Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi II Wydział Cywilny w sprawie z powództwa P. B. (1) vel D. przeciwko Skarbowi P. – Aresztowi Śledczemu w Ł. o zapłatę kwoty 50. 000 zł tytułem zadośćuczynienia oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższy wyrok Sąd Rejonowy wydał w oparciu o ustalenie, że powód był osadzony w Areszcie Śledczym w Ł. w okresie od 23 października 2007 roku do 21 października 2010 roku oraz od dnia 3 lutego 2011 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku. W tym czasie powód przebywał w następujących celach:

- nr 149, pawilon A oddział 4, o powierzchni 12,06 m ²;

- nr 158, pawilon A oddział 4, o powierzchni 24,45 m ²;

- nr 147, pawilon B oddział 4 o powierzchni 12,05 m ²;

- nr 8 pawilon C oddział 1 o powierzchni 11,69 m ²;

- nr 7 pawilon C oddział 1 o powierzchni 11,46 m ²;

- nr 73 pawilon C oddział 2 o powierzchni 11,31m ²;

- nr 87 pawilon C oddział 3 o powierzchni 11,17 m ²;

- nr 83 pawilon C oddział 3 o powierzchni 11,12 m ²;

- nr 107 pawilon C oddział 3 o powierzchni 12,04 m ²;

- nr 109 pawilon C oddział 3 o powierzchni 11,10 m ²;

- nr 71 pawilon A oddział 2 o powierzchni 12,04 m ²;

- nr 38 pawilon B oddział 2 o powierzchni 12,04 m ²;

- nr 111 pawilon C oddział 3 o powierzchni 11,13 m ²;

- nr 85 pawilon C oddział 3 o powierzchni 12,00 m ²;

- nr 108 pawilon C oddział 3 o powierzchni 12,05 m ²;

- nr 93 pawilon C oddział 3 o powierzchni 9 m ²;

- nr 107 pawilon C oddział 3 o powierzchni 12,04 m ²;

W celi nr 149 wraz z powodem przebywało:

- w dniu 24 października 2007 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 25 października 2007 r. 6 osób(2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 26 października do 1 listopada 2007 r. 5 osób, (2,41 m ²/osobę),

- w okresie od 2 do 20 listopada 2007 r. 6 osób,(2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 21 do 28 listopada 2007 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w okresie od 29 do 30 listopada 2007 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 2 do 3 grudnia 2007 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 6 grudnia 2007 r. 5 osób (2,412 m ²/osobę),

- w okresie od 21 do 22 stycznia 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 23 stycznia 2008 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 24 do 30 stycznia 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 1 lutego 2008 r. 5 osób (2,412 m ²/osobę),

- w okresie od 2 do 14 lutego 2008 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 15 do 18 lutego 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 20 lutego 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w dniu 25 lutego 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę),

- w okresie od 26 lutego do 4 marca 2008 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w dniu 5 marca 2008 r. 5 osób (2,41 m ²/osobę).

W celi nr 158 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 6 do 11 marca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w dniu 20 marca 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 21 marca do 22 kwietnia 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w dniu 23 kwietnia 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 24 kwietnia do 6 maja 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 10 do 15 maja 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 16 do 27 maja 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 28 maja do 1 czerwca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 2 do 3 czerwca 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 4 do25 czerwca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 26 czerwca do 2 lipca 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 3 do 8 lipca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w dniu 9 lipca 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- okresie od 10 do 14 lipca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w dniu 15 lipca 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 16 do 24 lipca 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 25 listopada do 4 sierpnia 2008 r. 9 osób (2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 14 do 21 sierpnia 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 22 do 25 sierpnia 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w dniu 16 września 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 18 do 22 września 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w dniu 23 września 2008 r. 9 osób (2,71 m ²/osobę),

- w okresie od 24 do 29 września 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 30 września do 8 października 2008 r. 11 osób (2,22 m ²/osobę)

- w okresie od 14 do 21 października 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 22 października do 3 listopada 2008 r. 11 osób (2,22 m ²/osobę),

- w dniu 4 listopada 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 5 do 6 listopada 2008 r. 9 osób (2,71 m ²/osobę),

- w okresie od 7 do 11 listopada 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 18 do 20 listopada 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 21 do 24 listopada 2008 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 25 do 27 listopada 2008 r. 9 osób [2,71 m ²/osobę],

- w okresie od 28 listopada do 2 grudnia 2008 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w dniu 3 grudnia 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 4 do 12 grudnia 2008 r. 12 osób (2,03m ²/osobę),

- w dniu 12 grudnia 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 13 do 17 grudnia 2008 r. 12 osób (2,03m ²/osobę),

- w okresie od 18 do 19 grudnia 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 20 do 28 grudnia 2008 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 29 do 30 grudnia 2008 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w dniu 31 grudnia 2008 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 1 do 7 stycznia 2009 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w dniu 8 stycznia 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 9 do 12 stycznia 2009 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 13 do 19 stycznia 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 20 do 22 stycznia 2009 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 23 stycznia do 3 lutego 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 4 lutego do 5 lutego 2009 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 6 lutego do 11 lutego 2009r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 12 lutego do 20 lutego 2009 r. 11osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 21 lutego do 22 lutego 2009 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w dniu 23 lutego 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w dniu 24 lutego 2009 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 25 lutego do 5 marca 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 6 marca do 10 marca 2009 r. 12 osób (2,03 m ²/osobę),

- w okresie od 11 marca do 17 marca 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w dniu 18 marca 2009 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

- w okresie od 19 marca do 23 marca 2009 r. 11 osób [2,22 m ²/osobę],

- w okresie od 24 marca do 25 marca 2009 r. 10 osób (2,44 m ²/osobę),

W celi nr 149 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 2 kwietnia do 14 kwietnia 2009 r. 5 osób (2,412 m ²/osobę),

- w okresie od 15 kwietnia do 22 maja 2009 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w okresie od 23 maja do 9 czerwca 2009 r. 5 osób (2,412 m ²/osobę),

- w okresie od 10 czerwca do 27 czerwca 2009 r. 6 osób (2,01 m ²/osobę),

- w dniu 30 czerwca 2009 r. 5 osób (2,412 m ²/osobę),

W celi nr 147 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 1 lipca do 6 lipca 2009 r. 6 osób [2,00 m ²/osobę],

W celi nr 8wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 7 lipca do 9 lipca 4 osoby (2,92 m ²/osobę),

W celi nr 7 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 10 lipca do 16 lipca 6 osób (1,91 m ²/osobę),

W celi nr 73 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 17 lipca do 6 sierpnia 2009 r. 6 osób [ 1,88 m ²/osobę],

- w okresie od 7 sierpnia do 11 sierpnia 5 osób (2,26 m ²/osobę),

- w okresie od 12 sierpnia do 21 sierpnia 2009 r. 4 osoby (2,82 m ²/osobę),

W celi nr 87 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 22 sierpnia do 27 września 2009 r. 4 osoby (2,79 m ²/osobę),

- w okresie od 29 września do 14 października 2009 r. 4 osoby (2,79 m ²/osobę),

W celi nr 83 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 18 listopada do 23 listopada 2009 r. 4 osoby (2,78 m ²/osobę),

- w okresie od 26 listopada do 30 listopada 2009 r. 4 osoby (2,78 m ²/osobę),

W celi nr 111 wraz z powodem przebywało:

- w okresie od 6 kwietnia do 28 kwietnia 2011 r. 4 osoby (2,78 m ²/osobę)

- w okresie od 22 marca do 18 kwietnia 2012 r. 5 osób (2,22 m ²/osobę)

W pozostałym okresie powód przebywał w warunkach, w których powierzchnia w celi na jedną osobę wynosiła więcej niż 3m ².

Sąd Rejonowy ustalił też, że pismami z dnia 28 grudnia 2005 r., 28 czerwca 2006 r., 29 grudnia 2006 r., 4 lipca 2007 r., 28 grudnia 2007 r., 7 sierpnia 2008 r., 2 stycznia 2009 r. 19 czerwca 2009 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w Ł. powiadomił Sędziego Penitencjarnego Sądu Okręgowego w Łodzi VI Wydział Penitencjarny o umieszczeniu osadzonych na podstawie art. 248 § 1 k.k.w. w warunkach, w których powierzchnia w celi mieszkalnej na jedną osobę wynosi mniej niż 3 m ², powiadomienia dotyczy okresów odpowiednio do 30 czerwca 2006 r., 31 grudnia 2006 r., 30 czerwca 2007 r., 31 grudnia 2007 r., do 30 czerwca 2008 r., do 31 grudnia 2008 r., od 2 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2009 r., od 19 czerwca 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że w Areszcie Śledczym w Ł. dochodziło do przypadków przeludnienia, ale miały one charakter okresowy. W 2005 roku nastąpił wzrost doprowadzeń do Aresztu Śledczego w Ł. z uwagi na zmianę przepisów, wprowadzenie „trybu przyspieszonego” i wzrost przestępstw o charakterze chuligańskim oraz prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu. Liczba przyjęć osadzonych w skali roku z ok. 170 - 200 przed 2005 r., wzrosła do prawie 500 w 2009. W 2006 roku po likwidacji Zakładu Karnego w Ł. utworzono w Areszcie Śledczym w Ł. oddział zakładu karnego, którego powstanie zwiększyło liczbę osadzonych, którzy przebywali w areszcie. W celu zlikwidowania przeludnienia Administracja Aresztu podjęła działania w postaci zaadaptowania pomieszczeń niemieszkalnych na cele mieszkalne. Od 2007 roku rozpoczęły się starania zmierzające do likwidacji oddziału dla skazanych na terenie Aresztu. Oddział został zlikwidowany ostatecznie dopiero w 2009 roku, co wpłynęło na poprawę warunków bytowych osadzonych.

W latach 2002-2007 był przeprowadzany remont generalny Aresztu Śledczego w Ł.. Remontowi poddano sukcesywnie wszystkie cele mieszkalne. Prace remontowe były prowadzone również po 2007 r. W Areszcie w zasadzie ciągle na bieżąco trwają prace remontowe celem poprawy warunków bytowych osadzonych.

Generalny remont w Areszcie Śledczym w Ł. polegał na kompleksowym odnowieniu wszystkich cel mieszkalnych, m.in. na wydzieleniu w sposób trwały kącika sanitarnego płytami (...) do wysokości 210-215cm oraz drzwiczkami zamontowanymi do wysokości wizjera, czyli do wysokości 150 cm, co dyktują względy bezpieczeństwa. W wyniku remontu w kącikach sanitarnych położono glazurę, terakotę oraz wymieniono urządzenia sanitarne.

Cele wyposażone są w sprzęt kwaterunkowy w postaci: piętrowych łóżek, stołu, taboretów, szafek, misek oraz środków do utrzymania czystości. Ilość przedmiotów w celi dostosowana jest do ilości osadzonych. Jeżeli do celi dostawiane jest dodatkowe łóżko, to dostawiany jest również taboret, dodatkowa szafka, jak i cały pozostały sprzęt kwaterunkowy. Często osadzeni rezygnują ze stołu, chcąc uzyskać dodatkową przestrzeń. Jeżeli funkcjonariusze nie zabiorą stołu, to zdarza się, że osadzeni niszczą stół i istnieje konieczność zabrania stołu do naprawy. Osadzeni na bieżąco mogą zgłaszać funkcjonariuszom ewentualne usterki sprzętu kwaterunkowego. Jeżeli sprzęt tego wymaga, jest wymieniany lub naprawiany.

Rocznie do Aresztu przybywa około 4.000 osadzonych i taka sama liczba osadzonych opuszcza Areszt. Osadzeni często celowo niszczą cele i sprzęt kwaterunkowy. Inaczej niż w zakładach karnych nie przebywają tu na stałe, więc nie dbają o mienie państwowe.

Na wniosek osadzonych wydawana jest dodatkowa odzież skarbowa lub własna osadzonego. Jeżeli następuje awaria kaloryfera w celi, to cela jest wykwaterowywana i osadzeni są przenoszeni do innych cel. Jeżeli osadzeni zgłaszają, że w celi jest zbyt niska temperatura, następuje kontrola temperatury, szczelności okien, prawidłowego działania kaloryferów. Temperaturę w celi funkcjonariusze sprawdzają wedle własnego odczucia, nie przy użyciu termometru, co wynika z tego, iż cela może być celowo wychładzana przez osadzonych poprzez otwieranie okien. Latem na wniosek osadzonych dyrekcja Aresztu wyraża zgodę na posiadanie w celach wentylatorów.

Przed sezonami grzewczymi następuje sprawdzenie działania instalacji CO, próbne uruchomienie kotłowni, odpowietrzenie i udrożnienie instalacji. Następuje również przegląd okien, w razie potrzeby ich doszczelnienie i naprawa stolarki okiennej. Okna, które nie nadają się do naprawy są zastępowane nowymi PCV.

Osadzeni co najmniej raz w tygodniu korzystają z ciepłej kąpieli w łaźniach. Natomiast wszystkie cele są skanalizowane, mają doprowadzoną zimną wodę.

Raz w miesiącu osadzonym wydawane są środki higieny: papier toaletowy, mydło, pasta do zębów, szczoteczka do zębów.

Raz w tygodniu następuje wymiana ręczników, a raz na dwa tygodnie pościeli.

W Areszcie Śledczym w Ł. mają miejsce okresowe kontrole Sanepidu, jak i kontrole będące wynikiem skarg osadzonych.

Osadzeni co najmniej raz w tygodniu widzą się z kwatermistrzem, który odprowadza ich do łaźni. Mogą wówczas zgłaszać wszelkie usterki dotyczące sprzętu kwaterunkowego.

Raz w tygodniu przyjmuje osadzonych kierownik każdego działu, jak i dyrektor Aresztu. Osadzeni mogą zgłaszać się do tych osób na rozmowy.

Kontrola osobista osadzonych jest przeprowadzona w różnym czasie, w zależności od tego czy przemawiają za tym względy bezpieczeństwa. Odbywa się w odrębnym pomieszczeniu, niektóre pomieszczenia w których dokonywana jest kontrola są monitorowane przez system monitoringu, w celu zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszom i stały nadzór nad czynnościami wykonywanymi przez nich. Kontrola przeprowadzana jest przez funkcjonariuszy tej samej płci, pod nieobecność innych osób. Ponadto kontroli poddawane są cele, bagaże, odzież i przedmioty należące do osadzonych. Zadaniem tejże kontroli jest ujawnienie przedmiotów niedozwolonych i niebezpiecznych, jak również ujawnienie ewentualnych naruszeń nietykalności cielesnej osadzonych jak np. zadrapań, siniaków. Kontrole przeprowadzane są obligatoryjnie po tym jak osadzony miał kontakt z osobami z zewnątrz np. po widzeniach, czynnościach procesowych, jeżeli pracuje poza jednostką.

Usytuowanie kamery w pomieszczeniach do kontroli osobistej osadzonych i częściowo przysłonięty obiektyw powodują, iż osoba obserwująca monitoring nie widzi intymnych części ciała kontrolowanego osadzonego. Sygnał wychodzący z kamery jest pozbawiony możliwości rejestracji intymnych części ciała osadzonego.

Sygnał z kamer zainstalowanych w pomieszczenia do kontroli osobistych przekazywany jest do stanowiska dowodzenia, gdzie dostęp mają jedynie osoby upoważnione, to jest dowódca zmiany, jego zastępca i funkcjonariusz pełniący służbę przy nadzorze nad monitoringiem. Jest to jedyne miejsce gdzie następuje odczyt wizji. Obraz z kamer monitoringu funkcjonującego w Areszcie Śledczym w Ł. jest nagrywany na twardy dysk i przechowywany przez okres około 7-15 dni.

Nagrania są zgrywane z rejestratorów na polecenie dyrektora w przypadkach, gdy istnieje konieczność wyjaśnienia określonego zdarzenia np. bójki na placu spacerowym, nadto zgranie następuje na polecenie policji, sądów.

W Areszcie Śledczym w Ł. wykorzystywane są tradycyjne formy działalności kulturalno-oświatowej, takie jak: wypożyczanie książek, nadawanie audycji przez radiowęzeł, zarówno radiowych, jak i tworzonych przez samych osadzonych, oglądanie telewizji, organizowanie konkursów tematycznych i dostarczanie prasy.

Księgozbiór biblioteki znajdującej się na terenie Aresztu Śledczego w Ł. jest na bieżąco uzupełniany i liczy ok. 6.000,00 pozycji. Na terenie Aresztu działa również introligatornia, gdzie książki są na bieżąco naprawiane, a nienadające się do naprawy zastępowane innymi. Do każdego oddziału mieszkalnego dostarcza się codzienną prasę – Dziennik (...) i Ekspres Ilustrowany - prenumerowaną ze środków finansowych Aresztu. Osadzeni mogą również korzystać z prasy otrzymanej na widzeniach, jak i we własnym zakresie prenumerować prasę. Powód otrzymywał prasę na widzeniach. Korzystał też z prasy, jaką na widzeniach otrzymywali inni osadzeni.

W pozwanej placówce zajęcia kulturalno – oświatowe organizują wychowawcy danego oddziału mieszkalnego, wychowawcy do spraw kulturalno – oświatowych, jak również są organizowane zajęcia przez osoby z wolności, do Aresztu są zapraszane różne osoby. Wychowawcy oddziałowi organizują konkursy oddziałowe, wychowawcy kulturalno – oświatowi konkursy nadawane w radiowęźle, Osadzeni mogą również uczestniczyć w konkursach ogólnopolskich organizowanych przez inne placówki penitencjarne np. Areszt Śledczy w Ł. organizował konkurs „Satyra poza krawędzią”, w której mogli uczestniczyć osadzeni i funkcjonariusze.

Od 2010 r. powód regularnie uczestniczył w zajęciach kulturalno – oświatowych, w tym na świetlicy centralnej ok. raz w miesiącu. Uczestniczył również w konkursach organizowanych przez wychowawcę. Na świetlicy powód m. in. grał w ping – ponga, oglądał filmy. Gdy powód przebywał w calach, w których powierzchnia na jednego osadzonego wynosiła mniej niż 3m kw miał zapewnione dodatkowe zajęcia ko. Zdarzyło się, iż odmówił wychowawcy uczestniczenia w tych zajęciach. Osadzeni mogą korzystać w celi z jednego telewizora, za zgodą dyrektora Aresztu. Co do zasady zgodę taką uzyskują. Powód przebywając w pozwanej placówce w większości korzystał z telewizora. Obecnie w celi w której przebywa ma dekoder i telewizję kablową, która jest dostępna w całym Areszcie. Na wolności powód nie korzystał z biblioteki.

Sąd I instancji ustalił także, że w opinii dotyczącej powoda sporządzonej w maju 1999 r. w czasie pobytu powoda w Zakładzie (...) dla Nieletnich w K. stwierdzono, iż powód pochodzi z rodziny rozbitej, patologicznej, wychowawczo zupełnie niewydolnej. Wychowywany był w warunkach wielkomiejskich. Uprzednio przebywał od lutego 1996 r. w Specjalistycznym Ośrodku Szkolno – (...) w Ł., a następnie w Specjalnym Ośrodku Szkolno – (...) w Z.. W wyniku badania nie stwierdzono, aby przebywanie w warunkach Aresztu Śledczego w Ł. wpłynęło negatywnie na stan psychiczny powoda w stopniu przekraczającym normalne konsekwencje pozbawienia wolności.

U powoda występuje lekkie upośledzenie umysłowe oraz cechy organicznych zaburzeń (...) w stopniu lekkim, zaniedbania środowiskowe i edukacyjne, brak zaburzeń neurotycznych i psychotycznych osobowości. W zachowaniu powoda mogą pojawić się nagłe reakcje silnie nacechowane emocjonalnie przy niewystarczającej kontroli ze strony mechanizmów wewnętrznych, co wynika głównie z zaniedbań wychowawczych u powoda. Wyniki badania w zakresie parametru mierzącego emocje i osobowość wskazują, iż pobyt powoda w Areszcie wpłynął bardzo dobrze na powoda. Powód przystosował się do warunków Aresztu i nie wykazuje żadnych zaburzeń, które mogłyby wskazywać na zakłócenia w zakresie funkcjonowania osobowości. Na dobre przystosowanie powoda wskazuje obniżony poziom neurotyzmu i psychotyzmu. Poziom ekstrawersji u powoda jest na poziomie przeciętnym, czyli w normie. U powoda występują zaburzenia w sferze emocjonalnej w zakresie parametru kontroli sytuacji i kontroli ekspresji. Powód nie ma bowiem wykształconych mechanizmów wewnętrznych, które wpływają na kontrolę ekspresji w sytuacjach społecznych. Te zaburzenia są jednak na poziomie przeciętnym. Brak przesłanek na to, że zaburzenia te powstały na skutek pobytu powoda w pozwanej jednostce penitencjarnej. Powstały już wcześniej, jako cecha osobowości powoda. Tego typu zaburzenia łączą się ze środowiskiem, w jakim powód wychowywał się, w szczególności z przekazywanym powodowi systemem wartości i norm. Co prawda, wynik testów, jakim poddano powoda w czasie badania wskazuje na zaburzenia (...), jednak na wyniki testu wpływają znacząco zaniedbania wychowawcze i edukacyjne powoda. Warunki, w jakich powód się wychowywał, mają wpływ na dobre przystosowanie powoda do warunków osadzenia, gdyż dla powoda nie ma zauważalnego rozdźwięku między warunkami w których przebywał na wolności, a tymi w których przebywa w Areszcie .

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy podzielił pobyt powoda w Areszcie Śledczym w Ł. na 3 okresy: pierwszy trwał do 24 października 2007 roku, drugi okres trwał od 25 października 2007 roku do 5 grudnia 2009 roku, trzeci zaś okres trwał od 6 grudnia 2009 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku. Następnie Sąd I instancji uznał, że roszczenia w zakresie pierwszego okresu uległy przedawnieniu z upływem 3 lat w myśl art. 442 (1) k. c., w drugim zaś okresie istniała ustawowa podstawa do umieszczenia skazanych w celach o powierzchni mniejszej niż 3 m. kw. w postaci normy art. 248 par. 1 k. k. w., który stracił moc obowiązującą z dniem 6 grudnia 2009 roku na mocy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. W tej sytuacji, zdaniem Sądu Rejonowego nie można mówić o bezprawności działań dyrektora AŚ w Ł.. Odnośnie trzeciego okresu Sąd ten stwierdził, że samo pozbawienie wolności niesie ze sobą wiele dolegliwości, jednakże przebywanie przez powoda w przeludnionych celach nie wpłynęło negatywnie na stan psychiczny powoda w stopniu przekraczającym normalne konsekwencje pozbawienia wolności. Skoro powód, jak wynika z opinii biegłej psycholog, dobrze zaaklimatyzował się do warunków osadzenia, to nie można mówić o jego krzywdzie i naruszeniu jego dóbr osobistych. Poza tym, Sąd Rejonowy uznał, że powód miał zapewnioną opiekę medyczną, pełne wyżywienie, oświetlenie, ogrzewanie a także zajęcia kulturalno – oświatowe, nie znalazły zaś potwierdzenia zarzuty powoda dotyczące kontroli osobistych osadzonych przez funkcjonariuszy z naruszeniem godności człowieka.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa zaskarżając wyrok w zakresie punktu pierwszego i drugiego w całości.

Wyrokowi zarzuciła :

I.  naruszenie prawa procesowego, a konkretnie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego, w szczególności ustalenie, że przeludnienie w AŚ w Ł. miało charakter okresowy i nienadmiernie długi, w sytuacji gdy miało charakter permanentny i długotrwały a także błędne ustalenie, że w przedmiotowej sprawie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność czyli szczególne uzasadnione wypadki pozwalające na wprowadzenie czasowego przeludnienia w celach oraz błędne ustalenie, że pozwany wypełnił wszystkie ustawowe przesłanki przejściowego umieszczenia w celi o mniejszej niż wymagana powierzchnia

II.  naruszenie prawa procesowego, a konkretnie art. 233 § 1 k.p.c. przez odmowę wiarygodności zeznaniom powoda i świadków J. P., P. R., M. C., T. S., K. C., P. B. (2) w zakresie stanu cel, w jakich przebywał powód,

III.  naruszenie art. 217 par. 1 k. p. c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z dokumentu polityki bezpieczeństwa jednostki w zakresie pomieszczenia, gdzie odbywa się kontrola osobista po widzeniach, zgłoszony na okoliczność jak długo przechowywane są dane osobowe i w jaki sposób zasłaniane są części intymne,

IV.  naruszenie prawa procesowego, a konkretnie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego dowolne ustalenie, że powód nie wykazał dolegliwości łączących się z odbywaniem kary w przeludnionych celach i ich wpływu na stan zdrowia powoda,

V.  naruszenie prawa materialnego, a konkretnie:

- art. 417 w zw. z art. 23 i 24 i art. 448 k. c. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że osadzenie w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m. kw. nie oznacza naruszenia godności powoda, w sytuacji gdy sam fakt przebywania powoda w przeludnionych celach naruszył jego dobra osobiste, gdyż wykraczał ponad normalną dolegliwość związaną z odbywaniem kary,

- art. 417 w zw. z art. 23 i 24 i art. 448 k. c. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w sprawie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność czyli szczególnie uzasadnione przypadki pozwalające na wprowadzenie czasowego przeludnienia w celach, w sytuacji gdy zjawisko przeludnienia nie było spowodowane nadzwyczajnymi i przejściowymi okolicznościami, ale miało charakter długotrwały i permanentny,

- art. 5 k. c. przez przyjęcie, że podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia nie nosi znamion nadużycia prawa.

W konkluzji wniesionego środka odwoławczego strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja jest częściowo zasadna.

Zasadny jest przede wszystkim podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 417 w zw. z art. 23 i 24 i art. 448 k. c. polegające na przyjęciu, że osadzenie w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m. kw. nie oznacza naruszenia godności powoda, a także że w sprawie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność czyli szczególnie uzasadnione przypadki pozwalające na wprowadzenie czasowego przeludnienia w celach. Uzasadniony jest też w tym zakresie zarzut naruszenia przepisu art. 233 par. 1 k.c., polegający na przyjęciu, ze przeludnienie w Areszcie Śledczym w Ł. miało charakter przejściowy i zachodziły szczególnie uzasadnione przypadki pozwalające na wprowadzenie czasowego przeludnienia w celach.

Należy zgodzić się bowiem ze stroną apelującą, że analiza materiału dowodowego pozwala na przyjęcie, że przeludnienie w Areszcie Śledczym występujące w latach 2007 – 2012 nie miało charakteru przejściowego i wyjątkowego lecz stanowiło zwyczajną sytuację, wręcz normę. Świadczą o tym chociażby dane statystyczne przytoczone przez Sąd I instancji, z których wynika, że na 1770 dni spędzonych przez powoda w AŚ w Ł. od października 2007 roku, aż przez 526 dni przebywał on w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż 3 m. kw. W tym stanie rzeczy uznać należy, bez względu na przyczyny, że przeludnienie nie było spowodowane nadzwyczajnymi okolicznościami, albowiem te ze swej natury mają charakter rzadki i krótkotrwały. Konsekwencją takiego spostrzeżenia, jest wniosek, iż nieprawidłowo stosowano w Areszcie Śledczym przepis art. 248 par. 1 k. k. w., gdyż nie zachodziły szczególnie uzasadnione wypadki pozwalające na odstępstwo od przewidzianej ustawowo normy powierzchni przypadającej na 1 osadzonego. Takimi szczególnie uzasadnionymi wypadkami nie mogą być bowiem ani długotrwały, generalny remont budynku AŚ ani polityka karna i związany z tym wzrost liczby osób skazanych. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach utrzymywanie się przez szereg lat sytuacji, w której liczba tymczasowo aresztowanych i osadzonych jest o wiele większa od liczby miejsc w jednostkach penitencjarnych, nie może być traktowane jako szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 248 par. 1 k. c. ( I ACa 389/2009, LexPolonica nr 2073226). O wyjątkowości analizowanej normy art. 248 par. 1 k. k. w. świadczy też zastrzeżenie ustawodawcy, że umieszczenie osadzonych w mniejszych niż dozwolone celach może nastąpić tylko na czas określony.

W tej sytuacji uznać należało, że brak było podstaw do umieszczenia powoda na okres łącznie ponad 500 dni w celach niespełniających ustawowych wymogów powierzchni przypadającej na jednego osadzonego. Oznacza to, jak słusznie podniósł skarżący, że spełniona została przesłanka bezprawności działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa czyli pracowników Aresztu Śledczego w Ł..

Sąd Okręgowy podzielił też zarzut apelacji, iż umieszczenie osoby pozbawionej wolności w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m. kw. na osobę może stanowić wystarczającą przesłankę stwierdzenia naruszenia jej dóbr osobistych, albowiem wykracza to poza normalną dolegliwość związaną z izolacją od społeczeństwa ( por. uchwała 7 sędziów SN z 18 października 2011 roku, III CZP 25/2011, LexPolonica nr 2626302 a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 lipca 2010 roku, I Aca 441/10, nie publ.). Długotrwałe, tak jak w wypadku powoda, zagęszczenie w celi pozostaje w oczywistej sprzeczności z postulatem humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności.

W konsekwencji uznać należy, że długotrwałe przebywanie powoda w przeludnionych celach, stanowiło, wbrew twierdzeniu Sądu I instancji, naruszenie dóbr osobistych powoda w postaci godności człowieka, co uzasadnia roszczenia powoda w zakresie zadośćuczynienia. W tym miejscu podzielić jednak należy stanowisko Sądu Rejonowego odnośnie przedawnienia części roszczeń powoda tj. za okres do 24 października 2007 roku. Sąd ten prawidłowo zastosował 3- letni termin przedawnienia roszczeń w oparciu o art. 442(1) k. c. Jednocześnie brak jest podstaw do uznania podniesionego zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa podmiotowego. Zarzut ten nie może być bowiem sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy świadomość krzywdy powoda związanej z umieszczeniem w przeludnionej celi powstała już z chwilą osadzenia go w takiej celi. Poza tym nie było żadnych przeszkód by powód wcześniej wystąpił z roszczeniami na drogę sądową – skoro uczynił to w 2010 roku, to mógł to był uczynić również wcześniej. Skarżący nie przedstawił żadnych dowodów ani okoliczności, które uzasadniałyby jego twierdzenie o niemożliwości wniesienia powództwa przez powoda we wcześniejszym terminie.

W konsekwencji przyjąć należy, że powód może dochodzić zadośćuczynienia za swoją krzywdę związaną z długotrwałym pobytem w zagęszczonych ponad ustawowe standardy celach za okres od 25 października 2007 roku do sierpnia 2012 roku. Biorąc pod uwagę czas, który spędził powód w zagęszczonych celach, okoliczność, że wielokrotnie odstępstwo od zachowania ustawowej normy powierzchniowej w celi było nieznacznego stopnia, a z drugiej strony fakt, iż z godnie z opinią biegłego psychologa, powód dobrze zaadaptował się do warunków izolacji, które zmniejszyły poziom jego psychotyzmu i neurotyzmu a sama izolacja miała na niego pozytywny wpływ, Sąd Okręgowy uznał, że odpowiednie zadośćuczynienie stanowić będzie kwota 5. 000 zł.

Przechodząc do analizy pozostałych zarzutów apelacji należy stwierdzić, iż niezasadne są zarzuty naruszenia przez Sąd I Instancji przepisów prawa procesowego w pozostałym zakresie, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez odmowę wiarygodności świadków zgłoszonych przez stronę powodową na okoliczność stanu cel, w jakich przebywał powód. Zgodnie z poglądem utrwalonym w doktrynie, jak również dorobkiem orzecznictwa przyjmuje się, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, albowiem jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por. postanowienie SN z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98 nie publ. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, OSNC 2000, nr 10, poz. 189, wyrok SN z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 732, komentarz T. E. do art. 233 k.p.c., LexPolonica).

Przenosząc powyższe na treść sformułowanego przez skarżącego zarzutu Sąd Odwoławczy uznał, iż Sąd Rejonowy dokonał wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego w oparciu o zasady doświadczenia życiowego, a także wskazania wiedzy i logiki. Tym samym zarzut skarżących jawi się wyłącznie jako polemika z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi Sądu I Instancji oraz trafną oceną materiału dowodowego, dokonaną w ramach swobodnej oceny dowodów. Analiza tych dowodów i ich konfrontacja z zeznaniami świadków – funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w Ł. pozwalała na wyciągnięcie wniosków, które szczegółowo przedstawił w swym uzasadnieniu Sąd I instancji, iż powód miał zapewnione odpowiednie warunki bytowe ( ogrzewanie, jedzenie, opieka medyczna ) a także możliwość udziału w zajęciach kulturalno – oświatowych. Tym samym zarzuty strony powodowej w tym zakresie stanowią li tylko polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy nie znalazł też podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia 217 par. 1 k. p. c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z dokumentu polityki bezpieczeństwa jednostki w zakresie pomieszczenia, gdzie odbywa się kontrola osobista po widzeniach, zgłoszony na okoliczność jak długo przechowywane są dane osobowe i w jaki sposób zasłaniane są części intymne. Sąd Rejonowy szczegółowo uzasadnił dlaczego uznał przeprowadzenie tego dowodu za zbędne stwierdzając, że podstawą stosowania monitoringu, który nie obejmował części intymnych osadzonych, w jednostkach penitencjarnych jest art. 73a k. k. w. Uzasadnienie w tym zakresie jest bardzo wyczerpujące i przekonujące a Sąd Okręgowy w pełni je podziela.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok zasądzając kwotę 5. 000 zł tytułem zadośćuczynienia i oddalił powództwo w pozostałej części, na podstawie art. 102 k. p. c. nie obciążając powoda kosztami procesu.

Na podstawie art. 385 par. 1 k. p. c. oddalono apelację w pozostałej części jako niezasadną i nie obciążono powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Na podstawie § 15 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.). określono i przyznano koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.