Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 09-12-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Maria Dorywalska

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Jamrószka

po rozpoznaniu w dniu 04-12-2014 r. w Koninie

sprawy J. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek odwołania J. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 22-04-2014r. decyzja Nr (...)

I.  O d d a l a o d w o ł a n i e

II.  Zasądza od odwołującej na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat we W. decyzją nr (...) z dnia 22.04.2014 r. stwierdził, że z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej J. H. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 16.10.2013 r.

W uzasadnieniu decyzji podano, że J. H. od dnia 16.10.2013 r. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie specjalistycznego projektowania, której przedmiotem było wykonywanie dekoracji na imprezy okolicznościowe. Wskazano, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiła : 10/2013 – 3.354,84 zł, 11/2013 – 6.500 zł, 12/2013 – 6.500 zł. Natomiast od dnia 16.01.2014 r. ubezpieczona wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczona przedstawiła dokumenty w postaci : podatkowej księgi przychodów i rozchodów za m-ce 11, 12/2013 r., fakturę na zakup materiałów z dnia 20.12.2013 r. na kwotę 83,87 zł oraz rachunki z dnia 22.12.2013 r. nr (...) na kwotę 350 zł, oraz z dnia 23.12.2013 r. nr (...) na kwotę 300 zł. Na podstawie przedstawionych dokumentów organ rentowy podał, że faktycznie nie rozpoczęła ona prowadzenia działalności gospodarczej i dokonała zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania prawa do świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa. Organ rentowy zaznaczył, że z uwagi,
iż podjęła się prowadzenia działalności w perspektywie nieodległego porodu, wskazuje, że nie zgłosiła ona działalności w celu budowy firmy w dłuższym horyzoncie czasowym, ale przede wszystkim w perspektywie nieodległego macierzyństwa i zasiłku macierzyńskiego. Wskazano, że ubezpieczona była przez długi czas zarejestrowana jako osoba bezrobotna co świadczy o braku wcześniejszej chęci prowadzenia działalności gospodarczej i nie wyjaśniła dlaczego akurat w czasie ciąży zdecydowała się założyć działalność. Nadto podano, że z zysków jakie osiągnęła nie jest wystarczającym opłacenie składek w wysokościach jakie zdeklarowała. Wskazano, że wkład ubezpieczonej w rozwój firmy był bardzo niski, gdyż nie podjęła ona żadnych działań reklamowych, w celu budowy wizerunku swojej firmy.

Odwołanie od decyzji złożyła J. H., która wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w ten sposób, że podlegała ona ubezpieczeniom społecznym wskazanym w zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że podejmując się prowadzenia działalności gospodarczej odwołująca wiedziała, że jest w ciąży lecz chciała i prowadziła osobiście czynności związane z działalnością gospodarczą. Dopiero gdy w styczniu 2014 r. okazało się, że ciąża może być zagrożona wyłączyło ją to z aktywności zawodowej. Wskazano, że decyzja o podjęciu działalności została podjęta pod namową pracowników Urzędu Pracy w S. organizujących szkolenia w ramach aktywizacji osób bezrobotnych. W trakcie okresu odprowadzania składek zawierała umowy, osiągała comiesięczny dochód. Okoliczności wskazujące na to, że powódka osobiście świadczyła usługi, uzyskiwała ciągły dochód, a jej niezdolność do pracy pojawiła się nagle, bez wcześniejszych przeciwskazań medycznych, nie uzasadniają twierdzenia, że jej działania były iluzoryczne i służyły obejściu prawa.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

J. H. w czerwcu (...). wyszła za mąż i w tym samym roku urodziła córkę. W 2010 r. ukończyła studia w zakresie technologii chemicznej na Politechnice (...). Następnie ukończyła studia podyplomowe w zakresie analityki chemicznej. Próbowała znaleźć pracę zgodną z posiadanym wykształceniem i kwalifikacjami, jednak pracodawcy poszukiwali osób z doświadczeniem, którego odwołująca nie posiadała. Ostatnio odwołująca pracowała na początku 2013 r. przez 3 miesiące na stanowisku kelnerki w restauracji - (...). Stosunek pracy ustał na skutek porozumienia stron. Od tego czasu odwołująca pozostawała osobą bezrobotną. W sierpniu 2013 r. wzięła udział w szkoleniu organizowanym przez urząd pracy w zakresie dekoracji i po nim zdecydowała się na założenie własnej działalności gospodarczej. J. H. zgłosiła w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, iż z dniem 16.10.2013 r. rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie specjalistycznego projektowania. Polegała ona na wykonywaniu dekoracji i przyozdabianiu sal na imprezy okolicznościowe. Siedzibą firmy była (...), (...)-(...) S.. Odwołująca zdeklarowała opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe od podstawy wymiaru 6.500 złotych. W tym czasie odwołująca znajdowała się w czwartym miesiącu ciąży.

Członkowie rodziny odwołującej starali się wśród rodziny oraz znajomych rozpropagować rozpoczęcie przez nią działalności. Ojciec odwołującej S. S. (1) starał się pomagać córce, między innymi zakupując dla niej artykuły potrzebne do wykonywania przez nią działalności.

Mąż odwołującej wśród znajomych z pracy mówił, że zajmuje się ona przygotowywaniem dekoracji i jego znajomy K. W. (1), zlecił jej wykonanie wystrojenia domu na przyjęcie zaręczynowe i za tą usługę zapłacił odwołującej 200 złotych.

Odwołująca rozliczała się według podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W miesiącu listopadzie 2013 r. osiągnęła przychód wynoszący 1180 złotych, przy wydatkach wynoszących 340,02 złotych. Natomiast w grudniu 2013 r. osiągnęła przychód kwocie 650 złotych, przy wydatkach wynoszących 319,03 złotych. W zeznaniu podatkowym za rok 2013 r. odwołująca wskazała, że osiągnęła dochód wynoszący 1.170,95 złotych. Rozliczaniem prowadzonej działalności gospodarczej zajmowało się Biuro Rachunkowe (...) która prowadzi również rozliczenia finansowe firmy brata odwołującej.

Od 16.01.2014 r. J. H. złożyła wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego. W dniu (...) urodziła dziecko i z uwagi na to zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w toku sprawy a także częściowo na podstawie zeznań odwołującej J. H. oraz na podstawie zeznań świadków K. W. (1), M. G., S. S. (1) oraz E. N..

Zeznania odwołującej Sąd uznał za częściowo przekonujące, gdyż Sąd nie dał wiary jej twierdzeniom, iż zamierzała faktycznie prowadzić założoną działalność gospodarczą. Jakkolwiek zeznania odwołującej miały potwierdzenie w zeznaniach świadków (za wyjątkiem zeznań świadka E. N.) oraz w przedłożonych dokumentach, tym niemniej w ocenie Sądu podjęte przez nią czynności prowadzenia działalności gospodarczej były pozorne i miały jedynie stwarzać wrażenie, iż odwołująca rzeczywiście wykonuje działalność. W tej sytuacji zeznania świadków K. W. (2), M. G. oraz S. S. (2) nie mogły być w tym przypadku decydujące. K. W. (2) zeznał, że odwołująca wykonała mu jedynie jedną usługę dekoracji za którą zapłacił 200 zł, natomiast z zeznań S. S. (2) wynika, że pomagał córce w zakupach artykułów do celów związanych z działalnością, lecz nie może to również stanowić przesądzającego dowodu aby odwołująca miała rzeczywistą wolę prowadzenia działalności gospodarczej.

Z kolei zeznania M. G. potwierdzają jedynie to, że odwołująca rozliczała się za pomocą prowadzonej podatkowej księgi przychodów
i rozchodów.

W przypadku zeznań E. N. istnieje sprzeczność pomiędzy twierdzeniami złożonymi na rozprawie w trakcie których podawała, że w prowadzonym przez nią sklepie odwołująca umieściła ogłoszenie o prowadzonej przez siebie działalności około 3 miesiące temu (świadek składała zeznania w grudniu 2014 r) z zapisem oświadczenia z datą z dnia 26.08.2014 r. stwierdzającym, iż J. H. miała umieścić to ogłoszenie już w październiku 2013 r. Wyjaśniając powyższą rozbieżność świadek podała,
że „jestem pewna, że takie ogłoszenie przez odwołującą zostało zawieszone w 2014 r”. Czyni to niewiarygodnym twierdzenia odwołującej, jakoby miała reklamować swoją działalność jeszcze przed urodzeniem dziecka.

Treść dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu, przy czym przedłożone dokumenty, przede wszystkim w postaci faktur i rachunków, nie były wystarczającymi dowodami aby uznać, że odwołująca podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalność gospodarczej, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Zgodnie z treścią przepisu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U.2013.1442) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu
i wypadkowemu.

Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10 (art. 11 ust. 2 ustawy). Do tej kategorii zalicza się również osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą, rozumie się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych).

Takimi przepisami – w chwili zarejestrowania przez odwołującą działalności gospodarczej w ewidencji działalności gospodarczej była nadal obowiązująca ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U.2013.672).

Zgodnie z art. 14 ust. 1 powyższej ustawy przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.

W sprawie bezspornym było, iż odwołująca złożyła taki wniosek, deklarując rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 16.10.2013 r. Istnienie wpisu w ewidencji nie przesądza jednakże o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej. Ma on bowiem charakter deklaratoryjny – nie konstytutywny, stanowi wyłącznie czynność materialno – techniczną, a decydujące znaczenie ma faktyczne prowadzenie tej działalności. Ustawodawca wiąże powstanie stosunku ubezpieczenia społecznego nie z samą chęcią założenia działalności lecz z rzeczywistym jej wykonaniem.

W celu dokonania oceny czy odwołująca faktycznie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą należy odwołać się do przepisów ustawy z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, która w art. 2 stanowi, że działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W uzasadnieniu do uchwały z dnia 6.12.1991 r. (III CZP 117/91, Lex nr 3709) Sąd Najwyższy określił specyficzne właściwości działalności gospodarczej obejmujące : zawodowy (a więc stały) charakter, powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, że pomimo formalnego dokonania zgłoszenia, odwołująca nie prowadziła działalności gospodarczej o cechach wymienionych powyżej.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na krótki okres pomiędzy rozpoczęciem prowadzenia działalności a wystąpieniem przez odwołującą o wypłatę zasiłku oraz rozpoczęcie jej w sytuacji, znajdowania się w czwartym miesiącu ciąży. Jakkolwiek rację ma odwołująca, iż sam fakt bycia w ciąży nie eliminuje możliwości rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej tym niemniej nie sposób zauważyć, że stan ten nie służył rozwojowi nowozałożonej działalności. Skoro w świetle powyższych cech prowadzenie działalności gospodarczej powinno przybrać formę działania stałego, ciągłego to rozpoczęcie działalności przez odwołującą w okresie czwartego miesiąca nie było działaniem racjonalnym. Perspektywa urodzenia dziecka w niezbyt odległej przyszłości powodowała, że odwołująca z pewnością większą wagę wiązała z przyszłym macierzyństwem niż z rozwojem działalności. Działalność gospodarcza winna być podporządkowana zasadzie racjonalnego gospodarowania co oznacza, że powinno to być działanie przemyślane zarówno pod względem organizacyjnym jak i finansowym. Natomiast w realiach sprawy nie można uznać, aby odwołująca faktycznie wykonywała ją w sposób ciągły i zorganizowany. Odwołująca wprawdzie podjęła pewne czynności, które mogłyby świadczyć o faktycznym wykonywaniu działalności lecz nie można ich utożsamiać z zamiarem rzeczywistego jej prowadzenia. Zasadniczo należy zauważyć, że podjęte przez odwołującą działania miały charakter sporadyczny i okazjonalny, skoro ograniczały się do przeprowadzenia kilku usług. Jednocześnie należy zauważyć, iż działalność odwołującej nie wykazywała tendencji rozwojowej, a oczywistym jest, że jednym z celów działalności gospodarczej jest nastawienie na osiągnięcie zysku i dążenie do wzrostu sprzedaży oferowanych usług. W przypadku odwołującej okoliczność ta nabiera szczególnego znaczenia z uwagi na stosunkowo wysoką podstawę wymiaru składek wynoszącą miesięcznie 6.500 zł. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, iż działalność odwołującej nie przynosiła zbyt wymiernych zysków.
Od momentu rozpoczęcia jej prowadzenia (październik 2013 r.) do końca roku 2013 r. odwołująca osiągnęła dochód wynoszący łącznie 1.170,95 zł.
O ile zrozumiałe jest, iż w początkowej fazie prowadzenia firmy osiągane z tego tytułu dochody często nie są zbyt wysokie i niekiedy nie wystarczają nawet na pokrycie poniesionych wydatków, tym niemniej nie znajdowało ekonomicznego uzasadnienia przyjęcie przez odwołującą wymiaru składek na poziomie deklarowanej kwoty, skoro osiągany przez nią dochód stanowi niewielką część tego wymiaru i brak było w tym czasie racjonalnych przesłanek uzasadniających przyjęcie, iż w dłuższej perspektywie będzie ona w stanie opłacać pełną ich wysokość. Z punktu widzenia korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest obojętnym określenie wymiaru podstawy składek i godziłaby w poczucie sprawiedliwości społecznej sytuacja, w której zachwiana zostałaby równowaga pomiędzy sumą wpłaconych składek a sumą wypłaconych świadczeń, w szczególności, gdyby tak jak w niniejszej sprawie istniałaby zdecydowana dysproporcja pomiędzy tymi wartościami. W tych okolicznościach należało uznać, że samo opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne nie może prowadzić do wniosku, iż odwołująca przejawiała zamiar faktycznego prowadzenia działalności. Podsumowując uznać należało,
że czynności odwołującej dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej były pozorne i zmierzały do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu macierzyństwa. Do takiej oceny doprowadziła analiza całokształtu zaistniałych okoliczności sprawy w tym : krótki okres pomiędzy rozpoczęciem działalności a przejściem i skorzystaniem z odwołującą z prawa do zasiłku, nie mająca ekonomicznego uzasadnienia i nie odpowiadająca uzyskiwanym dochodom wysoka podstawa wymiaru składek, niska częstotliwość podejmowanych czynności sprowadzająca się w istocie do udzielenia kilku usług. Nadto uwzględnić należało brak większego zaangażowania w rozpropagowanie prowadzonej działalności (zeznania świadka E. N. wskazują, że dopiero na etapie prowadzonego postępowania odwołująca zdecydowała się wywiesić informację o prowadzonej działalności) oraz posiadanie przez odwołującą statusu osoby bezrobotnej przez okres kilku miesięcy przed rozpoczęciem działalności.

Z uwagi na powyższe uznać należało, że podjęte przez odwołującą czynności zmierzały w konsekwencji jedynie do zabezpieczenia swojej sytuacji finansowej na okres przed i po porodzie. Stanowiły one jedynie próbę stworzenia pozorów działalności i w tej sytuacji nie mogło to doprowadzić do skutku w postaci podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Okoliczności te doprowadziły do oddalenia na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołania J. H., gdyż ZUS zasadnie uznał, że odwołująca nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) Sąd zasądził od odwołującej na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Maria Dorywalska