Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 listopada 2014 r. w S.

sprawy W. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego

na skutek odwołania W. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 10 października 2013 roku znak: (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala wysokość kapitału początkowego W. K. (1) na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 98.921,79 zł (dziewięćdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset dwadzieścia jeden złotych i siedemdziesiąt dziewięć groszy);

II. oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.wydał dotyczącą W. K. (1)decyzję, którą odmówił jej przyjęcia do podstawy wymiaru wynagrodzenia na podstawie kart wynagrodzeń za lata 1986-1996. Decyzja została wydana w rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej o ponowne ustalenie kapitału początkowego i opatrzona oznaczeniem: „KPU”. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że złożone przez ubezpieczoną karty wynagrodzeń nie zostały opatrzone pieczątką imienną osoby dokonującej w nich wpisu lub odpowiedzialnej za wpis, więc nie mogą zostać uznane za środek dowodowy przy ustalaniu emerytury, gdy zostały przedłożone organowi rentowemu bezpośrednio przez zainteresowanego.

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji, wnosząc jej o zmianę i o przeliczenie wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzeń otrzymanych przez nią w okresie zatrudnienia w zakładzie (...) w kwotach wynikających ze złożonych przez nią kart wynagrodzeń.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 10 marca 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.ustalił W. K. (1)kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 95.542,26 zł, przyjmując jako podstawę wymiaru kapitału początkowego kwotę 779,66 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wysokości tej podstawy jako wariant najkorzystniejszy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. WWPW wyniósł 63,86 %. Za okres zatrudnienia ubezpieczonej w zakładzie (...)w S.(w latach 1986-1996) przyjęto wynagrodzenia minimalne.

Niesporne, a nadto dowody: dokumenty w pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K..

W okresie od 2 stycznia 1986 r. do 14 lutego 1996 r. W. K. (1) była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...).

W tym czasie w poszczególnych latach uzyskała wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek w następującej wysokości:

- w roku 1986: w kwocie 189.296 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię);

- w roku 1987: w kwocie 196.663 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, wynagrodzenie chorobowe, osłonowe);

- w roku 1988: w kwocie 387.037 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, wynagrodzenie chorobowe);

- w roku 1989: w kwocie 1.488.029 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, rekompensatę, wyrównanie, ekwiwalent);

- w roku 1990: w kwocie 6.820.668 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, ekwiwalent);

- w roku 1991: w kwocie 11.956.324 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, ekwiwalent);

- w roku 1992: w kwocie 21.198.200 zł (wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy, premię, ekwiwalent, wynagrodzenie chorobowe);

- w roku 1993: w kwocie 37.600.000 zł (wynagrodzenie zasadnicze, premię);

- w roku 1994: w kwocie 50.400.000 zł (wynagrodzenie zasadnicze, premię, wynagrodzenie chorobowe);

- w roku 1995: w kwocie 5.400 zł (wynagrodzenie zasadnicze);

- w roku 1996: w kwocie 4.181,97 zł (wynagrodzenie zasadnicze).

Dowody: oryginały kart wynagrodzeń W. K. (1)z lat 1986-1996 – k. 28-36 pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K..

W latach 1986-1992 karty wynagrodzeń pracowników zakładów (...) w S., w tym karty W. K. (1), były sporządzane przez Z. W. (1), który zatrudniony był w tychże zakładach na stanowisku samodzielnego księgowego i do którego obowiązków należała m.in. rachuba płac i sprawy związane z ubezpieczeniami społecznymi pracowników. Karty z kolejnych lat były sporządzane przez pracownicę, którą przeszkolił Z. W., według tych samych zasad, co wcześniej. W kartach tych wpisywano wyłącznie prawdziwe dane o uzyskanych przez poszczególnych pracowników wynagrodzeniach, przy czym w prawym górnym rogu odnotowywano te wypłaty, z którymi nie łączył się obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Dowody:

- karty wynagrodzeń - k. 28-36 pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K.;

- zeznania świadka Z. W. (1) - k. 41-42 akt sprawy SO w Szczecinie sygn. akt VI 440/13 oraz k.21-22 akt sprawy SO w Szczecinie sygn. akt VII U 3525/06.

Dokumentacja pracowników zakładów (...) po ich likwidacji nie została przekazana do żadnego archiwum. Pracownicy otrzymali do rąk własnych dotyczące ich karty wynagrodzeń.

Dowody:

- karty wynagrodzeń - k. 28-36 pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K.;

- zeznania świadka Z. W. (1) - k. 41-42 akt sprawy SO w Szczecinie sygn. akt VI 440/13 oraz k.21-22 akt sprawy SO w Szczecinie sygn. akt VII U 3525/06;

- notatka prasowa – k. 31 w aktach Sądu Okręgowego w Szczecinie sygn. akt VI U 440/13;

- zeznania świadka E. K. – k. 27 akt niniejszej sprawy;

- zeznania ubezpieczony W. K. (1) – k. 28 w zw. z k. 26 akt niniejszej sprawy.

W dniu 12 sierpnia 2013r. W. K. (1) złożyła w ZUS wniosek o ponowne przeliczenie jej kapitału początkowego, domagając się uwzględnienia wysokości zarobków wynikających z dołączonych do wniosku oryginałów kart wynagrodzeń z okresu zatrudnienia w (...).

Dowód: wniosek z 12.08.2013r. wraz z kartami wynagrodzeń – k. 27-36 pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K..

Gdyby obliczyć wysokość kapitału początkowego z uwzględnieniem wysokości wynagrodzenia uzyskanego przez W. K. (1) w czasie zatrudnienia w zakładach (...) (przy wzięciu pod uwagę tylko tych składników wynagrodzenia, od których były odprowadzane składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe), wyniosłaby ona 98.921,79 zł.

Dowód: hipotetyczna decyzja ZUS dot. przeliczenia kapitału początkowego – dwie ostatnie karty nienumerowane w pliku KPU akt ZUS O/S.dot. W. K..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu artykułu 174 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy czym, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Przepis artykułu 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi zaś, że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Przy czym, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych (ust. 4 pkt 1) i oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu (ust.4 pkt 2), itd. (ust.4 pkt 3 i 4).

Szczegółowy tryb postępowania w sprawach ustalania prawa do świadczeń pieniężnych przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do dnia 22 listopada 2011 r. określało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983r. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.). Stosownie do § 10 ust. 1 wskazanego rozporządzenia osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy zatrudnienia uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość. Z kolei przepis § 20 pkt 1 rozporządzenia stanowił, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (aktualnie druk Rp-7) albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków. Aktualnie kwestie te reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. W § 21 ust. 1 rozporządzenia wskazano, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 z poźn. zm.). Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą wynikać jedynie z przepisów tego Kodeksu, przy czym zgodnie z treścią art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Z powyższego wynika więc, że wszelkie ograniczenia dowodowe wprowadzane przepisami niższej rangi dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNAPiUS 1996/16 poz. 239). Podstawowym celem postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Wynika z tego, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 233 § 1 k.p.c. - Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd orzekający w niniejszej sprawie miał szczególnie na uwadze, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17 poz. 655).

W rozpoznawanej sprawie jej stan faktyczny był w zasadzie bezsporny. Organ rentowy uznał za udowodnione zatrudnienie ubezpieczonej w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładzie (...) w okresie od 2 stycznia 1986 r. do 14 lutego 1996 r., kwestionując wyłącznie moc dowodową przedłożonych przez ubezpieczoną dokumentów potwierdzających wysokość uzyskiwanych przez nią w tym czasie zarobków (kart wynagrodzeń). Organ rentowy co do zasady nie zaprzeczył przy tym prawdziwości wpisów dokonanych w tych kartach, wskazując wyłącznie, że nie mogą one stanowić środka dowodowego, gdyż nie zostały potwierdzone ani przez pracodawcę ani przez archiwum.

W ocenie sądu zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, że przedłożone przez ubezpieczoną karty wynagrodzeń stanowią wiarygodny środek dowodowy, stwierdzający rzeczywistą wysokość jej zarobków z okresu zatrudnienia w latach 1986-1996. Autentyczność owych kart i miarodajność zamieszczonych w nich wpisów została przy tym dodatkowo potwierdzona przez świadka Z. W. (1), który był zatrudniony w zakładach (...) na stanowisku samodzielnego księgowego, a do jego obowiązków należała m.in. rachuba płac i sprawy związane z ubezpieczeniami społecznymi pracowników. Świadek ten z uwagi na jego podeszły wiek i problemy zdrowotne nie został wprawdzie przesłuchany w toku niniejszego procesu, jednak za wiedzą i zgodą obu stron wzięto pod uwagę treść jego zeznań złożonych w dwóch analogicznych sprawach, jakie toczyły się przed tutejszym sądem przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S., tj. w sprawie o sygn. akt VII U 3525/06 z odwołania J. W. oraz w sprawie o sygn. akt VI U 440/13 z odwołania M. C.. W swoich zeznaniach świadek ten potwierdził, że osobiście wypełniał część z tych kart (z lat 1986 – 1992; wprawdzie świadkowi okazywano inne karty wynagrodzeń, jednak z uwagi na fakt, iż są one w oczywisty sposób wypełnione tym samym charakterem pisma, należało przyjąć, iż świadek wypełniał także i karty dot. W. K. (1)). Dodatkowo Z. W. wyjaśnił, że wpisów dokonywano na podstawie list płac, przy czym w kartach płac ujmowano wyłącznie należności, które stanowiły podstawę wymiary składek na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonego (należności nieoskładkowane wpisywano w prawym górnym rogu). Sąd dał w pełni wiarę wyjaśnieniom świadka, gdyż jego zeznania, dotyczące także przyczyn przekazywania pracownikom do rąk własnych oryginałów dokumentacji płacowej, znalazły także potwierdzenie w faktach znanych sądowi z urzędu, z racji prowadzenia innych postępowań pracowników tego zakładu. Problemy pracowników (...) P. z dostępem do akt osobowych oraz dokumentacji płacowej były także swego czasu szeroko opisywane przez lokalne media.

W powyższej sytuacji w ocenie sądu przedłożone przez ubezpieczoną karty wynagrodzeń należało uznać za dokumenty spełniające wymagania określone w § 20 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Wprawdzie nie zostały one opatrzone pieczęciami nagłówkowymi zakładu pracy, czy pieczęciami imiennymi osób je podpisujących, jednakże okoliczność ta sama w sobie nie mogła ich zdyskredytować jako dowodów w sprawie.

Wobec powyższego, kierując się wszystkimi wyżej opisanymi względami, sąd na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób określony w punkcie I. sentencji wyroku. Przy określaniu wysokości kapitału początkowego ubezpieczonej wzięto pod uwagę hipotetyczne wyliczenie dokonane przez organ rentowy, które sąd uznał w całości za poprawne. Brak było bowiem podstaw prawnych do wzięcia pod uwagę także innych składników wynagrodzenia ujętych w tych kartach, jako że w spornym okresie z ich wypłatą nie wiązał się – wynikający ze stosownych przepisów – obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. W tym więc zakresie odwołanie oddalono (pkt II. sentencji).

Zarządzenia:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSO Monika Miller-Młyńska