Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grażyna Tokarczyk

Sędziowie SSR del. Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

SSO Arkadiusz Łata

Protokolant Sylwia Sitarz

przy udziale Marka Dutkowskiego

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2014 r.

sprawy M. J. ur. (...) w O.

syna E. i T.

oskarżonego z art. 244 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 1 lipca 2014 r. sygnatura akt VI K 936/13

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 737/14

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 14 listopada 2014r.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z dnia 1 lipca 2014r., w sprawie o sygn. VI K 936/13, uznał oskarżonego M. J. za winnego tego, że w dniu 9 września 2013r. o godzinie 7.20 w P. na trasie (...) na drodze publicznej kierował samochodem marki M. (...) o nr rej. (...) pomimo orzeczonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 28 kwietnia 2008r., sygn. akt IX K 217/08, zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 6 lat, tj. popełnienia występku z art. 244 kk i za to przestępstwo na mocy art. 244 kk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, nadto zasądzając od oskarżonego stosowne koszty sądowe.

Wyrok ten zaskarżył w całości na korzyść oskarżonego jego obrońca, który zarzucił wyrokowi:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony działał w zamiarze bezpośrednim;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 53 kk poprzez nieuwzględnienie przy wymiarze kary wszystkich okoliczności dotyczących osoby oskarżonego, a w szczególności związanych z jego zachowaniem po popełnieniu przestępstwa, w tym w odniesieniu do zachowania w trakcie innych postępowań karnych prowadzonych z udziałem oskarżonego i treści składanych przez niego zeznań i wyjaśnień;

3.  naruszenia przepisów prawa materialnego, a to art. 26 kk poprzez nieuwzględnienie na korzyść oskarżonego okoliczności łagodzących.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, a ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna na tyle, że w wyniku jej wywiedzenia zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Koniecznym stało się zatem uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Wyrok ten zapadł z obrazą prawa procesowego, która miała wpływ na treść rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy rozpoznając przedmiotową sprawę i ferując rozstrzygnięcie nie wyjaśnił bowiem wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a także nie wziął pod rozwagę oraz nie poddał należytej analizie i ocenie całokształtu zebranego materiału dowodowego, pomijając w tej mierze również istotne jego części. W konsekwencji ustalenia faktyczne zawarte w pisemnych motywach wyroku nie były pełne ani wyczerpujące, a to z kolei powodowało, iż wydany wyrok należało uznać za wadliwy. Oczywistym jest, że Sąd rozstrzyga sprawę przyjmując za podstawę swej decyzji całokształt okoliczności, które zostały ujawnione w toku rozprawy głównej (art. 410 kpk). Oznacza to, że Sąd orzekający rozstrzygając w sprawie musi rozważyć wszystkie okoliczności, jakie zostały ujawnione zgodnie z prawem procesowym w toku rozprawy, dalej ocenić je zgodnie z wymogami określonymi w art. 7 kpk, a następnie dokonać ustaleń dotyczących okoliczności istotnych w sprawie, wynikających z dowodów uznanych przez Sąd za wiarygodne. Szczególna rola w tym zakresie przypada przewodniczącemu składu orzekającego, który zgodnie z art. 366 kpk obowiązany jest baczyć, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy. Przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostawać więc będzie pod ochroną art. 7 kpk jedynie wówczas, jeśli jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego i jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Rozumowanie Sądu oraz dokonana przezeń ocena dowodów musi jasno wynikać z treści pisemnych motywów rozstrzygnięcia, w których Sąd ten winien wyjaśnić, którym dowodom dał wiarę i dlaczego, a także które okoliczności sprawy można na ich podstawie uznać za udowodnione.

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd orzekający ustalił ogólnikowo istotne okoliczności czynu (czas i miejsce zdarzenia) w oparciu o notatkę urzędową zawartą na k. 1, która nie stanowiła dowodu w sprawie. Z treści tej notatki wynikało natomiast wprost jacy funkcjonariusze Policji i w jakich okolicznościach dokonali zatrzymania do kontroli pojazdu marki M. (...), a zawarte w niej zapisy zostały następnie przeniesione przez Sąd meriti wprost do poczynionych przezeń ustaleń. Wskazany w art. 174 kpk zakaz dotyczy zastępowania protokołów przesłuchań treścią pism, notatek, oświadczeń czy zapisków i nie stoi na przeszkodzie procesowemu wykorzystaniu ich, jeśli tylko nie były one sporządzone w ramach czynności procesowych zastępując protokoły tych czynności. Zakaz dowodowy dotyczy więc dowodów z wyjaśnień oskarżonego i z zeznań świadka, a przepis art. 174 kpk nie tyle stoi na przeszkodzie procesowemu wykorzystaniu własnoręcznych oświadczeń lub notatek urzędowych, co raczej zabrania zastępowania nimi protokołów przesłuchania (tak SN w postanowieniu z dnia 3 III 2003r., sygn. II KK 175/02, OSNwSK 2003/1/459; wyrok SA w Krakowie z dnia 14 XII 2010r., sygn. II AKa 191/10, KZS 2011/4/42). Z ugruntowanego orzecznictwa SN i Sądów powszechnych wynika, że nie ma procesowych przeszkód, aby treść notatki urzędowej, czy zeznania osoby ją sporządzającej, wykorzystać dowodowo obok wyjaśnień oskarżonego lub zeznań świadka w celu jedynie potwierdzenia i uzupełnienia wyjaśnień bądź zeznań, jeśli tym wyjaśnieniom bądź zeznaniom nie przeczą, albo też w celu weryfikacji owych wyjaśnień lub zeznań, gdy zachodzi konieczność wyjaśnienia różnic między ich treścią. W niniejszej sprawie odstąpiono jednak w ogóle od przesłuchania w charakterze świadków obu funkcjonariuszy Policji, a zatem sporządzenie notatki urzędowej nie otwierało możliwości wykorzystania jej jako dowodu. Należy podkreślić, iż Kodeks postępowania karnego w art. 174 kpk expressis verbis zakazuje wszelkiego substytuowania dowodów z zeznań świadka innymi środkami dowodowymi (pismami, zapiskami, notatkami urzędowymi). Zakaz ten ma co najmniej dwie funkcje procesowe. Art. 174 kpk jest po pierwsze refleksem konieczności zapewnienia przestrzegania w postępowaniu karnym zasady bezpośredniości. Po drugie, przepis ten podkreśla ustawowy nakaz odbierania wyjaśnień oskarżonego lub zeznań świadka tylko w formie protokolarnej (zob. wyrok SN z dnia 24 X 2001r., sygn. III KKN 545/99, LEX nr 51943). W konsekwencji analizie winny podlegać wyjaśnienia oskarżonego i świadka I. J. w zestawieniu z zeznaniami funkcjonariuszy Policji, którzy byli na miejscu zdarzenia, sporządzając następnie z przeprowadzonej interwencji notatkę urzędową.

W obliczu ujawnionej obrazy przepisu art. 393 § 1 kpk w zw. z art. art. 174 kpk przedwczesne stało się zatem odnoszenie do poszczególnych zarzutów środka odwoławczego. Już tylko jednak pobieżna jego lektura nakazuje wytknąć Sądowi orzekającemu naruszenie dyspozycji przepisu art. 366 § 1 kpk, wyrażające się w niewyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, dotyczących miejsca popełnienia zarzucanego oskarżonemu czynu, jak i okoliczności zatrzymania samochodu marki M. (...). W szczególności z ustaleń Sądu I instancji nie wynika, z jakiego powodu, gdzie i w jakich okolicznościach doszło do zatrzymania owego pojazdu do kontroli, w którym miejscu samochód ten uległ awarii i jakiej, co uległo uszkodzeniu w pojeździe, jaki odcinek drogi przejechał, a także – zważywszy na to, że był to samochód dostawczy, czego nie miał w polu widzenia Sąd – czy był on załadowany towarem. Analiza wyjaśnień oskarżonego i zeznań jego małżonki daje nadto podstawę do dokonania dalszych ustaleń, mianowicie dokąd w wypadku załadowania pojazdu materiałami budowlanymi (jak wskazuje dopiero w apelacji obrońca) J. mieli zamiar ostatecznie się udać, skoro za kierownicą miała z początku siedzieć I. J., udająca się przecież jedynie do miejsca swojej pracy - poradni zdrowia, zaś materiały te w postaci kostki brukowej zapewne były niezbędne do wykonywania pracy przez oskarżonego. Dopiero wyjaśnienie wszystkich tych okoliczności da podstawę do dokonania oceny wyjaśnień oskarżonego i ich weryfikacji.

Dążąc do wyjaśnienia wszystkich tych wątpliwości należy zatem przy ponownym rozpoznaniu sprawy wyczerpać wszelkie możliwości dowodowe, w szczególności poprzez drobiazgowe, ponowne przesłuchanie wszystkich osób uczestniczących w zdarzeniu, w tym także funkcjonariuszy Policji dokonujących kontroli drogowej samochodu oskarżonego. Dopiero tak zgromadzony materiał dowodowy Sąd orzekający podda wszechstronnej i wnikliwej analizie oraz swobodnej ocenie zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, co pozwoli na ustalenie przebiegu zdarzenia.

Z uwagi na powyższe Sąd odwoławczy, nie przesądzając w niczym przyszłego rozstrzygnięcia sprawy, zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.