Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 lutego 1994 r.
I PRN 5/94
Dla wyłączenia prawa do odprawy pieniężnej na podstawie art. 8
ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z
1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) istotne jest, aby do dnia rozwiązania
dotychczasowego stosunku pracy doszło do zawarcia umowy
przedwstępnej między pracownikiem a nowym zakładem pracy
przejmującym w całości lub części mienie dotychczasowego zakładu,
zawierającej przyrzeczenie nowego zatrudnienia, a nie jest istotne, czy
do zawarcia tej umowy dojdzie z inicjatywy pracownika czy też
nowego zakładu pracy.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN:
Józef Iwulski (sprawozdawca), Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy przy udziale prokuratora Jana Szewczyka po
rozpoznaniu w dniu 22 lutego 1994 r. sprawy z powództwa Krystyny N.
przeciwko Kuratorium Oświaty we W. o odprawę pieniężną, na skutek
rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wo-
jewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia
13 lipca 1993 r. [...]
o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną
U z a s a d n i e n i e
Powódka Krystyna N. wniosła o zasądzenie od Kuratorium Oświaty
we W. odprawy z art. 8 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r.,
Nr 4, poz. 19 ze zm.). Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Wrocławia Śródmieścia
wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1993 r., oddalił powództwo. Sąd Rejonowy
ustalił, że powódka była zatrudniona w Zespole Ekonomiczno-
Administracyjnym Szkół W.-P.P. od dnia 28 stycznia 1991 r. do dnia 31
grudnia 1991 r. Placówka ta została zlikwidowana z dniem 1 stycznia 1992
r. Powódka znalazła zatrudnienie w Dzielnicowym Zespole Ekonomiczno-
Administracyjnym W.-S.M. i wniosła o rozwiązanie stosunku pracy w drodze
porozumienia zakładów pracy, na co uzyskała zgodę i z dniem 1 stycznia
1992 r. podjęła pracę w nowym zakładzie pracy, który przejął nieodpłatnie
sprzęt dotychczasowego zakładu. Sąd Rejonowy uznał, że w tej sytuacji
dochodzona odprawa powódce nie przysługuje wobec regulacji art. 8 ust. 3
pkt 2 cyt. ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we
Wrocławiu wyrokiem z dnia 13 lipca 1993 r., zmienił wyrok Sądu
Rejonowego i zasądził na rzecz powódki odprawę w kwocie 4.032.000 zł z
odsetkami. Sąd Wojewódzki uznał, że powódce przysługuje odprawa, gdyż
do dnia rozwiązania stosunku pracy nie otrzymała propozycji zatrudnienia
lecz sama uzyskała zatrudnienie i nawiązała stosunek pracy w innym
zakładzie.
Wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości
zarzucając naruszenie art. 8 ust. 3 pkt 2 cyt. ustawy z dnia 28 grudnia 1989
r. i wnosząc o jego uchylenie oraz oddalenie rewizji powódki.
Minister Sprawiedliwości zarzucił, że nie można podzielić stanowiska
Sądu Wojewódzkiego, iż powódka do dnia rozwiązania stosunku pracy nie
otrzymała propozycji zatrudnienia w nowym zakładzie pracy. Pismem z dnia
4 grudnia 1991 r. zakład pracy zwrócił się bowiem o "przekazanie" powódki
do pracy w związku z reorganizacją dotychczasowego zakładu pracy na co
ten udzielił zgody. Zdaniem Ministra Sprawiedliwości powódka jedynie
zgodziła się na wcześniejszą propozycję zatrudnienia w nowym zakładzie
pracy, co wobec przejęcia przez ten zakład pracy części mienia
dotychczasowego zakładu, wyłącza jej prawo do odprawy.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) odprawa pieniężna nie przysługuje
pracownikowi, który do dnia rozwiązania stosunku pracy przyjął propozycję
zatrudnienia w zakładzie pracy przejmującym w całości lub części mienie
dotychczas zatrudniającego go zakładu. Jak się wydaje u podłoża wykładni
Sądu Wojewódzkiego leżał wypowiedziany w orzecznictwie pogląd, iż
okoliczność, że pracownik skutkiem swojej zapobiegliwości znalazł sobie
nową pracę, nie stoi na przeszkodzie ani uznaniu, że rozwiązanie stosunku
pracy następuje z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, ani też że
brak jest podstaw do uznania, iż stanowią one wyłączny powód
uzasadniający rozwiązanie stosunku pracy (wyrok z dnia 3 października
1990 r., I Pr 277/90, Sł. Prac. 1991 nr 6 str. 27, OSP 1991 z. 5 poz. 127).
Pogląd ten był jednak wypowiedziany przed nowelizacją ustawy wprowa-
dzającą aktualne brzmienie art. 8 ust. 3 pkt 2 i należy go uznać za
nieaktualny w stanach faktycznych wypełniających przesłanki obecnego
brzmienia przepisu. Należy przepis ten interpretować w powiązaniu z art.
231
§ 2 k.p. wprowadzającym zasadę kontynuacji dotychczasowego
stosunku pracy przy zmianie pracodawcy w przypadku przejęcia zakładu
pracy w całości lub części. Ponieważ w warunkach działania art. 231
§ 2
k.p. w ogóle nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy (a więc i tak nie
występowałaby podstawowa przesłanka przedmiotowej odprawy) należy
stwierdzić, że w art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. (w
odróżnieniu od art. 231
§ 2 k.p.) chodzi o sytuację, w której następuje
jedynie przejęcie mienia dotychczasowego zakładu pracy, a nie przejęcie
tego zakładu jako zorganizowanej całości. Podobieństwo sytuacji pozwala
jednak na ustalenie rzeczywistej funkcji normy art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. Chodzi o to, że pracownik w oparciu o przejęcie
zakładu pracy (w całości lub części - art. 231
§ 2 k.p.) lub przejęcie mienia
zakładu pracy ma zapewnione kontynuowanie zatrudnienia, przy czym
pewność w zakresie tej kontynuacji osiąga jeszcze przed rozwiązaniem
dotychczasowego stosunku pracy. Należy uznać, że wobec bardzo
dalekiego podobieństwa tych stanów faktycznych ustawodawca nie znalazł
podstaw do różnicowania sytuacji prawnej pracowników w obu tych
przypadkach, tak do siebie podobnych i trudnych do rozróżnienia. Dlatego
nie można zbyt dużej wagi przywiązywać do użytego w art. 8 ust. 3 pkt 2
potocznego sformułowania, iż pracownik otrzymał od nowego zakładu
pracy "propozycję zatrudnienia" w szczególności przez przeciwstawianie go
do przypadku, w którym pracownik z własnej inicjatywy wyszukał sobie
nową pracę. Także bowiem w tej drugiej sytuacji pracownik otrzymuje w
potocznym tego słowa znaczeniu propozycję zatrudnienia w nowym
zakładzie pracy. Jeżeli ją przyjmuje przed rozwiązaniem dotychczasowego
stosunku pracy to zostaną spełnione przesłanki cyt. art. 8 ust. 3 pkt 2.
Należy więc uznać, że dla wyłączenia prawa do odprawy pieniężnej na
podstawie art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) istotnym jest aby do dnia rozwiązania
dotychczasowego stosunku pracy doszło do zawarcia umowy
przedwstępnej między pracownikiem a nowym zakładem pracy
przejmującym w całości lub części mienie dotychczasowego zakładu
zawierającej przyrzeczenie nowego zatrudnienia, a nie jest istotne, czy do
zawarcia tej umowy dojdzie z inicjatywy pracownika, czy też nowego
zakładu pracy.
Wobec powyższego uznać trzeba, iż co do zasady rewizja
nadzwyczajna słusznie zarzuca zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa
przez błędną wykładnię art. 8 ust. 3 pkt 2 cyt. ustawy z dnia 28 grudnia
1989 r.
Powódka bowiem przed rozwiązaniem dotychczasowego stosunku
pracy uzyskała prawnie skuteczną ofertę zatrudnienia w zakładzie pracy
przejmującym mienie dotychczasowego zakładu, którą przyjęła.
Mimo to rewizja nadzwyczajna podlega oddaleniu, gdyż naruszenie
prawa przez Sąd Wojewódzki nie można uznać za rażące. Omawiany
przepis art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. ma bowiem
niejednoznaczne brzmienie i nie był dotychczas w zakresie analizowanego
sformułowania przedmiotem szerszej analizy orzecznictwa czy doktryny.
Zaprezentowana przez Sąd Wojewódzki wykładnia jest oparta o potoczne
znaczenie użytych w przepisie zwrotów i nie jest dotknięta błędem
logicznego rozumowania. Sąd Najwyższy przyjmuje, co podziela skład
rozpoznający niniejszą sprawę, iż z reguły nie można uznać, że naruszenie
niejasnych przepisów prawa stanowi jego rażące naruszenie (wyrok z dnia
25 kwietnia 1991 r., I PRN 4/91, nie publikowany). W szczególności dotyczy
to braku precyzji w unormowaniu wyłączenia prawa do odprawy pieniężnej
w art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. (wyrok z dnia 6 stycznia
1993 r., I PRN 69/92 i wyrok z dnia 6 stycznia 1993 r., I PRN 67/92, nie
publikowane). W ocenie stopnia, w jakim dane orzeczenie narusza prawo i
przy kwalifikowaniu go jako rażące nie można przy tym pominąć tego,
jakiego rodzaju uchybień dopuścił się sąd przy jego wydawaniu oraz czy
dokonanej przez niego wykładni prawa i poczynionym kwalifikacjom
prawnym można postawić zarzut, iż nastąpiły one z naruszeniem wymagań
staranności i wbrew uznanym regułom rozumowań prawniczych (wyrok z
dnia 6 stycznia 1993 r., I PRN 71/92 i wyrok z dnia 6 stycznia 1993 r., I
PRN 65/92, nie publikowane). Z tego punktu widzenia naruszenie prawa
przez zaskarżony wyrok nie może być uznane za rażące. Również z uwagi
na skutek naruszenia prawa przez zaskarżony wyrok nie można mu
przypisać cechy naruszenia "rażącego" (por. wyrok z dnia 2 marca 1993 r. I
PRN 13/93, PiZS 1993 nr 5-6 s. 96). W wyniku zaskarżonego wyroku
powódka otrzymała bowiem jednorazowe i stosunkowo niewielkie
świadczenie pieniężne.
Wobec powyższego na zasadzie art. 421 § 1 k.p.c. rewizja
nadzwyczajna podlegała oddaleniu.
========================================