Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 kwietnia 1994 r.
I PRN 14/94
Nie można uznać, że strona nie zaskarżyła wyroku w sytuacji, gdy wpra-
wdzie cofnęła wniosek o sporządzenie jego uzasadnienia lecz jej pełnomocnik
wniósł rewizję.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Józef Iwulski, Maria Tyszel,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, po rozpoznaniu w
dniu 15 kwietnia 1994 r. sprawy z powództwa Stanisława O. i innych przeciwko
Przedsiębiorstwu Budownictwa Wodnego w W. o wynagrodzenie, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Apelacyjnego w War-
szawie z dnia 22 kwietnia 1993 r. [...],
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w punktach II, III i IV w stosunku do powoda
Stanisława O. i przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie.
U z a s a d n i e n i e
3 lipca 1987 r. 56 powodów wniosło pozew przeciwko Przedsiębiorstwu
Budownictwa Wodnego w W. domagając się zasądzenia wynagrodzenia za dyżury
na obiektach pływających oraz ekwiwalentu za żywność. 28 lipca 1988 r. 11
powodów (innych pracowników), w tym Stanisław O., reprezentowanych przez ad-
wokata Pawła C. wystąpiło przeciwko temu samemu Przedsiębiorstwu z żądaniem
zasądzenia wynagrodzenia za pełnienie dyżurów na jednostkach pływających oraz
wynagrodzenia za rozłąkę. Sąd Wojewódzki w Warszawie zarządził połączenie tych
spraw do łącznego rozpoznania. Na rozprawie przed tym Sądem 26 stycznia 1990
roku obecni wówczas powodowie ustanowili swymi pełnomocnikami kilku spośród
siebie m.in. Stanisława O. 20 maja 1992 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał
wyrok zasądzający od Przedsiębiorstwa Budownictwa Wodnego w W. na rzecz 52
powodów różne kwoty wraz z odsetkami. Na rzecz Stanisława O. zasądzona została
kwota 320.160 zł. Była to najwyższa z zasądzonych kwot. W pozostałej części
powództwo zostało oddalone. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku złożył
m.in. adwokat Paweł C. działający jako pełnomocnik powodów. Następnie czterech
2
powodów działających jako pełnomocnicy powodów cofnęło wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku. Wśród nich był Stanisław O. W uzasadnieniu wyroku (którego
odpis doręczono m.in adwokatowi Pawłowi C. i Stanisławowi O. jako pełnomocni-
kowi powodów) Sąd Wojewódzki wskazał, że nie jest możliwa waloryzacja należnych
kwot z uwagi na treść art. 358 § 2 k.c.
Rewizję od tego wyroku wniósł m. in. adwokat Paweł C. w imieniu powodów,
którzy ustanowili go swym pełnomocnikiem. Zarzucił naruszenie prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię. Domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i dokonania
waloryzacji należności powodów poprzez ich 87-krotne przemnożenie. Podniósł, że
od lipca 1987 r. do maja 1992 r. czyli w czasie trwania procesu wysokość zarobków
wzrosła (z 28042 zł do 2.456.000 zł). Na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym
pełnomocnik zakładu pracy złożył kopie dziewięciu dokumentów - pism
sporządzonych przez dziewięciu powodów adresowanych do pozwanego Przed-
siębiorstwa, w których zrzekli się oni "zwaloryzowanej kwoty" wynagrodzenia i
wnosili o wypłacenie wynagrodzenia w kwocie uznanej i naliczonej przez Przed-
siębiorstwo.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 22 kwietnia 1993 roku zmienił
zaskarżony wyrok i zasądził od pozwanego Przedsiębiorstwa na rzecz 43 powodów
znacznie podwyższone w stosunku do wyroku Sądu Wojewódzkiego kwoty wraz z
odsetkami od dnia wyroku. Wśród tych powodów nie było Stanisława O. Natomiast w
stosunku do 10 powodów - w tym w stosunku do Stanisława O. - zmienił zaskarżony
wyrok jedynie w części dotyczącej odsetek. W pozostałej części rewizja została
oddalona. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny podał, że rozpoznawał rewizje
dwóch powodów, którzy zaskarżyli wyrok działając w imieniu własnym oraz rewizję
pełnomocnika dziewięciu powodów. Wśród dziewięciu powodów reprezentowanych
przez tego pełnomocnika wymienił Stanisława O. Omawiając rewizję wniesioną
przez pełnomocnika dziewięciu powodów Sąd Apelacyjny uznał za słuszny zarzut
odnoszący się do naruszenia prawa materialnego - art. 3581
§ 3 k.c. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego przepis ten ma zastosowanie w niniejszej sprawie poprzez art. 300
k.p. Zasądzone przez Sąd I instancji kwoty po uwzględnieniu odsetek nie mogą
stanowić rzeczywistego wynagrodzenia za pracę, gdyż w wyniku deprecjacji
pieniądza nie mają takiej wartości ekonomicznej, jaką miałyby, gdyby były
wypłacone w dniu wymagalności. Sąd Apelacyjny - po rozważeniu interesu obu
stron, w tym sytuacji finansowej pozwanego - uznał za właściwą waloryzację
poprzez 40-krotne przemnożenie należnych powodom kwot. Na podstawie art. 384
k.p.c. Sąd Apelacyjny z urzędu rozpoznał sprawę na rzecz powodów, którzy wyroku
nie zaskarżyli za wyjątkiem dziesięciu, którzy złożyli oświadczenia, w których zrzekli
się zwaloryzowanych świadczeń bądź oświadczyli na piśmie, że nie zamierzają
3
wnosić rewizji. Wśród tych powodów Sąd wymienił Stanisława O. W stosunku do
tych powodów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok jedynie w zakresie
nieprawidłowo zasądzonych odsetek.
Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną od omawianego
wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie w części dotyczącej Stanisława O. Zarzucił
rażące naruszenie art. 368 pkt 1 k.p.c., art. 3581
§ 3 i 481 k.c w związku z art. 300
k.p. oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w punkcie II w stosunku do powoda Stanisława O. i w punkcie
III oddalającym rewizję w pozostałej części oraz orzeczenia o kosztach i o przekaza-
nie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Sąd Apelacyjny nie dokonując waloryzacji świadczenia należnego powodowi
Stanisławowi O. rażąco naruszył art. 3581
§ 3 k.c. stosowany poprzez art. 300 k.p.
Do naruszenia tego przepisu doszło na skutek błędnego zaliczenia tego powoda do
osób, które nie zaskarżyły wyroku i zrzekły się waloryzacji należnych im świadczeń.
Stanisław O. był jednocześnie powodem reprezentowanym w procesie przez ad-
wokata Pawła C. i pełnomocnikiem innych powodów. Jako pełnomocnik powodów
zrzekł się doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, jednakże oświadczenie to nie
miało żadnego znaczenia dla jego osobistej sytuacji procesowej, skoro działający w
jego imieniu adwokat zaskarżył wyrok i rewizja ta została rozpoznana. Do powoda
Stanisława O. nie miał zatem w ogóle zastosowania art. 384 k.p.c. stanowiący o
rozpoznaniu sprawy na rzecz współuczestników, którzy nie zaskarżyli wyroku, bow-
iem powód Stanisław O. wyrok zaskarżył. Sąd Apelacyjny nie wskazał przyczyn dla
których rewizja Stanisława O. została oddalona. Rozważania Sądu Apelacyjnego co
do słuszności zarzutów rewizji dotyczących waloryzacji należnych powodom kwot
winny odnosić się również do Stanisława O. Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej
nie stoi na przeszkodzie upływ sześciomiesięcznego terminu, gdyż zaskarżone
orzeczenie narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej. W interesie demokratycznego
państwa prawnego leży ochrona prawa pracownika do należnego mu prawidłowo
obliczonego wynagrodzenia.
Należało zatem uwzględnić rewizję nadzwyczajną i orzec jak w sentencji na
podstawie art. 422 § 2 k.p.c.
Rzeczą Sądu Apelacyjnego będzie rozpoznanie rewizji również na rzecz
Stanisława O. i wyliczenie należnej mu zwaloryzowanej kwoty wynagrodzenia.
========================================