Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 listopada 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Iwona Wiszniewska

Sędziowie: SA Edyta Buczkowska-Żuk

SA Maria Iwankiewicz (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2014 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa W. W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki

na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 8 sierpnia 2014 r., sygn. akt I C 259/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSA E. Buczkowska-Żuk SSA I. Wiszniewska SSA M. Iwankiewicz

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 8 sierpnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Koszalinie odrzucił pozew W. W..

Sąd ten wskazał, że powódka określiła w pozwie stronę pozwaną jako Skarb Państwa Urząd Gminy i Miasta w S.. W związku z powyższym pismem z 11 lipca 2014 roku wezwano ją do prawidłowego określenia strony pozwanej, w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu pozwu (k. 33). W odpowiedzi powódka ponownie wskazała, że stroną pozwaną jest Skarb Państwa – Urząd Gminy i Miasta w S.. Następnie, w uzupełnieniu wezwania do uzupełnienia braków formalnych pozwu, pismem z 28 lipca 2014 roku ponownie wezwano powódkę, do prawidłowego określenia strony pozwanej, wyjaśniając jej, że pozwanym może być Skarb Państwa – z podaniem jednostki organizacyjnej albo właściwa Gmina – z podaniem jej prawidłowej nazwy (Urząd Gminy i Miasta w S. nie ma osobowości prawnej i jako taki nie może być pozwany). Dodatkowo pouczono powódkę, że jeśli stroną pozwaną w sprawie jest (...) to obowiązkiem powódki jest to wyraźnie wskazać. Dla wykonania zobowiązania sądowego zakreślono powódce 7 dni, pod rygorem odrzucenia pozwu. W odpowiedzi powódka wskazała, że stroną pozwaną jest Skarb Państwa – Gmina i Miasto S.. W związku z tak określoną stroną pozwaną zgodnie z treścią art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd pierwszej instancji odrzucił pozew z uwagi na brak zdolności sądowej strony pozwanej. Sąd ten wskazał, że zdolność sądową posiada zarówno Skarb Państwa, jak i samorządowa jednostka organizacyjna, tj. Gmina (art. 2 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym). Nie ma natomiast takiego podmiotu jak Skarb Państwa – Gmina, gdyż każde z nich stanowi podmiot odrębny. Jeśli więc stroną pozwaną jest Skarb Państwa, to zgodnie z treścią art. 34 k.c., jest on w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Skarb Państwa reprezentują właściwe państwowe jednostki organizacyjne (stationes fisci). Jednostki te, w odróżnieniu od Skarbu Państwa, nie posiadają osobowości prawnej. Pełnią one funkcję reprezentanta interesów Skarbu Państwa i podejmują za niego czynności prawne. Z kolei, jeśli stroną pozwaną jest Gmina, to ona jest podmiotem prawa w ustawowym systemie organizacji samorządu terytorialnego, gdyż posiada osobowość prawną. Wyjaśnić tu dodatkowo należy, że miasto jako jednostka administracyjna, terytorialnie właściwa dla określonej gminy, nie zostało wyposażone w odrębną osobowość prawną, a to oznacza, że z mocy ustawy o samorządzie terytorialnym i przepisów wprowadzających tę ustawę ani z mocy ewentualnego upoważnienia statutowego nie może występować w stosunkach administracyjnych i cywilnoprawnych jako odrębny od gminy podmiot prawny (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 19 stycznia 1999r., I SA 267/98, LEX nr 47249). Z tych względów Sąd pierwszej instancji dwukrotnie wzywał powódkę o sprecyzowanie strony pozwanej, albowiem nie ma takiego podmiotu jak Skarb Państwa – Gmina i Miasto S.. Natomiast zgodnie z treścią art. 202 zd. drugie k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej okoliczności, które uzasadniają odrzucenie pozwu, jak również niewłaściwy tryb postępowania, brak należytego umocowania pełnomocnika, brak zdolności procesowej pozwanego, brak w składzie jego organów lub niedziałanie jego przedstawiciela ustawowego sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Nie ma zatem znaczenia to, że w postanowieniu z 17 czerwca 2014r. referendarz sądowy jako stronę pozwaną wskazał Skarb Państwa – Urząd Miasta i Gminy w S., albowiem to sąd kieruje postępowaniem i to do sądu należy czuwanie nad prawidłowym ustaleniem stron postępowania, a w przypadku braków w tym zakresie, podjęcie odpowiednich czynności procesowych. Uznając więc, że strona pozwana wskazana przez powódkę, nie posiada zdolności sądowej, pozew został odrzucony.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożyła powódka wnosząc o jego uchylenie w całości. Wskazała, że stroną pozwaną jest Gmina i Miasto S.. Wniosła o rozpoznanie sprawy i prowadzenie jej w dalszym ciągu. Powódka wskazała, że zasugerowała się postanowieniem sądu o zwolnieniu od kosztów sądowych, w którym jako stronę pozwaną wskazano Skarb Państwa - Urząd Gminy i Miasta S.. Ponadto podała, że pismo z 28 lipca 2014 roku wskazywało na to, że pozwaną może być Skarb Państwa - Gmina i Miasto S..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się niezasadne.

Rozważania Sądu Okręgowego były uzasadnione. Zgodnie z treścią art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., sąd odrzuca pozew, jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Jednocześnie, w myśl przepisu art. 199 § 2 k.p.c. z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak ten nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu.

Nie może budzić wątpliwości to, że podmiot określony jako Skarb Państwa – Urząd Gminy i Miasta w S. nie posiada zdolności sądowej. Żaden przepis prawa nie przyznaje takiemu podmiotowi zdolności sądowej, żaden przepis prawa nie przewiduje też istnienia takiego podmiotu, jaki wskazała powódka precyzując oznaczenie pozwanego w tej sprawie. Brak zdolności sądowej strony nie może być uzupełniony przez wstąpienie do udziału w sprawie podmiotu mającego tę zdolność zamiast podmiotu, który zdolności tej mieć nie może. Stwierdzić należy, że tego typu przypadek nie zachodzi w sytuacji, gdy brak zdolności sądowej ma być usunięty poprzez pozwanie osoby prawnej w miejsce jej jednostki organizacyjnej. Nie doprowadzi to bowiem do zmiany tożsamości strony, gdyż skoro jednostka taka funkcjonuje w strukturach osoby prawnej, to jej byt jest pochodną istnienia tej osoby, a zatem nie dojdzie do takiej zmiany „strony”, która miałaby walor przekształcenia podmiotowego, czyli takiego, które skutkowałoby wstąpieniem do sprawy podmiotu całkowicie niezależnego i odrębnego od podmiotu, który pierwotnie został wskazany jako strona (por. końcową część uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1985 r. I CZ 89/84 OSNCP 1986/1-2 poz. 16).

Mając na uwadze wyżej zaprezentowany pogląd prawny Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, który wezwał powódkę do prawidłowego oznaczenia strony pozwanej. Zastąpienie strony bez dokonywania zmiany podmiotowej powództwa było możliwe, z uwagi na to, że Urząd Gminy i Miasta stanowi organ jednostki samorządu terytorialnego, który - jak wynika dopiero z zażalenia, chciała pozwać powódka. Z akt postępowania wynika natomiast, że Sąd pierwszej instancji dwukrotnie podejmował działania by ustalić podmiot przeciwko któremu pozwana skierowała swój pozew. Zarządzeniem z 9 lipca 2014 roku Sąd ten wezwał powódkę do prawidłowego określenia strony pozwanej. W odpowiedzi powódka podała, że pozwanym jest Skarb Państwa – Urząd Gminy i Miasta w S.. Wobec powyższego Sąd Okręgowy ponownie wezwał powódkę do prawidłowego oznaczenia strony pozwanej, wskazując nawet w tym wezwaniu w jaki sposób należałoby stronę pozwaną oznaczyć przy założeniu, że pozwaną jest Gmina. pomimo tego powódka – w kolejnym już piśmie procesowym dotyczącym tej kwestii, wskazała, że pozwanym jest Skarb Państwa – Gmina Miasto S.. Tak oznaczona przez powódkę strona pozwana także nie posiadała zdolności sądowej, gdyż powódka powinna wskazać, który z tych podmiotów – Skarb Państwa czy też jednostka samorządu terytorialnego, jest w tej sprawie pozywana, tak jak wyjaśniał to Sad Okręgowy w drugim kierowanym do niej wezwaniu. Powódka tego nie uczyniła, stąd też zasadnie Sąd Okręgowy jej pozew odrzucił.

W tej sytuacji nie znajdując podstaw do uwzględnienia środka zaskarżenia, Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Na marginesie można jedynie wskazać, że powódka może skierować do sądu pozew ze stosownym oznaczenie właściwego podmiotu po stronie pozwanej.

SSA E. Buczkowska-Żuk SSA I. Wiszniewska SSA M. Iwankiewicz