Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt II C 245/13 z powództwa T. T. (1) przeciwko W. S. i M. U. o eksmisję i zapłatę:
1. nakazał pozwanym W. S. i M. U. aby opróżnili i wydali powodowi lokal mieszkalny nr (...) położony w Ł. przy ul. (...); 2. orzekł, że pozwanym W. S. i M. U. przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego; 3. nakazał wstrzymać wykonanie pkt 1 wyroku do czasu złożenia pozwanym przez Gminę Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego; 4. zasądził od W. S. na rzecz T. T. (1) kwotę 919,92 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2013 roku do dnia zapłaty; 5. oddalił powództwo o zapłatę w pozostałym zakresie; 6. nie obciążył pozwanych kosztami procesu; 7. określił wynagrodzenie adwokat S. C. na kwotę 738 złotych za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu i nakazał wypłacić adwokat S. C. kwotę 738 złotych ze Skarbu Państwa - Kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach oraz wnioskach:

Na podstawie umowy z dnia 24 października 2012 roku o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego powód uzyskał prawo do używania przez czas nieoznaczony lokal mieszkalny nr (...) przy ulicy (...) w Ł., będącego własnością Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł.. Następnie na skutek umowy z dnia 12 września 2013 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w Ł. wyodrębniła własność opisanego powyżej samodzielnego lokalu mieszkalnego a następie przeniosła nieodpłatnie prawo własności wskazanego lokalu na rzecz małżonków T. T. (1) oraz E. T..

Pierwotnie lokal numer (...) przy ulicy (...) w Ł. zajmowała babcia pozwanej A. M., będąca jego głównym lokatorem. Po jej śmierci mieszkanie przejął syn, a wuj pozwanej – J. M.. W 2005 roku, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, wuj pozwanej wyprowadził się, zostawiając pozwanej przedmiotowy lokal. W tym samym roku W. S. wprowadziła się do lokalu wraz z konkubentem P. U. oraz małoletnim synem M. U.. W 2007 roku P. U. wyprowadził się z mieszkania przy ulicy (...). Obecnie w przedmiotowym lokalu mieszkają pozwani, zajmują oni mniejszy pokój o powierzchni około 8 m ², korzystają z kuchni oraz łazienki z ubikacją. Duży pokój został zamknięty na klucz przez powoda w pierwszej połowie 2013 roku, pozwani nie mają dostępu do tego pomieszczenia.

Powód przedstawił pozwanym cztery propozycje lokali zamiennych. W pierwszym mieszkaniu ściany były zawilgocone do połowy ich wysokości, co zagrażało zdrowiu pozwanego, cierpiącego na astmę i alergię. Drugi lokal bez sanitariatów i ubikacji wymagał generalnego remontu, bowiem podłoga była ruchoma, zaś ze ścian wystawały druty. Trzeci lokal stanowił uprzednio lokal użytkowy, również wymagał generalnego remontu. Ostatnie z zaproponowanych mieszkań, położone w dzielnicy C., w bloku, było w pełni urządzone, zdatne do zamieszkania, dostępne jedynie na okres 2 miesięcy.

Pozwani nie mają możliwości zamieszkania w innym lokalu. W. S. jako osoba bezrobotna została zarejestrowana w Urzędzie Pracy, przyznano jej prawo do zasiłku. Pozwana nie korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Samotnie wychowuje 16-letniego syna. Pozwana cierpi na przewlekłą chorobę żylną kończyn dolnych, we wrześniu 2013 roku przeszła zabieg operacyjny. Nie posiada orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Korzysta także z pomocy lekarza psychiatry. Pozwany M. U. ma zasądzone na swoją rzecz alimenty od ojca P. U., których egzekucja pozostaje bezskuteczna. Choruje na astmę i alergię. Poddawany jest comiesięcznej terapii odczulającej.

W. S. i M. U. utrzymują się z zasiłku dla bezrobotnych przyznanego W. S. oraz pomocy finansowej ze strony przyjaciół. Pozwana nie opłaca należności czynszowych za zajmowany lokal do spółdzielni mieszkaniowej od kwietnia 2013 roku.

Należność czynszowa uiszczana przez powoda T. T. (2) w grudniu 2012 roku i styczniu 2013 roku wyniosła 919,92 złotych.

W oparciu o takie ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że zasadnym jest nakazanie pozwanym opróżnienie i wydanie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...). Sąd I instancji argumentował, że w niniejszej sprawie między stronami niesporna była okoliczność, iż powód jest właścicielem wskazanego lokalu, pozwani zaś faktycznie nim władają nie mając do tego żadnego tytułu prawnego. W tym kontekście Sąd Rejonowy ocenił, że wbrew stanowisku pozwanych, powód występując z roszczeniem windykacyjnym nie naruszył zasad współżycia społecznego. Ponadto Sąd a quo na podstawie art. 14 ust. 1, 3, 4, 6 i 7 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, a także mając na względzie trudną sytuację pozwanych orzekł o ich uprawnieniu do lokalu socjalnego, nakazując jednocześnie wstrzymanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez Miasto Ł. pozwanym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

W przedmiocie roszczenia powoda o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego Sąd Rejonowy wskazał, że powód załączył do pozwu potwierdzenie wpłaty należności czynszowych za okres trzech miesięcy na łączną kwotę 919, 92 złotych, tym samym zasadnym było zasądzenie na rzecz powoda wskazanej kwoty, w pozostałym zaś zakresie powództwo należało oddalić jako nieudowodnione. Sąd I instancji oddalił także żądanie powoda w zakresie opłaty za wodę w kwocie 600 złotych, gdyż powód, przedstawiając dowód wpłaty, nie wskazał za jaki okres czasu powstała ta należność. O ustawowych odsetkach od kwoty 919,92 złotych Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. Natomiast o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania nimi pozwanych. O wynagrodzeniu pełnomocnika ustanowionego z urzędu Sąd Rejonowy rozstrzygnął w oparciu o § 6 ust. 3 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli pozwani, zaskarżając go w części, to jest w zakresie pkt 1 i 4. Skarżący zarzucili rozstrzygnięciu naruszenie:

1.  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nakazanie opróżnienia i wydania przedmiotowego lokalu przez pozwanych w sytuacji gdy jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny dowolnej poprzez:

-

dowolne uznanie, iż między stronami nie było żadnych ustaleń co do zapewnienia pozwanym lokalu zamiennego;

-

dowolne pominięcie przez Sąd poprzez zasądzenie odszkodowania za bezumowne korzystanie z mieszkania, iż pozwani nie mają możliwości swobodnego korzystania z całego mieszkania, a zajmują jedynie mały pokój;

-

zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności dowodu z zeznań świadków E. B., M. M. a nawet E. T. i zeznań w charakterze strony W. S..

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokat S. C. pozwanym z urzędu, za obie instancje na każdego z pozwanych, które to koszty pomocy nie zostały opłacone w całości ani w części. / apelacja – k. 97-101/.

Na rozprawie odwoławczej w dniu 27 października 2014 roku pełnomocnik pozwanych oświadczył, iż popiera apelację oraz wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając jednocześnie, że koszty te nie zostały pokryte w całości ani w części. Natomiast pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego / e-protokół rozprawy z dnia 27 października 2014 roku: 00:10:28 – stanowisko pełnomocnika pozwanych, 00:15:16 – stanowisko pełnomocnika powoda/.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu na podstawie
art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i wyrażone przez ten Sąd oceny prawne. Zarzuty skarżących zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Za bezzasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W myśl wskazanego przepisu uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać: wskazanie podstawy faktycznej, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Naruszenie przepisu o sposobie uzasadnienia wyroku o tyle może stanowić przyczynę uchylenia orzeczenia, o ile uniemożliwia sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. W badanej sprawie treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie zawiera tego typu usterek, które uniemożliwiałyby przeprowadzenie kontroli instancyjnej i rozpoznanie apelacji. Zarzut apelacji w tym zakresie nie znajduje zatem uzasadnienia.

Chybiony jest również zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, czyli naruszenia dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z przywołanym art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt badanej sprawy należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał trafnych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty apelacji stanowią w istocie jedynie polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Nie sposób podzielić argumentacji apelujących, że Sąd I instancji w sposób dowolny uznał jakoby między stronami nie było żadnych ustaleń co do zapewnienia pozwanym lokalu zamiennego. Z przywołanych przez apelujących zeznań świadków E. B., M. M., E. T., a także zeznań pozwanej W. S. wynika jedynie, że powód proponował pozwanym cztery różne lokale, jednakże pozwani nie skorzystali z żadnej z przedstawionych ofert. Z treści wskazanych zeznań nie sposób natomiast wysnuć wniosku, że między powodem a pozwanymi doszło do zawarcia umowy, w ramach której powód miałby zapewnić pozwanym lokal zamienny o odpowiednim standardzie i położeniu, zaś dopóki nie wywiąże się z tego obowiązku pozwani mają prawo zajmować lokal mieszkalny nr (...) położony w Ł.. Tego typu teza stanowi nie tylko nadinterpretację treści złożonych zeznań, lecz stoi z nimi w oczywistej sprzeczności. Żona powoda - E. T. wprost zeznała, że „ Nigdy pani W. nie miała żadnej umowy na ten lokal ani ustnej ani pisemnej”. Natomiast pozostali wymienieni w apelacji świadkowie, jak i sama pozwana co prawda nie zaprzeczyli istnieniu umowy między stronami postępowania, lecz także nie wskazali na fakt jej zawarcia. Uzasadnieniem przyczyny dla której powód proponował pozwanym cztery różne lokale może stanowić bardzo wiele okoliczności, niekoniecznie uprzednie zawarcie przez strony jakiegoś typu umowy i chęcią zwolnienia się z zaciągniętego zobowiązania. Powód proponując W. S. inny lokal zapewne dążył do jak najszybszego opuszczenia przez pozwanych lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł., będącego jego własnością.

Chybiona jest także argumentacja, że Sąd zasądzając odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego pominął okoliczność, iż pozwani nie mają możliwości swobodnego korzystania z całego mieszkania, a zajmują jedynie mały pokój. Zgodnie z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji powód zamknął na klucz duży pokój w pierwszej połowie 2013 roku, zaś zasądzona przez Sąd Rejonowy kwota 919,92 złotych dotyczy wcześniejszego okresu, w którym to pozwani zajmowali cały sporny lokal.

Zamierzonego przez skarżących skutku nie może odnieść także zarzut naruszenia art. 5 k.c. Oddalenie powództwa windykacyjnego z powodu sprzeczności żądania z zasadami współżycia społecznego powinno należeć do wyjątków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1999 roku, sygn. akt II CKN 337/98, LexOmega). Zasady współżycia społecznego, na które powołuje się osoba zajmująca bez tytułu prawnego lokal mieszkalny, nie mogą uzasadniać trwałego pozbawienia właściciela uprawnienia do wyłącznego korzystania z tego lokalu. W takiej bowiem sytuacji uwzględnienie wniosku pozwanego o oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznaczałoby bezpodstawne pozbawienie strony powodowej podstawowego atrybutu właściciela, jakim jest możliwość władania przedmiotem własności. Zasady współżycia społecznego, chroniąc przed nadużyciem prawa własności, nie mogą tego prawa w ogóle unicestwiać. Dlatego w procesie windykacyjnym mogą one jedynie powodować odroczenie wydania nieruchomości, a nie całkowite pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2000 roku, sygn. akt I CKN 440/98, LEX nr 521753).

Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że w rozpatrywanej sprawie nie zachodzą żadne szczególne okoliczności, które by przemawiały za oddaleniem zasadnego w świetle przepisów prawa powództwa windykacyjnego w oparciu o treść art. 5 k.c. Prawdą jest, że pozwani znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, jednakże nakazanie opróżnienia i wydania powodowi lokalu mieszkalnego nr (...) położony w Ł. przy ul. (...) zostało wstrzymane do czasu złożenia im przez Gminę Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Tym samym interesy pozwanych zostały zabezpieczone w sposób dostateczny. Jednocześnie rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie prowadzi do rzeczywistego unicestwienia prawa własności powoda do spornego lokalu, lecz jedynie odwleka w czasie moment w którym powód obejmie władztwo nad wskazanym lokalem mieszkalnym.

Mając na uwadze niezasadność zarzutów podniesionych w złożonym środku zaskarżenia oraz jednoczesny brak okoliczności, które podlegają uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym z urzędu, apelacja jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy uznał, że
z uwagi na trudną sytuację materialną i życiową pozwanych zasadne jest zastosowanie w stosunku do nich dobrodziejstwa wynikającego z art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążania obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów postępowania apelacyjnego. Zważyć należy, że pozwana W. S. pozostaje bez pracy, cierpi na przewlekłą chorobę żylną kończyn dolnych, korzysta także z pomocy lekarza psychiatry. Pozwana samotnie wychowuje małoletniego syna, cierpiącego na astmę i alergię. Pozwani utrzymują się jedynie z zasiłku dla bezrobotnych przyznanego W. S. oraz pomocy finansowej znajomych.

Ponieważ w toku postępowania odwoławczego pozwani korzystali z przyznanej im z urzędu pomocy prawnej świadczonej przez adwokata, Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić na rzecz ustanowionego z urzędu pełnomocnika ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 184,50 złotych, obejmującą także należny podatek od towarów i usług w wysokości 23%, określając jego wysokość na podstawie § 2 i § 10 pkt 1 oraz § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 roku, poz. 461).