Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 24 maja 1994 r.I PZP 24/94
Przewodniczący SSN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jadwiga
Skibińska-Adamowicz, SA: Kazimierz Jaśkowski,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, w sprawie z
powództwa Bolesława J. przeciwko Zasadniczej Szkole Ogrodniczej w P. o ustale-
nie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 24 maja 1994 r. zagadnienia
prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społec-
znych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni, postanowieniem z dnia 30 marca 1994 r. [...]
do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.,
"Czy nauczycielowi pobierającemu emeryturę jednocześnie zatrudnionemu w
pełnym wymiarze czasu pracy można udzielić płatnego rocznego urlopu dla pora-
towania zdrowia na podstawie art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela ?"
p o d j ą ł następującą uchwałę:
Dyrektor szkoły nie ma obowiązku udzielenia płatnego urlopu dla pora-
towania zdrowia nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć i
pobierającemu równocześnie emeryturę (art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycz-
nia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.).
U z a s a d n i e n i e
Powód Bolesław J. domagał się udzielenia mu płatnego urlopu dla porato-
wania zdrowia na podstawie art. 73 Karty Nauczyciela. Pozwana Zasadnicza Szkoła
Zawodowa w P. wnosiła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że skoro zgodnie z art.
73 ust. 1 Karty Nauczyciela w sytuacji, gdy do nabycia praw emerytalnych
nauczycielowi brak jest mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia może być
udzielony na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca, w którym nauczyciel przecho-
dzi na emeryturę, to tym bardziej urlop taki nie może być udzielony nauczycielowi,
który już otrzymuje emeryturę.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Elblągu, wyrokiem z dnia 30 listopada 1993 r.
oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony na stanowiskach nauczy-
cielskich od 15 sierpnia 1957 r. do 31 sierpnia 1987 r., kiedy to przeszedł na em-
eryturę. Mimo przejścia na emeryturę powód dalej pracował jako nauczyciel: od 1
2
września 1987 w połowie etatu, a od 1 października 1988 r. w pełnym wymiarze
czasu pracy. W związku z tym początkowo miał zawieszone prawo do pobierania
emerytury. Jednakże od 1 lipca 1993 r. powód, będąc dalej zatrudnionym w pełnym
wymiarze czasu pracy, pobiera emeryturę w zmniejszonym zakresie. Sąd Rejonowy
uznał, że z art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela wynika, iż nie można udzielić urlopu dla
poratowania zdrowia nauczycielowi, który w każdej chwili może skorzystać z już
nabytych uprawnień emerytalnych.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Gdańsku z siedzibą
w Gdyni, rozpoznając rewizję powoda od tego wyroku, przedstawił Sądowi Najwyż-
szemu rozpoznawane zagadnienie prawne. Sąd Wojewódzki podziela pogląd, że
źródłem wątpliwości co do wykładni art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela są zmiany
wprowadzone w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) pozwalające na pobieranie
choćby części emerytury mimo zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd
Wojewódzki podnosi, że wykładnia celowościowa wskazuje, iż zamiarem usta-
wodawcy było stworzenie możliwości udzielenia "urlopu zdrowotnego" nauczy-
cielowi, który po jego wykorzystaniu ma szansę powrotu do pracy. Ustawodawca
wiąże więc prawo do urlopu z przejściem na emeryturę, nakazując jego skrócenie do
miesiąca poprzedzającego to przejście. Może to oznaczać, że nie można jedno-
cześnie być na urlopie z art. 73 ust. 1 Karty Nauczyciela i pobierać emerytury,
niezależnie od podstawy jej nabycia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym
wymiarze zajęć, po przepracowaniu co najmniej 3 lat w szkole, dyrektor szkoły
udziela płatnego urlopu dla poratowania zdrowia na okres do jednego roku, o ile or-
gan społecznej służby zdrowia stwierdzi, że stan zdrowia nauczyciela wymaga pow-
strzymania się od pracy w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia. Jeżeli jednak
do nabycia praw emerytalnych brak jest mniej niż jeden rok, płatny urlop dla pora-
towania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca
kalendarzowego poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel przechodzi na em-
eryturę. Przepis ten przyznaje więc nauczycielowi, pod określonymi warunkami,
prawo do płatnego, rocznego urlopu dla poratowania zdrowia. Już sama nazwa tego
urlopu wskazuje, że jego celem jest poprawa stanu zdrowia nauczyciela i odzyskanie
zdolności do pracy. Potwierdza to analiza zdania drugiego tego przepisu, które łączy
długość omawianego urlopu z przejściem na emeryturę i nabyciem praw em-
3
erytalnych. Niezbędne jest więc nie tylko samo spełnienie przesłanek nabycia świ-
adczenia emerytalnego, ale także koniecznym jest nabycie prawa do emerytury po
rozwiązaniu stosunku pracy ("przejście na emeryturę"). Skoro okres trwania tego
urlopu jest ograniczony datą przejścia na emeryturę, to tym bardziej prawo do urlopu
dla poratowania zdrowia zależy od braku uprawnień emerytalnych. Jest to ściśle
powiązane z funkcją tego urlopu polegającą na odzyskaniu zdolności do pracy. Pra-
cownik uprawniony do emerytury, w przypadku pogorszenia się stanu jego zdrowia,
może w każdej chwili skorzystać z uprawnień emerytalnych i urlop dla poratowania
zdrowia nie spełniałby w tej szczególnej sytuacji swojej funkcji. Podkreślić trzeba, że
ograniczenie czasu trwania urlopu dla poratowania zdrowia nie jest związane z
rodzajem emerytury na jaką nauczyciel przechodzi (w szczególności czy jest to em-
erytura nabywana na ogólnych zasadach). Tak samo więc prawo do tego urlopu dla
nauczyciela zatrudnionego już po przejściu na emeryturę nie może zależeć od
rodzaju uprawnienia emerytalnego, a nawet od tego, czy emeryturę faktycznie
pobiera. Ważne jest, aby nauczyciel posiadał stwierdzone prawo do tego świad-
czenia.
Należy też zwrócić uwagę na to, że rozwiązanie stosunku pracy z nauczy-
cielem mianowanym, w razie jego choroby, uzależnione jest od upływu aż roku
trwania choroby, a może nadto być ten okres przedłużony - po stwierdzeniu przez
komisję lekarską poprawy stanu zdrowia i możliwości powrotu do pracy - ponad 1
rok, nie dłużej jednak niż do dwóch lat, licząc łącznie okres choroby i urlopu dla po-
ratowania zdrowia (art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). Udzielenie urlopu dla po-
ratowania zdrowia nauczycielowi mianowanemu, uprawnionemu do emerytury,
mogłoby więc skutkować niemożność rozwiązania z nim stosunku pracy, mimo
niezdolności do pracy przez okres aż dwóch lat. Również ten aspekt przemawia
przeciwko udzielaniu nauczycielowi posiadającemu prawo do emerytury płatnego
urlopu dla poratowania zdrowia.
Z tych względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.
========================================