Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 33/10
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. C.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. Centrum Likwidacji Szkód Osobowych w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 kwietnia 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 grudnia 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie objęte punktem 2 wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 9 grudnia 2009 r. i sprawę w tym zakresie przekazuje temu Sądowi do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w punkcie drugim wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 grudnia 2009 r., nie obciążono powoda obowiązkiem zwrotu
stronie pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego. Oddalając apelację powoda od
2
wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 13 lipca 2009 r., którym oddalone zostało
powództwo o zapłatę odszkodowania w wysokości 200.000 zł Sąd Apelacyjny stwierdził,
że wykazana przy wniesieniu pozwu sytuacja finansowa powoda przemawia za
zastosowaniem art. 102 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Pozwana w zażaleniu zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art. 102
k.p.c. przez przyjęcie, że zachodzi szczególny przypadek uzasadniający nieobciążenie
strony przegrywającej proces kosztami, art. 98 k.p.c. przez niezastosowanie i
niezasądzenie zwrotu kosztów procesu oraz art. 361 w związku z art. 328 § 2 k.p.c.
przez niewyjaśnienie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Domagała się uchylenia
postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Decydujące znaczenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu ma wynik sprawy,
który stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., nakazuje zwrot kosztów procesu przez
przegrywającą stronę wygrywającemu przeciwnikowi. Od tej podstawowej zasady w art.
102 k.p.c. przewidziany został wyjątek, zezwalający sądowi na nieobciążanie
przegrywającej strony obowiązkiem zwrotu kosztów procesu w całości lub częściowo,
jeśli występują szczególnie uzasadnione wypadki. Z uwagi na to zastosowanie zasady
słuszności nie podlega wykładni rozszerzającej, a rzeczą sądu jest skonkretyzowanie
tego wypadku, w następstwie rozważenia wszystkich okoliczności sprawy, w sposób
zezwalający na dokonanie kontroli. Podstawą oceny zasadności odstąpienia od zasady
ponoszenia kosztów procesu są zarówno fakty związane z przebiegiem procesu, jak i
leżące poza nim, dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Należy jednak
mieć na uwadze, że art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych wskazuje, że zwolnienie strony od kosztów sądowych nie zwalnia
jej od obowiązku zwrotu kosztów procesu. Przemawia to za przyjęciem, że i w tym
względzie powinny zaistnieć szczególne okoliczności powiązane z przedmiotem sporu.
Oparcie rozstrzygnięcia jedynie na dokumentach złożonych przez powoda celem
uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych na etapie wnoszenia pozwu, bez
uwzględnienia okoliczności ujawnionych w toku postępowania rozpoznawczego, w tym
prowadzenia działalności gospodarczej oraz posiadanych składników majątkowych,
zasadnie zakwestionowane zostało przez pozwaną, jako odbiegające od powyższych
wymagań. Uzasadnienie wyroku nie spełnia wymogów przewidzianych art. 328 § 2 w
związku z art. 391 § 1 k.p.c, nakładających obowiązek zawarcia motywów odnoszących
3
się do wszystkich rozstrzygnięć, w sposób zezwalający na dokonanie kontroli
prawidłowości zastosowania prawa.
Zarzut naruszenia art. 361 k.p.c. był niezasadny z uwagi na to, że zaskarżone
postanowienie objęte jest wyrokiem i odnoszą się do niego wymogi dotyczące
uzasadnienia całego orzeczenia, a zatem powołany przepis nie znajduje zastosowania
w rozpoznawanej sprawie.
Z powyższych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić i sprawę w
tym zakresie przekazać Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w oparciu o
art. 3941
§ 3 w związku z art. 39815
§ 1 k.p.c. Na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art.
39821
, art. 391 § 1 i art. 108 § 2 k.p.c. orzeczenie o kosztach postępowania
zażaleniowego pozostawiono końcowemu rozstrzygnięciu.