA nie musiał uzyskać zgody dłużników na jej zawarcie , mimo , że norma ta , uzależniająca ważność umowy cesji od jej uzyskania , obowiązywała w datach zawarcia obu umów pożyczek hipotecznych, oraz

art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004r O funduszach inwestycyjnych , wobec wyrażenia nieuzasadnionej oceny , iż wyciągi z ksiąg rachunkowych Funduszu , załączone do pozwu , zostały wystawione prawidłowo i umożliwiają jednoznaczne ustalenie wysokości zadłużenia pozwanych.

Ponadto apelujący podnieśli zarzut przedawnienia dochodzonego przez stronę powodową roszczenia

Motywując go wskazywali , że na podstawie umowy z dnia 22 września 2011r Fundusz (...) nabył od cesjonariusza wierzytelności dotąd przysługujące bankowi od pozwanych , w sytuacji , gdy były one już przedawnione. Wskazując , że stały się one wymagalne 12 września 2008r to, ich zdaniem , fakt zawarcia umowy przelewu pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą każe uznawać , że przy przyjęciu trzyletniego okresu przedawnienia zawarcie umowy cesji po jego upływie od daty wymagalności , czyni stawiany zarzut usprawiedliwionym.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenie przeciwników procesowych kosztami postępowania apelacyjnego.

Fundusz Prokura złożył natomiast zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu , wskazując , że w kwocie jaką z tego tytułu Sąd I instancji obciążył pozwanych nie ujął wynagrodzenia za zastępstwo procesowe , które także stanowiło ich element.

Tym samym , zdaniem strony powodowej , doszło do naruszenia art. 98 §1 i 3 kpc w zw z §2 ust. 2 i §6 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych [ …]

We wnioskach środka odwoławczego Fundusz domagał się zmiany tej części orzeczenia Sądu niższej instancji poprzez zasądzenie dodatkowo , solidarnie od pozwanych z tytułu kosztów procesu , kwoty 3600 złotych oraz przyznania na rzecz skarżącego kosztów postępowania zażaleniowego.

Rozpoznając apelację i zażalenie Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy pozwanych nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

W ramach jego konstrukcji nie powołali oni żadnych zarzutów natury procesowej , a w szczególności takich , za pomocą których podważaliby poprawność i kompletność poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych.

Zaniechanie to powoduje , że ustalenia te jako prawidłowe i kompletne , Sąd Apelacyjny, aprobując je , przyjmuje za własne.

Nie jest trafny żaden z zarzutów na jakich apelacja została oparta.

Odwołując się do normy art. 92 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r Prawo bankowe [jedn. tekst DzU z 2012 poz. 1376 ] apelujący pomijają , że norma ta została wyeliminowana z porządku prawnego z dniem 13 września 2009r , na podstawie ustawy z dnia 4 września 2008r O zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych , ustawy prawo bankowe oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym [ DzU z 2008 Nr 231 poz. 1546 ] Zatem jakkolwiek rzeczywiście obowiązywała ona w czasie zawarcia przez R. i S. M. (2) obu umów z bankiem (...) SA , stawiając warunek aby bank cesjonariusz uzyskał uprzednio zgodę dłużnika podlegającej obrotowi wierzytelności, na jego dokonanie , to jednak, w dacie kiedy taka umowa została zawarta pomiędzy bankiem , a stroną powodową , dotycząc wierzytelności będących przedmiotem sporu , wymaganie takie , wobec uchylenia tego przepisu już nie obowiązywało .

/ por. także wyrażający zbieżny z zaprezentowanym , pogląd Z. Ofiarskiego w : Prawo bankowe - Komentarz do art. 92 c , wydanie z 2013 , a także uwagi J. Chląda w : Problemy sekurytyzacji bankowej , Prawo bankowe z 2006 nr 3./

W konsekwencji nietrafne jest zapatrywanie zawarte w środku odwoławczym , iż brak tej zgody niweczy skutki umowy z dnia 22 września 2011r , a wobec tego powinno zapaść orzeczenie reformatoryjne, zgodne z postawionym w pierwszej kolejności wnioskiem apelacji.

Chybiony jest także drugi z zarzutów prawno materialnych.

Na wstępie jego oceny należy zwrócić uwagę , że pozwani w toku sporu przed Sądem I instancji , jak i w apelacji nie przedstawili i nie przedstawiają żadnych argumentów mających na celu podważenie wiarygodności obu wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu, poprzestając jedynie na stwierdzeniu , iż nie zawierają one tych wszystkich elementów składowych , które są wymagane przez art. 194 ustawy O funduszach inwestycyjnych , w żaden sposób tych wad nie konkretyzując.

W motywy zarzutu nie obejmują negacji wysokości oraz źródła powstania obu wierzytelności , których beneficjentem jest aktualnie strona powodowa.

Opisane zanichanie powoduje , że w ramach omawianego zarzutu wystarczającym jest powtórzenie oceny , którą , odnośnie tego zarzutu [ był on bowiem z identycznym uzasadnieniem powoływany przed Sądem I instancji ] sformułował Sąd niższej instancji , powołując się także na wskazane przez siebie orzeczenia Sądu Najwyższego. Powtarzanie tej samej argumentacji , którą Sąd II instancji aprobuje , nie byłoby celowe.

Nie mają racji pozwani kwestionujący wyrok Sądu Okręgowego, gdy odwołują się do zarzutu przedawnienia roszczenia objętego żądaniem pozwu.

Wiążą oni bowiem ocenę o jego zasadności z faktem przeniesienia obu wierzytelności na stronę powodową, w oparciu o umowę z dnia 22 września 2011r, zawartą pomiędzy stronami z których obydwie są podmiotami gospodarczymi.

Odwoływali się przy tym do stanu ich wymagalności , który miał nastąpić w dacie 12 wrzesnia 2008r , uznając , iż tym samym , wobec braku podejmowania przez bank (...) SA czynności , które zmierzając bezpośrednio do ich zaspokojenia , upłynął , przed zawarciem umowy przelewu, trzyletni termin przedawnienia o jakim stanowi art. 118 zd. ostanie kc.

Stanowisko to nie jest usprawiedliwione ,która to ocena prowadzi do odparcia tak motywowanego zarzutu.

W jego uzasadnieniu apelujący przyznają , że obydwie wynikające z zaciągniętych przez rodziców pożyczek wierzytelności, bank w następstwie ich nie zaspokajania w terminie zgodnie z postanowieniami umów z 14 stycznia 2005 r i 21 lutego 2006r , postawił w stan wymagalności z dniem 12 września 2008r.

Jednocześnie ani w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem I instancji , ani w apelacji nie zostały przez nich powołane żadne fakty z których miałoby wynikać , że którakolwiek z pożyczek była zaciągana przez R. i S. M. (2) w warunkach prowadzenia przez nich działalności gospodarczej i na cel z tą działalnością związany . Przeciwnie z treści umów , godnie z którymi pożyczkobiorcy byli uprawnieni do swobodnego przeznaczenia pozyskanych w ten sposób środków finansowych i wykorzystywania ich na dowolny cel , prowadzi do wniosku , że zawarcie umów nie miało związku z tego rodzaju ich działalnością.

Taka kwalifikacja wierzytelności , wymagalnych od 12 września 2008r , powoduje , że o ich przedawnieniu można by mówić dopiero po upływie dziesięcioletniego okresu o jakim stanowi art. 118 kc in princ kc.

Nie może budzić zatem wątpliwości , że do daty wniesienia pozwu przez stronę powodową o zapłatę świadczenia odpowiadającego ich części , termin ten nie upłynął, a wystąpienie na drogę sądową wywołało skutek o jakim mowa w art. 123 §1 pkt 1 kc.

Bez znaczenia z punktu widzenia ocenianego zarzutu jest okoliczność , że zarówno bank (...) SA jak i Fundusz - strony umowy przelewu wierzytelności - są podmiotami gospodarczymi.

Trzyletni okres przedawnienia roszczeń byłby istotny wówczas , gdyby strony umowy z dnia 22 września 2011r formułowały wobec siebie roszczenia związane z faktem jej zawarcia. Tak jednak w rozstrzyganym sporze nie było, a wierzytelności będące jego przedmiotem , w dacie zawarcia umowy przelewu nie były przedawnione , jak nietrafnie argumentują apelujący.

Z podanych wyżej przyczyn w uznaniu , iż żaden ze stawianych orzeczeniu Sądu Okręgowego zarzutów nie może być uznany za zasadny , opartą na nich apelację, Sąd II instancji oddalił na podstawie art. 385 kpc w zw z art. 194 ustawy O funduszach inwestycyjnych oraz art. 118 kc [ pkt 2 sentencji ]

Orzeczenie Sądu I instancji podlega natomiast zreformowaniu w części dotyczącej kosztów procesu albowiem za trafne należy uznać zażalenie strony powodowej.

Zgodnie z regułą dotyczącą wzajemnego rozliczenia kosztów procesu pomiędzy jego stronami , wynikająca z art. 98 §1 kpc strona wygrywająca sprawę jest uprawniona do dopomagania się zwrotu przez przeciwnika procesowego tych wszystkich kosztów , które w sposób celowy poniosła dochodząc roszczenia lub podejmując obronę przed nim.

Składową tych kosztów jest wynagrodzenie procesjonalnego pełnomocnika strony , co wynika wprost z brzmienia § 3 art. 98 kpc.

Analizując [ nota bene bardzo zwięzłe ] motywy , które powołał Sąd Okręgowy, by uzasadnić orzeczenie o kosztach procesu dojść należy do wniosku , iż ma rację autorka zażalenia podnosząc, że suma przyznana z tego tytułu Funduszowi nie obejmuje należności z tytułu tego wynagrodzenia.

Zatem uwzględniając wniosek środka odwoławczego należało sumę obciążającą solidarnie pozwanych z tytułu kosztów procesu zwiększyć właśnie o kwotę tego wynagrodzenia , w postulowanej w zażaleniu wysokości na podstawie art. 386 §1 kpc w zw z art. 397 §2 lkpc. [ pkt 1 sentencji]

Uwzględnienie zażalenia i wynikająca niego zmiana orzeczenia Sądu Okręgowego, miała także konsekwencje w zakresie kosztów postępowania odwoławczego , którymi po myśli art. 98 §1 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc zostali obciążeni solidarnie pozwani, wnoszący apelację. [ pkt 3 sentencji ]

Na kwotę należną z tego tytułu stronie powodowej poza wynagrodzeniem pełnomocnika procesowego w postępowaniu apelacyjnym [ 2700 złotych ] złożyły się także wynagrodzenie w postępowaniu zażaleniowym [ 300 złotych ] oraz zwrot poniesionej opłaty od tego środka odwoławczego [ 36 złotych ]

Sąd II instancji przyznał także , ze środków budżetowych Skarbu Państwa , wynagrodzenie dla kuratora reprezentującego , w postępowaniu apelacyjnym , nieznanych miejsca pobytu apelujących.

Kwota należna kuratorowi , będącemu adwokatem z tego tytułu została ustalona , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia, na podstawie § 6 pkt 6 w zw z §13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie [ …] , Jedn. tekst DzU z 2013 poz. 461 ] w zw z §3 ust. 1 i 2 Rozporządzenia MS w sprawie stawek , warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym[…] oraz stawek należności kuratorów z dnia 28 sierpnia 1982 [ DzU Nr 27 poz. 197 z późn. zm.}. Brak było podstaw by należność tę powiększać o podatek od towarów i usług skoro osoba kuratora nie była ustanowiona przez Przewodniczącego w warunkach zapewnienia reprezentacji procesowej dla pozwanych z urzędu ale na wniosek strony powodowej.

Sytuacja faktyczna dotycząca osób zastępowanych oraz fakt , że w istocie nie dysponują oni wartościowym majątkiem spowodowała , iż tym wydatkiem został obciążony Skarb Państwa. [ pkt 4 i 5 sentencji wyroku ]

-