Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

V Wydział Karny Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Myśliwiec

Sędziowie: SSR del. Ewa Tatarczyk

SSO Sławomir Klekocki (spr.)

Protokolant: Monika Brzoza

w obecności Wandy Ostrowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniach: 9 października 2014r. i 8 grudnia 2014 r.

sprawy skazanego:

J. K. /K./

syna S. i W.

ur. (...) w D.

w sprawie o wyrok łączny

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora, skazanego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju

z dnia 6 maja 2014r. sygn. akt II K 210/14

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie 1 jako podstawę wymierzenia kary łącznej przyjmuje art. 85 kk i art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk;

II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata J. P. kwotę 144 (sto czterdzieści cztery) złotych oraz 23 % podatku VAT w kwocie 33,12 złotych (trzydzieści trzy złote i dwanaście groszy), łącznie kwotę 177,12 złotych (sto siedemdziesiąt siedem złotych i dwanaście groszy) tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV. zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt V.2 Ka 404/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Jastrzębiu - Zdroju wyrokiem łącznym z dnia 6 maja 2014r. sygn. akt II K 210/14, na zasadzie art. 85 kk i art. 86 §1 i 2 kk w zw. z art. 569 §1 kpk wymierzył skazanemu J. K. karę łączna 4 lat i 7 miesięcy pozbawienia wolności, obejmująca wyroki:

- Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 18.01.2002r., sygn. akt II K 511/01,

- Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich z dnia 11.12.2003r. sygn. akt II K 159/03,

- Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 13.01.2006r., sygn. akt II K 204/05,

- Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 12.01.2011r., sygn. akt II K 1164/06,

- Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 27.01.2012r. sygn. akt II K 541/11.

Na zasadzie art. 577 kpk Sąd zaliczył skazanemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawach i kary dotychczas odbyte w sprawie V K 221/05 od dnia 31.08.2004r. do 02.06.2006r. oraz z wyroku II K 66/11 od dnia 13.12.2002r. do dnia 13.03.2003r., od dnia 26.01.2009r. do dnia 06.03.2009r. i od dnia 28.10.2010r. do 19.11.2010r. z połączonych spraw.

Na zasadzie ar. 572 kpk Sąd umorzył postępowanie odnośnie wyroków Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju sygn. akt II K 256/04 i II K 606/04 z uwagi na brak warunków formalnych do wymierzenia kary łącznej. Sąd nadto orzekł, iż pozostałe rozstrzygnięcia, a nieobjęte wyrokiem łącznym podlegają odrębnemu wykonaniu.

Na zasadzie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. P. kwotę 120,00 złotych + 23% VAT tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu skazanego oraz zwolnił Sąd skazanego od ponoszenia kosztów sądowych i opłaty, przejmując je w całości na rachunek Skarbu Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli oskarżyciel publiczny, skazany oraz jego obrońca.

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Jastrzębiu - Zdroju w swojej apelacji zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 86 §2 kk polegająca na niewłaściwym zastosowaniu w/w przepisu jako podstawy wymiaru skazanemu J. K. kary łącznej 4 lat i 7 miesięcy pozbawienia wolności w sytuacji, gdy przepis art. 86 §2 kk stanowi podstawę wymiaru kary łącznej grzywny.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z pkt 1 wyroku art. 86 §2 kk jako podstawy prawnej wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności.

Skazany w swojej apelacji nie zgodził się z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego i zarzucił, iż:

1)  Sąd Rejonowy umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego w zakresie spraw II K 256/04 oraz II K 606/04 stwierdzając, że brak jest formalnych możliwości do wydania takiego wyroku, pomimo, że Sąd Okręgowy w Katowicach w postanowieniu z dnia 13.01.2014r. sygn. akt V K 205/13 wskazuje na możliwość wydania wyroku łącznego ze wszystkich skazań, począwszy od 2001r. do 2012r.,

2)  nie zgadza się z brakiem wnoszonego przez niego zaliczenia 72 dni pozbawienia wolności (144 stawek dziennych) odbytych w całości w sprawie II K 511/01 z dnia 18.01.2002r., w której to sprawie orzeczona kara 3 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu została mu odwieszona, a w/w grzywna w myśl art. 71 §2 kk powinna zostać zaliczona na poczet odwieszonej kary,

3)  Sąd Rejonowy nie odniósł się do jego wniosku o zaliczenie okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie sygn. akt II K 606/04,

4)  nie zgadza się z argumentacją w uzasadnieniu wyroku, co do jego sytuacji rodzinnej i osobistej, a także negatywnego, ukierunkowanego stosunku do sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy.

Skarżący wniósł o wydanie wyroku łącznego zgodnie z jego wnioskiem i wzięcie pod uwagę jego sytuacji osobistej i rodzinnej, a także faktu odbycia przez niego dużej części kary i chęć powrotu do bliskich.

Obrońca skazanego w swojej apelacji zaskarżył powyższy wyrok w punktach:

- 1. (pierwszym) w części dotyczącej orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności,

- 2. (drugim) w części zaliczenia na poczet kary łącznej, okresów rzeczywistego pozbawienia wolności przez skazanego, a także

- w części w jakiej Sąd Rejonowy nie orzekł o kosztach z tytułu pomocy świadczonej z urzędu na rzecz skazanego.

Skarżący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- na mocy art. 427 §2 kpk w zw. z art. 438 pkt 3 kpk błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie i ustalenie na podstawie nieprawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji, podczas gdy za zastosowaniem powyższej zasady przemawia bliski związek czasowy czynów tworzących zbieg realny, a także ich podobieństwo,

- na mocy art. 427 §2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 kpk obrazę przepisów postępowania, tj. art. 577 kpk poprzez brak zaliczenia na poczet kary łącznej okresu rzeczywistego pozbawienia wolności z tytułu uprzednio zaliczonej kary grzywny i następnie zarządzonej do wykonania kary pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt II K 511/01 rozpoznanej przez Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju i zakończonej wyrokiem z dnia 18.01.2002r., co miało wpływ na treść orzeczenia i ustalenia okresu faktycznie pozostałej do odbycia kary łącznej pozbawienia wolności,

- na mocy art. 427 §2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 kpk obrazę przepisów postępowania, tj. art. 366 §1 kpk w zw. z art. 571 §1 kpk, polegającą na zaniechaniu dokonania ustaleń i sprawdzenia istotnych okoliczności faktycznych niezbędnych dla prawidłowego ustalenia kary łącznej i okresów rzeczywistego pozbawienia wolności poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z akt głównych spraw, w których wyrok podlegające łączeniu zapadły, a tym akt wykonawczych, co miało wpływ na treść orzeczenia poprzez brak zaliczenia na poczet kary łącznej okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt II K 511/01 zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 18.01.2002r. oraz doprowadziło do naruszenia art. 577 kpk,

- na mocy art. 427 §2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 kpk obrazę przepisów postępowania tj. art. 7, 8 kpk oraz art. 424 §1 kpk poprzez powtórzenie po ponownym rozpoznaniu sprawy, uzasadnienia uchylonego uprzednio wyroku, tj. uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 19.03.2013r. sygn. akt II K 1185/11 – co miało wpływ na treść orzeczenia przy wymiarze kary łącznej i jej wysokości,

- na mocy art. 427 §2 kpk w zw. z art. 438 pkt 1 kpk obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze poprzez niezasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. P. kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu za postępowanie przed Sadem Okręgowym w Gliwicach Wydział V Karny Zamiejscowy w R., sygn. akt V Ka 424/13 w związku z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu odwoławczym, a także poprzez niezasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. P. kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu za postępowanie przed Sądem Rejonowym w Jastrzębiu – Zdroju w niniejszym postępowaniu, pomimo złożonego przez obrońcę w dniu 06.05.2014r. wniosku.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez orzeczenie wobec skazanego kary łącznej z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji zarówno co do kary pozbawienia wolności w punkcie pierwszym wyroku oraz o zaliczenie na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności z tytułu zaliczonej jary grzywny w sprawie Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju sygn. akt II K 511/01,

2.  zasądzenie kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Gliwicach Wydział V Karny Zamiejscowy w Rybniku, sygn. akt V Ka 424/13 oraz w postępowaniu przez Sądem Rejonowym w Jastrzębiu – Zdroju, w którym wydano zaskarżony wyrok,

względnie o

3.  uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jastrzębiu – Zdroju.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

apelacja skazanego oraz jego obrońcy nie zasługuje na uwzględnienie, z kolei apelacja oskarżyciela publicznego jest zasadna czego konsekwencją stała się konieczność zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie 1 poprzez przyjęcie jako podstawę wymierzenia kary łącznej art. 85 kk i art. 86 §1 kk w zw. z art. 569 §1 kpk.

W pierwszej kolejności, jako zasadna, zostanie omówiona apelacja oskarżyciela publicznego. Istotnie Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisu prawa materialnego, tj. art. 86 §2 kk, który to przepis błędnie został powołany w zaskarżonym wyroku. Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju błędnie zastosował przepis art. 86 §2 kk jako podstawę wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności, w sytuacji, gdy przepis ten stanowi podstawę wymiaru kary łącznej grzywny.

Zgodnie z art. 86 §2 kk wymierzając karę łączną grzywny, sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, kierując się wskazaniami określonymi w art. 33 § 3, wysokość stawki dziennej nie może jednak przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio.

Mając zatem na uwadze powyższe konieczne stało się dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku i wyeliminowanie w punkcie pierwszym tego wyroku art. 86 §2 kk jako podstawy prawnej wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności.

W odniesieniu do apelacji złożonych przez skazanego oraz jego obrońcy, to argumenty w nich podniesione nie zasługują na uwzględnienie.

Przede wszystkim nie sposób zgodzić się ze stawianym w apelacji obrońcy zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, albowiem zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami poczynionymi przez Sąd i wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku czy też przeciwstawienia tym ustaleniom odmiennego poglądu wynikającego z własnej oceny tych ustaleń. Poważne aby zarzut błędu w ustaleniach faktycznych był skuteczny niezbędne jest wykazanie zarówno wadliwości dokonanych ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd, ja również wykazanie konkretnych uchybień w ocenie materiału dowodowego jakich miał się dopuścił Sąd Rejonowy. Takich uchybień Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie się nie dopatrzył.

Zgodnie z art. 85 kk jeżeli sprawca popełni dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone. Po dokonaniu analizy wyroków wydanych względem skazanego J. K., nie ulega wątpliwości, iż dokonane przez Sąd Rejonowy połączenia kar z zapadłych względem skazanego wyroków w konfiguracjach połączeń dokonanych przez Sąd Rejonowy są prawidłowe.

Wskazać należy, iż przez wskazany w art. 569 §1 kpk zwrot "warunki do orzeczenia kary łącznej" należy rozumieć, wobec braku odmiennych uregulowań, także zasady łączenia kar określone przez prawo karne materialne. Wyrok łączny jest instytucją procesową, która realizuje normy prawa materialnego, m.in. art. 85 i 86 kk. Zgodnie z definicją zawartą w art. 85 kk realny zbieg przestępstw stanowi serię przestępstw popełnionych, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich. Nie ma tu miejsca na jakiekolwiek wybory ze strony sądu – obowiązuje tu zasada chronologii. Użyte w art. 85 kk sformułowanie "orzeka" jednoznacznie wskazuje na to, że w sytuacji, gdy spełnione zostaną przesłanki orzeczenia kary łącznej sąd zobowiązany jest do tego, aby ją orzec.

Tak więc w zbiegu pozostają wszystkie przestępstwa tego samego sprawcy popełnione przed pierwszym wyrokiem skazującym, po czym w odrębnym zbiegu pozostają kolejne przestępstwa, jakie sprawca ten popełni do momentu wydania wyroku następnego. Pierwszy wyrok skazujący wyklucza natomiast możliwość połączenia kary wymierzonej za przestępstwo popełnione przed jego wydaniem z wymierzoną innym wyrokiem karą za przestępstwo popełnione po jego wydaniu. Jeżeli natomiast po wydaniu pierwszego wyroku skazany dopuści się kolejnych przestępstw, to kary wymierzone za te przestępstwa, popełnione do chwili wydania drugiego wyroku, zostaną połączone w karę łączną.

Pierwszy wyrok skazujący wyklucza możliwość połączenia kary wymierzonej za przestępstwo popełnione przed jego wydaniem z karą wymierzoną (innym wyrokiem) za przestępstwo popełnione po jego wydaniu. Jeżeli natomiast po wydaniu pierwszego wyroku skazany dopuści się kolejnych przestępstw, to kary wymierzone za te przestępstwa, popełnione do chwili wydania drugiego wyroku, zostaną połączone w karę łączną. Tak bowiem osądzony realny zbieg przestępstw będzie podlegał jednakowej ocenie; chodzić będzie o sprawcę wielu przestępstw, który popełnił je będąc już raz karany za przestępstwa (pierwszy wyrok skazujący), zanim zapadł drugi wyrok skazujący tego sprawcę, a pierwszy co do któregokolwiek z tych przestępstw, stanowiących nowy, drugi z kolei, realny ich zbieg (co przesądza o spełnieniu przesłanki z art. 85 k.k.) (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 czerwca 2005 r. II AKz 172/05).

Dlatego też połączenie wyroków we wskazanej przez Sąd Rejonowy konfiguracji jest prawidłowe, albowiem czyny objęte wyrokami Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich sygn. akt II K 159/03, Sądu Rejonowego w Wadowicach sygn. akt II K 204/05, Sądu Rejonowego w Opolu sygn. akt II K 1164/06 i Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju sygn. akt II K 541/11 popełnione zostały przed wydaniem chronologicznie pierwszego wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 18.01.2002r. sygn. akt II K 1185/11.

Z kolei czyny objęte wyrokami Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 14.07.2004r. sygn. akt II K 256/04 i z dnia 25.11.2005r. sygn. akt II K 606/04 popełnione zostały odpowiednio w dniu 15.03.2004r., od początku sierpnia do 16.08.2004r. oraz w dniu 18.07.2004r., a zatem po wydaniu chronologicznie pierwszego wyroku, tj. wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 18.01.2002r. sygn. akt II K 511/01. Nadto wskazać należy, iż wyroki te nie podlegają również połączeniu między sobą ponieważ czyny objęte wyrokiem w sprawie sygn. akt II K 606/04 popełnione zostały od początku sierpnia do 16.08.2004r. oraz w dniu 18.07.2004r., a więc po wydaniu chronologicznie pierwszego wyroku w sprawie sygn. akt II K 256/04 z dnia 14.07.2004r.

Jeżeli chodzi o zarzut, co do braku zaliczenia na poczet kary łącznej okresu rzeczywistego pozbawienia wolności z tytułu uprzednio zaliczonej kary grzywny i następnie zarządzonej do wykonania kary pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt II K 511/01 Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju, to wskazać należy, iż ta kara pozbawienia wolności nie mogła zostać zaliczona, albowiem kara ta została już zaliczona na poczet kary grzywny (zastępcza kara pozbawienia wolności w zamian za niewykonaną grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności). Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał zaliczenia okresów rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie i brak podstaw do zmiany wyroku w tym zakresie.

Nie sposób również zarzucić Sądowi Rejonowemu zaniechanie dokonania ustaleń i sprawdzenia istotnych okoliczności faktycznych niezbędnych dla prawidłowego ustalenia kary łącznej i okresów rzeczywistego pozbawienia wolności. Sąd Rejonowy dokonał szczegółowej analizy poszczególnych skazań wynikających z zapadłych wobec J. K. wyroków i na tej podstawie wydał swojej rozstrzygnięcie. Dlatego też również ten zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przy wymiarze kary łącznej 4 lat i 7 miesięcy pozbawienia wolności wziął pod uwagę cele jakie przyświecały ustawodawcy, gdy ten tworzył instytucję kary łącznej i wyroku łącznego. Zgodnie bowiem z art. 86 §1 kk Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z wymierzonych kar do ich sumy. Tak wiec orzekając karę łączną, zgodnie z treścią powołanego wyżej przepisu, można wymierzyć karę w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa (zasada absorpcji) do ich sumy (zasada kumulacji), jak również istnieje możliwość wymierzenia kary w wysokości pomiędzy tymi granicznymi wartościami (zasada asperacji) nie przekraczając jednak 15 lat pozbawienia wolności. Tak wiec Sąd miał możliwość wymierzenia w pkt 2. kary łącznej w granicach od 2 lat do 6 lat pozbawienia wolności. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się, że niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru kary na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy, jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia. Natomiast priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (wyrok SA w Katowicach z 13 listopada 2003 r., II AKa 339/03, LEX nr 183336).

Wskazać również należy, iż wymiar kary łącznej jest działalnością racjonalną, polegającą na oznaczaniu kary odpowiednio do stopnia związku podmiotowo-przedmiotowego między zbiegającymi się realnie przestępstwami. Nie służy to ograniczeniu odpowiedzialności karnej, lecz rzeczywistemu oddaniu zawartości kryminalnej czynów, jakich skazany się dopuścił. Celem kary łącznej jest zapobieganie sytuacji, w której skazany pociągany do odpowiedzialności karnej odrębnie za każde z popełnionych przestępstw, pozostających w zbiegu realnym, znajduje się w gorszej sytuacji z perspektywy wymiaru kary, niż sprawca, który za takie przestępstwa odpowiada w jednym postępowaniu (tak Sąd Apelacyjny w Krakowie, wyrok z dnia 27.03.2013r., II Aka 52/13).

Co do zarzutu skarżącego, iż Sąd dokonał powtórzenia po ponownym rozpoznaniu sprawy uzasadnienia uchylonego uprzednio wyroku, tj. wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju z dnia 19.03.2013r. sygn. akt II K 1185/11, wskazać należy, iż mając na uwadze, że sprawa dotyczy wyroku łącznego to, trudno pisać coś nowego w tym zakresie. Dlatego też nie sposób z tej okoliczności czynić zarzut obrazy przepisów postępowania.

Sąd nie dopuścił się również obrazy przepisów postępowania poprzez naruszenie przepisów art. 4 kpk, art. 7 kpk, a pisemne motywy zaskarżonego wyroku w pełni odpowiadają dyrektywom określonym treścią art. 424 §1 kpk. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z rozważaniami Sądu I instancji, co do wyroków podlegających połączeniu oraz orzeczonej karze łącznej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej.