Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2014 r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania K. S. (1)

od trzech decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 31 grudnia 2013 r. Nr (...)

w sprawie K. S. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zwrot nienależnie pobranej renty rodzinnej rolniczej

oddala odwołania od wszystkich decyzji.

Sygn. akt: IV U 190/14 UZASADNIENIE

W dniu (...). Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wydał trzy decyzje znak: (...), w których działając na podstawie art.32 i 34 ust.1 w zw. z art.52 ust.1 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz art.103-106 i art.139-144 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o przedstawione przez K. S. (1) zaświadczenie o łącznej kwocie przychodu osiągniętego w roku 2010, 2011 i 2012 dokonał rozliczenia renty rodzinnej pobranej przez ubezpieczonego odpowiednio w roku 2010, w roku 2011 – w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia tego roku i w roku 2012 – w okresie od 1 października do 31 grudnia wskazanego roku. Organ rentowy ustalił, że w 2010r. łączna kwota przychodu osiągniętego przez ubezpieczonego wyniosła 42 042,51 złotych i przekroczyła niższą kwotę graniczną przychodu ustaloną dla tego okresu na kwotę 30 934 złotych. Kwota przekroczenia niższej kwoty granicznej przychodu wyniosła 11 108,51 złotych, co skutkowało koniecznością zmniejszenia pobranej przez ubezpieczonego w 2010r. renty rodzinnej nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia wynoszącą 5 317,92 złotych. W 2010r. ubezpieczony pobrał rentę rodzinną w łącznej kwocie 8 413,10 złotych, a należne mu świadczenie wynosiło 3 095,18 złotych, co oznacza, że świadczenie do zwrotu z tytułu przekroczenia przychodu wynosi 5 317,92 złotych (8 413,10 – 3 095,18) – rozliczenie i decyzja z 31 grudnia 2013r. k.126-129 akt rentowych. W odniesieniu do roku 2011r. organ rentowy ustalił, że okresie od 1 stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2011r. łączna kwota przychodu osiągniętego przez ubezpieczonego wyniosła 29 358,35 złotych i przekroczyła niższą kwotę graniczną przychodu ustaloną dla tego okresu na kwotę 18 984,30 złotych. Kwota przekroczenia niższej kwoty granicznej przychodu wyniosła 10 374,05 złotych, co skutkowało koniecznością zmniejszenia pobranej przez ubezpieczonego w 2011r. renty rodzinnej nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia wynoszącą 3 400,40 złotych. W okresie od 1 stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2011r. ubezpieczony pobrał rentę rodzinną w kwocie 5 781,66 złotych, a należne mu świadczenie wynosiło 2 381,26 złotych, co oznacza, że świadczenie do zwrotu z tytułu przekroczenia przychodu wynosi 3 400,40 złotych (5 781,66 – 2 381,26) – rozliczenie i decyzja z 31 grudnia 2013r. k.130-132 akt rentowych. Wreszcie w odniesieniu do roku 2012 organ rentowy ustalił, że w okresie od 1 października 2012r. do 31 grudnia 2012r. łączna kwota przychodu osiągniętego przez ubezpieczonego wyniosła 11 169,08 złotych i przekroczyła niższą kwotę graniczną przychodu ustaloną dla tego okresu na kwotę 7 352,80 złotych. Kwota przekroczenia niższej kwoty granicznej przychodu wyniosła 3 816,28 złotych, co zasadniczo stanowiło podstawę do zmniejszenia pobranej renty rodzinnej nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia wynoszącą 1 346,49 złotych. Jednakże wobec ustalenia, że w okresie od 1 października 2012r. do 31 grudnia 2012r. ubezpieczony pobrał rentę rodzinną w należnej mu kwocie 1 051,05 złotych organ rentowy stwierdził brak kwoty do zwrotu – rozliczenie i decyzja z 31 grudnia 2013r. k.133-136 akt rentowych.

Odwołania od w/w decyzji złożył K. S. (1) wnosząc o ich zmianę i ustalenie, że nie jest zobowiązany do zwrotu renty rodzinnej w łącznej kwocie 8 718,32 złotych. Wskazał, że kwota ta znacznie przekracza jego możliwości finansowe i nie jest w stanie jej zwrócić. Nadto wskazał, że w okresie objętym zaskarżonymi decyzjami postępował zgodnie z wytycznymi zawartymi w decyzji o przyznaniu renty rodzinnej ,tj. corocznie składał zaświadczenie o kwocie rocznego przychodu. Nikt z pracowników organu rentowego nie informował go o zbyt wysokim dochodzie, który skutkowałby zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia rentowego. Dlatego nie rozumie obecnej sytuacji, w której zobowiązuje się go do zwrotu powyższej kwoty (odwołanie k.1).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-4).

Sąd ustalił, co następuje:

K. S. (1), urodzony w dniu (...), od 26 listopada 1999r. uprawniony był do renty rodzinnej po ojcu Z. S.. Renta wypłacana była do rąk przedstawicielki ustawowej uprawnionego – matki M. S. (decyzja o przyznaniu renty rodzinnej z 22 grudnia 1999r. k.20-21 akt rentowych). W dniu 21 kwietnia 2007r. K. S. (1) ukończył 18. rok życia. W dniu 15 maja 2007r. organ rentowy skierował do K. S. (1) decyzję o zmianie renty rodzinnej wskazując, że przysługuje ona K. S. (1) do 31 sierpnia 2008r. ,tj. do przewidywanego terminu ukończenia nauki w Zespole Szkół (...) w G.. Do decyzji dołączono informację – pouczenie, w której wskazano, że część uzupełniająca renty rodzinnej podlega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego wynagrodzenia, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS, a w przypadku osiągania przychodu w kwocie przekraczającej miesięcznie 70% przeciętnego wynagrodzenia (nie wyżej niż 130%) część uzupełniająca renty ulega zmniejszeniu. Osoba, która pobrała nienależne jej świadczenie jest zobowiązana do ich zwrotu, przy czym za kwoty nienależnie pobrane uważa się świadczenia wypłacane, mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Nadto organ rentowy pouczył, że w celu ustalenia, czy nie zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie renty lub zmniejszenie jej wysokości uprawniony zobowiązany jest powiadomić organ rentowy o podjęciu zatrudnienia i wysokości osiąganego przychodu oraz o łącznej kwocie przychodu osiągniętego w roku kalendarzowym w terminie do końca lutego następnego roku (decyzja z 15 maja 2007r. wraz z pouczeniem k.49-51).

W dniu 8 października 2008r., a następnie w dniu 7 listopada 2008r. organ rentowy wydał decyzje o przyznaniu K. S. (1) prawa do renty rodzinnej na dalszy okres. Pierwsza z wymienionych decyzji na okres do 31 października 2008r., a druga z wymienionych decyzji na okres do 30 września 2011r. Do każdej z tych decyzji była dołączona, analogiczna do wyżej przedstawionej, informacja o zasadach wypłaty i zawieszenia wypłaty świadczeń oraz zmniejszania kwoty świadczenia, a także o obowiązkach ciążących na uprawnionym (decyzja z 8 października 2008r. wraz z informacją k.71-73 i decyzja z 7 listopada 2008r. wraz z informacją k.77-79 akt rentowych).

W dniu 25 sierpnia 2011r. organ rentowy wydał decyzję o wstrzymaniu z dniem 1 września 2011r. wpłaty renty rodzinnej na rzecz K. S. (1) w związku z ukończeniem nauki w szkole (decyzja z 25 sierpnia 2011r. k.107 akt rentowych). Następnie w dniu 24 października 2012r. organ rentowy wydał decyzje o przyznaniu K. S. (1) renty rodzinnej w okresie od 1 października 2012r. do 30 kwietnia 2014r. Do decyzji dołączona została w/w informacja-pouczenie (decyzja z 24 października 2012r. wraz z informacją k.112-113 akt rentowych).

W okresie pobierania renty rodzinnej na przestrzeni roku 2010, 2011, 2012 K. S. (2) pozostawał w zatrudnienia w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na stanowisku koordynatora pomocy. K. S. (1) po zakończeniu roku kalendarzowego 2010, 2011 i 2012 nie informował organu rentowego o wysokości przychodu osiągniętego w zakończonym roku kalendarzowym. W dniu 24 października 2012r. organ rentowy skierował do K. S. (1) pismo przypominające o zasadach zawieszenia lub zmniejszania świadczenia z powodu osiągania przychodu i o obowiązku nadsyłania w nieprzekraczalnym terminie do końca lutego następnego roku informacji o łącznej kwocie przychodu osiągniętego z tytułu zatrudnienia w celu ustalenia, czy osiągany przychód uzasadniał wypłatę renty rodzinnej w pełnej czy w zmniejszonej wysokości albo uzasadniał zawieszenie wypłaty renty rodzinnej (pismo z 24 października 2012r. k.114 akt rentowych). K. S. (1) nie przedstawił wskazanej informacji. Następnie w dniu 5 listopada 2013r. wezwał K. S. (1) do nadesłania w terminie 14 dni zaświadczenia z zakładu pracy o osiągniętych przychodach z tytułu zatrudnienia za rok 2010, 2011, 2012 ponownie informując o obowiązku przesyłania informacji o osiągniętym przychodzie z tytułu zatrudnienia po zakończeniu roku kalendarzowego (pismo z 5 listopada 2013r. k.123 akt organu rentowego).

W odpowiedzi na powyższe pismo z 5 listopada 2013r. K. S. (1) przedstawił zaświadczenie o zatrudnieniu z 13 listopada 2013r. wystawione przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wraz z zestawieniem przychodu osiągniętego z tytułu zatrudnienia w latach 2010-2012 (zaświadczenie o zatrudnieniu wraz z zestawieniem wynagrodzenia k.124-125 akt rentowych). W oparciu o przedstawioną informację o wysokości przychodów organ rentowy wydał zaskarżone decyzje z 31 grudnia 2013r. o rozliczeniu renty rodzinnej za rok 2010, 2011 i 2012 (decyzje k.129, 132 i 136 akt rentowych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania K. S. (1) podlegały oddaleniu.

Zgodnie z art.34 ust.1 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008r. Nr 50, poz.291 ze zm.) prawo do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega zawieszeniu na zasadach określonych w przepisach emerytalnych, w takim przypadku nie zawiesza się jednak wypłaty części składkowej emerytury lub renty rolniczej. Z kolei art.52 ust.1 pkt 2 powyższej ustawy stanowi, że do przyznawania świadczeń z ubezpieczenia i do ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy regulujące przyznawanie i wypłatę odpowiednich świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin. Przez przepisy, do których odsyłają uregulowania ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników należy rozumieć przepisy ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

I tak, w myśl art.104 ust.1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, przy czym za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się zatrudnienie, służbę lub inną działalność zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności. Z kolei ust.7 wskazanego przepisu stanowi, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, a ust.8 stanowi, że w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia ustalona zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Z przytoczonym uregulowaniem koresponduje przepis art.127 ust.1 w/w ustawy który stanowi, że emeryt lub rencista (pobierający rentę rodzinną) jest zobowiązany zawiadomić organ rentowy o podjęciu działalności, o której mowa w art.104 ust.1-4 i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu, a po upływie roku kalendarzowego - o wysokości tego dochodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

Wskazać wreszcie należy, że zgodnie z art.138 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) - mającej z mocy art.52 ust.2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników odpowiednie zastosowanie do osób uprawnionych do świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników - osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu, przy czym za nienależnie pobrane świadczenia rozumie się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Odnosząc powyższe uregulowania do okoliczności sprawy stwierdzić należy, że zaskarżone przez K. S. (1) decyzje o rozliczeniu renty rodzinnej wypłacanej w roku 2010, 2011 i 2012, na mocy których K. S. (1) jest zobowiązany do zwrotu kwoty określonych w decyzjach są prawidłowe. Należy wskazać, że ani w odwołaniu, ani w toku rozprawy, jak również w piśmie procesowym z 20 listopada 201r. (k.8-13 akt sprawy) K. S. (1) nie kwestionował, że osiągane przez niego we wskazanym okresie przychody przekraczały wysokość określoną w przytoczonym wyżej art.104 ustawy emerytalnej. Kwestia sporną było to, czy w okolicznościach sprawy można uznać, że świadczenia pobrane przez skarżącego ponad wynikającą z ustawy wysokość są nienależne w kontekście przesłanki określonej w art.138 ust.1 pkt 1 ustawy ,tj. wymogu, aby osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania (odpowiednio pobierania w niższej wysokości).

Analizując przedstawione wyżej ustalenia Sąd doszedł do przekonania, że K. S. (1) był odpowiednio pouczony przez organ rentowy o przesłankach zawieszenia wypłaty świadczenia, zmniejszenia wysokości świadczenia, jak również o obowiązkach ciążących na uprawnionym w przypadku osiągania przychodu z tytułu zatrudniania. Jak wynika z powyższych ustaleń, poczynając od 2007r. organ rentowy przesyłając K. S. (1) (już pełnoletniemu) kolejne decyzje o przyznaniu renty rodzinnej na dalszy okres informował go jednocześnie o powyższych okolicznościach i ciążących na nim obowiązkach. W związku z tym twierdzenia skarżącego, że nie miał świadomości o zasadach zmniejszania wysokości świadczenia i obowiązku przedkładania informacji o wysokości osiąganego przychodu nie mogą być uwzględnione. Analiza akt rentowych K. S. (1) prowadzi do wniosku, że po zakończeniu roku kalendarzowego 2010, 2011 i 2012 nie przedstawił on organowi rentowemu informacji o wysokości przychodu osiągniętego w wymienionych latach (po zakończeniu każdego roku) z tytułu zatrudnienia. Uczynił to dopiero na wyraźne wezwanie organu rentowego skierowane do niego w piśmie z 5 listopada 2013r. (k.123 akt rentowych), przy czym – jak wskazano wyżej – rok wcześniej ,tj. w piśmie z 24 października 2012r. organ rentowy przypominał skarżącemu o powyższym obowiązku (pismo z 24 października 2012r. k.114 akt rentowych). Niezależnie od tego podkreślić trzeba, że uprawniony do świadczenia, będąc pouczonym o określonym obowiązku, powinien przedkładać stosowną informację bez wezwania przez organ rentowy. W tych okolicznościach wezwanie przez organ rentowy ma charakter jedynie ponaglenia lub przypomnienia. Brak wezwania przez organ rentowy nie zwalania uprawnionego z obowiązku przedłożenia stosownej informacji. Dlatego argumentem przeciwko uznaniu podstaw do zwrotu świadczenia nie może być twierdzenie skarżącego, że dostarczał organowi rentowemu wszystkie dokumenty, o które organ go prosił (wyjaśnienia ubezpieczonego k.14v – nagranie od minuty 2 do 10). W tym miejscu wskazać należy, że również dopiero w odpowiedzi na pismo organu rentowego skarżący przedstawił informację o wysokości przychodu osiągniętego z tytułu zatrudnienia w roku 2009 (pismo organu rentowego z 28 października 2009r. k.100 i zaświadczenie o wysokości przychodu w roku 2009 k.102 akt rentowych).

Kończąc wskazać należy, że zgodnie z art.138 ust.5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art.104 ust.1 podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji. W niniejszej sprawie organ rentowy wydał decyzje rozliczające świadczenia za rok 2010, 2011 i 2012 w dniu 31 grudnia 2013r., a zatem zgodnie z dyspozycją powyższego przepisu zaskarżone decyzje objęły 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania decyzji, czyli rok 2013. Twierdzenie skarżącego, że organ rentowy naruszył powyższe uregulowanie, gdyż decyzję rozliczającą rok 2010 wydał w dniu 31 grudnia 2014r. jest niesłuszne (vide: pismo skarżącego k.13 akt sprawy i decyzja z 31 grudnia 2013r. rozliczająca rentę rodzinną za 2010r. k.129 akt rentowych).

Mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności Sąd uznał, że odwołania K. S. (1) nie zasługują na uwzględnienie i dlatego na podstawie art.477.14§1 kp odwołania te oddalił.