Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2013 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze II Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

PrzewodniczącySSO Anna Mikuliszyn/spr/

SędziowieSSO Jadwiga Kwapiszewska, SSO Maria Lechowska

ProtokolantAgnieszka Lesicka

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2013 r. w Jeleniej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy J.- (...)
w J.

przeciwko Z. C., G. C. i S. C.

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych G. C. i S. C.

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 29 lutego 2012 r., sygn. akt I C 844/11

oraz na skutek apelacji pozwanego Z. C.

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt I C 844/11

I.  umarza postępowanie apelacyjne wobec pozwanej G. C.;

II.  oddala apelację pozwanych Z. C. i S. C.;

III.  zasądza solidarnie od Z. C. i S. C. na rzecz strony powodowej kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt II Ca 24/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29.02.2012 r. Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze nakazał pozwanym G. C. i S. C. oraz Z. C. aby opuścili i opróżnili wraz ze wszystkimi rzeczami i osobami prawa ich reprezentującymi lokal mieszkalny nr (...) położony w J. przy ul. (...) i wydali go powodowej Gminie J..

Ustalił jednocześnie Sąd, że S. C. przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie tego orzeczenia wobec tego pozwanego do czasu złożenia stosownej oferty przez Gminę J..

Jednocześnie Sąd orzekł o braku uprawnienia do lokalu socjalnego wobec pozostałych dwojga współpozwanych. W stosunku do Z. C. wyrok ten był wyrokiem zaocznym.

Po rozpoznaniu sprzeciwu Z. C. od tego orzeczenia Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 2.10.2012 r. utrzymał w mocy orzeczenie o eksmisji tego pozwanego z lokalu mieszkalnego, orzekł o przysługującym temu pozwanemu uprawnieniu do lokalu socjalnego wstrzymując jednocześnie wykonanie orzeczenia o eksmisji do czasu złożenia stosownej oferty przez Gminę J..

Z ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego wynikało, że pozwani Z. i G. C. byli najemcami przedmiotowego lokalu. Od dłuższego czasu pozwani nie uiszczali czynszu, zaległość z tego tytułu przekraczała trzy pełne okresy płatności. Pismem z 10.12.2010 r. strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty ciążących na lokalu zaległości i wyznaczała termin 1 miesiąca do ich uregulowania. Wobec braku wpłat pismem z 11.03.2011 r. wypowiedziała pozwanym umowę najmu ze skutkiem rozwiązującym na 30.04.2011 r. Pozwani nie opuścili mieszkania.

Dorosły i zamieszkały z najemcami ich syn S. C. jest zarejestrowany w ewidencji osób bezrobotnych.

Z. C. jest inwalidą z pierwszą grupą inwalidzką, jest całkowicie niezdolny do pracy, wymaga opieki osoby drugiej. Otrzymuje rentę inwalidzką w wysokości 946 zł.

G. C. pobiera zasiłek przedemerytalny.

Wywiódł następnie Sąd Rejonowy, że powód zasadnie domagał się orzeczenia eksmisji pozwanych. Jego żądanie znalazło oparcie w przepisach art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2001 r., nr 71, poz. 733 z późn. zm.).

W świetle art. 14 ust. 4 pkt 3 i 5 w/w ustawy obligatoryjnie należało orzec o uprawnieniu pozwanych Z. i S. C. do otrzymania lokalu socjalnego i wstrzymania wykonania opróżnienia dotychczas zajmowanego lokalu do czasu złożenia stosownej oferty przez Gminę J..

Od wyroków Sądu Rejonowego złożyli apelacje wszyscy pozwani.

S. C. zarzucił, że orzeczenie o eksmisję wobec jego rodziców było niehumanitarne, co powodowało, iż stało się ono niezasadne także wobec tego pozwanego.

Z. C. zarzucił nieważność postępowania wobec uniemożliwienia mu udziału w sprawie i odmowę ustanowienia pełnomocnika z urzędu, naruszenie art. 5 kc, naruszenie art. 23 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego.

Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

W toku postępowania apelacyjnego pozwana G. C. zmarła, co spowodowało umorzenie tego postępowania w stosunku do pozwanej (art. 391 § 1 w zw. z art. 355 § 1 kpc).

Rozpoznając apelacje pozostałych pozwanych Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wnosząc sprzeciw od wyroku zaocznego pozwany Z. C. wniósł także o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu. Postanowieniem z dnia 10.05.2012 r. wniosek ten został oddalony i wobec jego niezaskarżenia przez pozwanego orzeczenie to stało się prawomocne.

Nie można zatem skutecznie w apelacji kwestionować prawomocnego orzeczenia, skoro w toku postępowania przed Sądem I instancji pozwany nie zaskarżył go. Kontroli instancyjnej na wniosek strony podlegają tylko te postanowienia Sądu Rejonowego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia (art. 380 kpc). W rozpoznawanej sprawie orzeczenie o odmowie ustanowienia dla Z. C. pełnomocnika z urzędu zostało wydane przez referendarza sądowego. W myśl art. 398 § 2 kpc do rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego w takim wypadku stosuje się przepisy o zażaleniu.

Z urzędu jednak Sąd Okręgowy rozpoznając apelację winien badać, czy nie nastąpiła nieważność postępowania przed Sądem I instancji (art. 378 § 1 kpc). W rozpoznawanej sprawie, wbrew twierdzeniom apelacji brak jest podstaw do takiego stwierdzenia. Pozwany był powiadomiony o terminach rozprawy. Mimo nieobecności Z. C. zaprezentował swoje stanowisko, odniósł się do żądania pozwu i przedstawił swoje argumenty w sprzeciwie od wyroku zaocznego.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego pozbawienie strony możliwości obrony swych praw, o którym mowa w art. 379 pkt 5 kpc polega na tym, że z powodu wadliwości procesowych Sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kpc, których nie można było usunąć do wydania orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części.

Stanowisko powyższe Sąd Najwyższy wyraził wielokrotnie zarówno w przytoczonym powyżej postanowieniu z dnia 06.03.1998 r. III CKN 34/98 – LEX 36068 jak i w wyroku z 10.05.1974 r. II CR 155/74 OSPiKA z 1975 r. z. 3 poz. 66, wyroku z 13.06.2002 r. – V CKN 105/00 LEX 55517. Wskazywane natomiast w apelacji Z. C. okoliczności dotyczące porozumienia z dnia 2.05.2012 r. w zakresie spłaty zaległych należności pozostają bez wpływu na ocenę zaskarżonego orzeczenia. Uwzględniając żądanie pozwu Sąd Rejonowy zobowiązany był zbadać, czy nastąpiły wskazane w nim okoliczności uzasadniające w myśl ustawy o ochronie praw lokatorów (…) orzeczenie eksmisji wobec pozwanych. Fakt zalegania przez nich z zapłatą czynszu za 3 pełne okresy był bezsporny. W tej sytuacji ewentualna zgoda na rozłożenie tych zaległości na raty, czy też możliwość zawarcia przez wynajmującego z najemcą kolejnej umowy najmu tego samego lokalu w przyszłości pozostaje poza oceną Sądu.

Nie naruszył także Sąd Rejonowy art. 5 kc. Bardzo trudna sytuacja finansowa i życiowa pozwanych nie zwalnia ich od obowiązku zapłaty czynszu za zajmowany lokal. Właściciel wynajmujący jest uprawniony do żądania zapłaty za oddany w najem lokal i jego żądanie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, nie stanowi też nadużycia prawa.

Nadużycie prawa zachodzi wówczas, gdy wykonujący je postępuje sprzecznie z ogólnie przyjętymi normami czy też zasadą słuszności i winien być traktowany jakby wyszedł poza treść swego prawa, a więc już nie może go dalej wykonywać. Sprowadza się to do sytuacji, że z powodu nagannego wykonywania prawa, przestaje ono istnieć, co usprawiedliwia odmówienie ochrony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2.06.2011 r. I CSK 520/10 – LEX 1129076).

Zarzucając, że strona powodowa nie zaproponowała pozwanym zamiany lokalu na „tańszy” S. C. bezzasadnie upatruje w tym nadużycie prawa przez stronę powodową. Pomija także istotne okoliczności, że ewentualna zamiana lokalu na inny, w którym czynsz najmu byłby niższy leżała głównie w interesie pozwanych i nic nie stało na przeszkodzie, aby o nią zabiegali.

Orzekając o uprawnieniu pozwanych Z. i S. C. do lokalu socjalnego, Sąd Rejonowy nie był uprawniony do wskazania wielkości tego lokalu, czy też warunków jakim winien on odpowiadać.

Wielkość powierzchni takiego lokalu określa art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 21.06.2001 r., przy czym na gminie, która z mocy art. 22 w/w ustawy jest zobowiązana do tworzenia takich lokali ciąży obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków osobom eksmitowanym.

W rozpoznawanej sprawie stan zdrowia Z. C. i wynikająca z tego tytułu konieczność uwzględnienia jego inwalidztwa przy złożeniu przez Gminę oferty najmu lokalu socjalnego wykraczała poza przedmiot postępowania i nie mogła zostać w orzeczeniu uwzględniona. Cytowana ustawa o ochronie praw lokatorów ani też żaden przepis kodeksu cywilnego nie daje sądowi orzekającemu możliwości wskazywania w orzeczeniu obowiązku przyznania osobie eksmitowanej szczególnych warunków, którym winien odpowiadać przyznany jej lokal socjalny.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znalazło oparcie w przepisach art. 98 kpc oraz § 9 w zw. z § 12 ust. 1 pkt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.