Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 29 marca 1994 r.
III ARN 12/94
Pismo dyrektora wydziału infrastruktury społecznej urzędu wojewódzkiego
skierowane do zainteresowanej osoby, zawiadamiające o utrzymaniu w mocy
decyzji dyrektora szkoły publicznej o skreśleniu z listy uczniów na podstawie art.
39 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz.
425 ze zm.) - stanowi decyzję administracyjną w rozumieniu art. 107 § 1 k.p.a.
Przewodniczący SSN: Janusz Łętowski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy
Kwaśniewski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Andrzej Wróbel,
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Janiny Antosiewicz, po rozpoznaniu w
dniu 29 marca 1994 r. sprawy ze skargi Barbary W. na pismo Dyrektora Wydziału
Infrastruktury Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia 9 grudnia 1992 r. [...] w
przedmiocie skreślenia Damiana W. z listy uczniów Liceum Medycznego Nr 2 w Ł., na
skutek rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości [...], od
postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25
października 1993 r. [...]
p o s t a n o w i ł :
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do rozpoznania
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi.
U z a s a d n i e n i e
Syn skarżącej Damian W. był w roku szkolnym 1991/92 uczniem III klasy Liceum
Medycznego Nr 2 w Ł. Ze względu na uzyskanie na koniec roku szkolnego 8 ocen
miernych i jednej oceny niedostatecznej z języka polskiego nie otrzymał promocji do
klasy następnej i powtarzał III klasę. Decyzją Rady Pedagogicznej z dnia 28
października 1992 r. został skreślony z listy uczniów klasy III d z dniem 2 listopada
1992 r. za sprzeczne z regulaminem uczniowskim i normami współżycia zachowanie w
dniu 23 pażdziernika 1992 r. O fakcie tym został zawiadomiony Wizytator Średnich
Szkół Medycznych w Wydziale Infrastruktury Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł., z
którego inicjatywy doszło do poddania Damiana W. ponownemu egzaminowi
sprawdzającemu z języka polskiego (w dniu 28 sierpnia 1992 r.), w związku z uzyskaną
przez niego oceną niedostateczną z tego przedmiotu w klasie III w roku szkolnym
1991/92.
W dniu 25 września 1992 r. matka ucznia Barbara W. zwróciła się do Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z ustną prośbą o interwencję w sprawie nieuzyskania przez
syna promocji do klasy IV zarzucając niewłaściwe nastawienie do syna oraz
niesprawiedliwą ocenę jego postępów w nauce. Pismem z dnia 15 października 1992 r.
dyrektor Wydziału Infrastruktury Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł.-Lekarz
Wojewódzki, któremu została przekazana do załatwienia prośba Barbary W.,
zawiadomił skarżącą, Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Liceum Medyczne Nr 2
w Ł., że nie ma podstaw "do zmiany decyzji Dyrekcji Szkoły" dotyczącej nieuzyskania
przez Damiana W. promocji do klasy następnej.
W dniu 18 listopada 1992 r. skarżąca Barbara W. zwróciła się do Lekarza
Wojewódzkiego z prośbą o zbadanie sprawy wydalenia syna ze szkoły. W piśmie z dnia
9 grudnia 1992 r. Dyrektor Wydziału Infrastruktury Społecznej Urzędu Wojewódzkiego
w Ł.-Lekarz Wojewódzki stwierdził, że "po wnikliwie przeprowadzonej analizie danych
dotyczących przebiegu nauki i wykazywanej postawy uczniowskiej nie widzi podstaw do
zmiany decyzji Dyrekcji Szkoły" o skreśleniu Damiana W. z listy uczniów Liceum
Medycznego Nr 2 w Ł.
W dniu 15 marca 1993 r. Barbara W. złożyła skargę do Naczelnego Sądu
Administracyjnego, w której zakwestionowała decyzję o skreśleniu jej syna Damiana W.
z listy uczniów.
Postanowieniem z dnia 25 października 1993 r. Naczelny Sąd Administracyjny
odrzucił skargę.
Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiła okoliczność, że w sprawie
skreślenia Damiana W. z listy uczniów nie wydawał w ogóle decyzji dyrektor Liceum
Medycznego Nr 2 w Ł., lecz Rada Pedagogiczna tego Liceum podjęła taką uchwałę
dnia 28 października 1993 r. Tymczasem zgodnie z art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm.) do dyrektora szkoły
należy rozstrzygnięcie - w drodze decyzji administracyjnej - sprawy przyjęcia kandydata
do grona uczniów i skreślenia ucznia z listy uczniów, chociaż czyni to na podstawie
uchwały rady pedagogicznej. W tym stanie rzeczy, skoro nie było decyzji dyrektora
szkoły o skreśleniu syna skarżącej z listy uczniów, organ II instancji nie mógł stwierdzić,
że nie ma podstaw do zmiany decyzji dyrektora szkoły. Tym samym skarga Barbary W.
jako złożona na nie istniejącą decyzję jest niedopuszczalna i z mocy art. 207 § 6 w
związku z art. 204 § 1 k.p.a. podlega odrzuceniu.
Od powyższego orzeczenia Minister Sprawiedliwości złożył rewizję nadzwy-
czajną, w której zarzucił rażące naruszenie art. 39 ust. 1 i art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm.) w związku z art. 14
§ 2, art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 207 § 6 k.p.a. oraz z art. 204 § 1 k.p.a. i na
podstawie art. 210 k.p.a. wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i o
przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego
rozpoznania.
Zdaniem rewidującego wymieniony Sąd nie wyjaśnił przede wszystkim kwestii,
czy dyrektor szkoły, który sprawuje rolę organu administracji państwowej w sprawach
powierzonych mu ustawą o systemie oświaty, nie podjął decyzji w ramach art. 14 § 2
k.p.a., to znaczy, czy nie załatwił ustnie sprawy skreślenia Damiana W. z listy uczniów.
Na takie rozstrzygnięcie zdaje się wskazywać pismo Dyrektora Wydziału Infrastruktury
Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia 9 grudnia 1992 r., która nawiązuje do
"decyzji Dyrekcji Szkoły", a nie do uchwały Rady Pedagogicznej tej Szkoły. Okoliczność
ta wymaga zbadania łącznie z przesłankami, przy których istnieniu jest dopuszczalne
ustne załatwienie sprawy.
Według wnoszącego rewizję nadzwyczajną Naczelny Sąd Administracyjny nie
rozważył również treści i charakteru wymienionego wyżej pisma Dyrektora Wydziału
Infrastruktury Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia 9 grudnia 1992 r., które
ma cechy orzeczenia administracyjnego, gdyż rozstrzyga o sprawie indywidualnej z
zakresu administracji państwowej w sytuacji, gdy Minister Zdrowia i Opieki Społecznej,
jako organ wyższego stopnia w stosunku do decyzji wydanych przez dyrektora szkoły
medycznej, upoważnił wojewodów do wykonywania zadań organu wyższej instancji,
czyli w sytuacji, gdy Wojewoda Łódzki został upoważniony do wydania orzeczeń w
imieniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Tym samym - w ocenie Ministra Sprawiedliwości - odrzucenie skargi nastąpiło
bez wyjaśnienia, czy rzeczywiście brak jest podstaw do merytorycznego rozpoznania
skargi. Poza tym zaskarżone postanowienie zostało podpisane tylko przez dwóch
członków składu orzekającego, a podpisy pełnego składu znajdują się dopiero na
odpisie postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawą odrzucenia przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi Barbary W.
jest pogląd, że skarga ta jest niedopuszczalna, gdyż nie istnieje w ogóle decyzja
podlegająca zaskarżeniu. Pogląd ten jest nietrafny.
Art. 107 § 1 k.p.a. określa niezbędne elementy decyzji, do których między innymi
należą: oznaczenie organu administracji państwowej, data wydania decyzji, oznaczenie
strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i
prawne, podpis osoby upoważnionej do wydania decyzji. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd
Administracyjny w wyroku z dnia 20 lipca 1981 r. SA 1163/81 (OSPiKA 1982 z. 9-10
poz. 169) "pisma zawierające rozstrzygnięcia w sprawie załatwianej w drodze decyzji są
decyzjami pomimo nieposiadania w pełni formy przewidzianej w art. 107 § 1 k.p.a., jeśli
tylko zawierają minimum elementów niezbędnych dla zakwalifikowania ich jako decyzje.
Do takich elementów należy zaliczyć: oznaczenie organu administracji państwowej
wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis
osoby reprezentującej organ administracji". Nazwanie czynności organu
administracyjnego decyzją nie wystarcza samo w sobie do zakwalifikowania tej
czynności do kategorii decyzji w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego,
jeżeli tak nazwana czynność nie będzie posiadać minimum elementów przewidzianych
przez przepisy prawa procesowego, a jednocześnie gdy nie będzie stanowić władczego
i jednostronnego rozstrzygnięcia o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostki
(zob. J. Borkowski i B. Adamiak: "Polskie postępowanie administracyjne i sądowo-
administracyjne", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, s. 271-272). Również
w późniejszym orzecznictwie Naczelny Sąd Administracyjny podkreślał, że treść, a nie
forma, przesądza o tym, czy dany akt jest decyzją administracyjną. Jeżeli więc
określona sprawa podlega załatwieniu w drodze decyzji, to za decyzję należy uznać
pismo organu rozstrzygającego tę sprawę, zawierające co najmniej oznaczenie tego
organu, oznaczenie adresata aktu, rozstrzygnięcie w sprawie oraz podpis
upoważnionego pracownika organu, gdyż wówczas spełnia ono podstawowe,
niezbędne warunki decyzji wymienione w art. 107 § 1 k.p.a. (zob. wyrok z dnia 22
września 1981 r. SA 791/81, ONSA 1981 z. 2 poz. 91, wyrok z dnia 8 lutego 1983 r.
SA/Wr 559/82, ONSA 1983 z. 1 poz. 3).
Zatem z punktu widzenia powyższych kryteriów Sąd Administracyjny powinien
spojrzeć na pismo Dyrektora Wydziału Infrastruktury Społecznej w Ł. z dnia 9 grudnia
1992 r. Pismo to bowiem w sposób władczy i jednostronny rozstrzyga o prawach i
obowiązkach Damiana W. jako ucznia Liceum Medycznego Nr 3 w Ł., a przy tym
wskazuje organ, od którego pochodzi to pismo, adresata pisma, datę i zawiera podpis
osoby reprezentującej organ administracji. Rozstrzygnięcie sprawy - jego istota zawarta
jest w słowach, że osoba podpisująca pismo "nie widzi podstaw do zmiany decyzji
Dyrektora Szkoły" o skreśleniu Damiana W. z listy uczniów, zaś uprawnienie Dyrektora
Wydziału Infrastruktury Społecznej do podjęcia decyzji - zgodnie z twierdzeniem
wnoszącego rewizję nadzwyczajną - wynika z faktu, że w odniesieniu do publicznych
szkół medycznych, zakładanych i prowadzonych przez Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej, Minister ten - jako organ prowadzący szkołę (art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z
dnia 7 września 1990 r. o systemie oświaty - Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm.) i jako organ
wyższego stopnia - upoważnił wojewodów do podejmowania decyzji w sprawach
odwołań od decyzji wydawanych przez dyrektorów szkół medycznych.
Oznacza to, że Naczelny Sąd Administracyjny z rażącym naruszeniem art. 107 §
1, art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. uznał, iż brak jest decyzji administracyjnej podlegającej
zaskarżeniu, gdyż jakoby wymienione wyżej pismo Dyrektora Wydziału Infrastruktury
Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z dnia 9 grudnia 1992 r. nie może być
potraktowane jako decyzja. Tym samym, również z rażącym naruszeniem art. 204 § 1
k.p.a., Sąd ten odrzucił skargę Barbary W. przyjmując - bez rozważenia wszystkich
istotnych okoliczności sprawy - że jest ona niedopuszczalna.
Uchybienie to uzasadnia więc rewizję nadzwyczajną i jej wniosek o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu do rozpoznania. Inną kwestią, nie mającą wpływu na powyższe
rozstrzygnięcie, jest, czy istnieje w sprawie decyzja właściwego organu I instancji. Ta
kwestia bowiem powinna być przedmiotem wyjaśnienia i rozważenia przez Naczelny
Sąd Administracyjny w aspekcie art. 14 § 2 k.p.a.
Z przytoczonych powodów Sąd Najwyższy uznał rewizję nadzwyczajną za
zasadną i dlatego stosownie do art. 210 k.p.a. w związku z art. 211 k.p.a. orzekł jak w
sentencji wyroku.
========================================