Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 271/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa J. M.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2010 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w K.
z dnia 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt I ACa (...),
oddala skargę kasacyjną i zasądza od powódki na rzecz Skarbu Państwa -
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset)
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 r. zasądził od Skarbu
Państwa - reprezentowanego przez Prezydenta Miasta S. - na rzecz powódki J. M. kwotę
2
1 015 051 zł z odsetkami ustawowymi od 16 grudnia 2008 r. tytułem odszkodowania,
oddalając dalej idące powództwo o zapłatę 2 600 000 zł. Sąd ten ustalił, że powódka jest
współwłaścicielką nieruchomości o powierzchni 15 662 m2
położonej w S. przy ul. K. Na
tej nieruchomości został wybudowany zespół garaży, głównie przez pracowników KWK
S., na podstawie dwóch decyzji wydanych w 1988 r.; zatwierdzenia planu realizacyjnego
zespołu garaży oraz pozwolenia na budowę, wydanych przez Urząd Miejski w S. W 2007
r. Wojewoda X stwierdził nieważność tych decyzji, jako wydanych z rażącym naruszeniem
prawa. Sąd Okręgowy uznał, że powódka i pozostali współwłaściciele doznali szkody na
skutek tego, że zostali pozbawieni posiadania nieruchomości i nie mogli rozporządzać
swoim prawem, co spowodowało, że utracili możliwość osiągania dochodów z
nieruchomości, którą mogli wydzierżawiać. W oparciu o opinię biegłego Sąd pierwszej
instancji ustalił, że w okresie dziesięciu lat powódka poniosła z tego tytułu szkodę w
wysokości 1 015 051,78 zł i w tej części uwzględnił powództwo.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2009 r. uwzględnił apelację strony
pozwanej i zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w całości,
oddalając jednocześnie apelację powódki. W jego ocenie powódka nie wykazała istnienia
normalnego związku przyczynowego pomiędzy wydaniem wadliwych decyzji
administracyjnych, które umożliwiły wybudowanie zespołu garaży na gruncie, którego
powódka jest współwłaścicielką, a szkodą polegającą na niemożności pobierania czynszu
dzierżawnego z nieruchomości oraz nie wykazała wysokości szkody.
Skarga kasacyjna powódki została oparta o obie podstawy kasacyjne określone w
art. 3983
§ 1 k.p.c. Zarzucono w niej naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. oraz art. 361 § 1 k.c. w
zw. z art. 362 k.c. W oparciu o te zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego w K. i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca dopatrywała się naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. w tym, że Sąd Apelacyjny
nie uchylił wyroku Sądu pierwszej instancji, mimo tego, iż nie orzekł on co do istoty
sprawy. Zarzut ten był nieuzasadniony. Sąd Apelacyjny nie wyraził bowiem oceny, że Sąd
Okręgowy nie orzekł co do istoty sprawy. Na taką ocenę nie wskazuje również jego
stwierdzenie, że uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego nie spełniało wymogów z art.
328 § 2 k.p.c. w zakresie należytej oceny przesłanek stanowiących o istnieniu roszczenia
w postaci szkody i związku przyczynowego. Brak jest zatem podstaw by przyjąć, że Sąd
drugiej instancji dopuścił się naruszenia przepisów postępowania dokonując
3
merytorycznej oceny roszczenia w postępowaniu apelacyjnym, pomijając nawet, że
należało to do jego obowiązków, jako sądu meriti, a art. 386 § 4 k.p.c. zezwala jedynie na
uchylenie zaskarżonego wyroku, jeżeli sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy
i nie nakłada takiego obowiązku na sąd drugiej instancji.
Nieuzasadnione były również zarzuty naruszenia prawa materialnego, które
dotyczyły błędnej wykładni art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 362 k.c. Sąd Apelacyjny, wbrew
twierdzeniu skarżącej, nie wyraził ogólnej oceny, że szkoda związana z pozbawieniem
właściciela nieruchomości prawa do swobodnego dysponowania i rozporządzania swoim
prawem nie pozostaje w związku przyczynowym z wydaniem wadliwych decyzji
administracyjnych wywołujących taki skutek oraz, że warunkiem istnienia związku
przyczynowego, jako przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, jest wykorzystanie
przez poszkodowanego możliwości alternatywnych sposobów naprawienia szkody. Sąd
Apelacyjny zasadnie podkreślił, że wydanie wadliwej decyzji administracyjnej, będące
działaniem bezprawnym, stanowi wypełnienie jedynie jednej z przesłanek
odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa i nie zwalnia poszkodowanego z
obowiązku wykazania także istnienia szkody i normalnego związku przyczynowego
pomiędzy wydaniem wadliwej decyzji administracyjnej a powstaniem szkody. Sąd
Apelacyjny odwołując się do brzmienia art. 6 k.c. stwierdził, że powódka, w
okolicznościach rozstrzyganej sprawy, nie wykazała istnienia tych przesłanek. Wskazuje
to wyraźnie, że podstawą uznania roszczenia powódki za niezasadne nie był sposób
wykładni art. 361 § 1 i art. 362 k.c. przypisywany Sądowi przez skarżącą.
Prawidłowa była przy tym ocena Sądu Apelacyjnego, że roszczenie powódki nie
mogło opierać się wyłącznie o twierdzenie, że została pozbawiona możliwości
uzyskiwania dochodów z dzierżawy garaży wybudowanych na jej gruncie, w wyniku
wydania decyzji administracyjnych umożliwiających wybudowanie zespołu garaży
w warunkach rażącego naruszenia prawa. Sąd drugiej instancji zasadnie zwrócił uwagę,
że powódka nie została pozbawiona własności nieruchomości i nie wykazała, że to w
wyniku wydania wadliwych decyzji administracyjnych została pozbawiona możliwości
realizacji uprawnień, które na ogólnych zasadach przysługiwały jej wobec osób
faktycznie korzystających z garaży znajdujących się na gruncie, którego jest
współwłaścicielką.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona uzasadnionych
podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.