Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 maja 1994 r.
II URN 1/94
Wszechstronne wyjaśnienie okoliczności przyczyn wypadku w gospo-
darstwie rolnym a zwłaszcza przesłuchanie osoby poszkodowanej jest
niezbędne dla ustalenia czy był to wypadek przy pracy rolniczej w rozumieniu
art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników ( jednolity tekst : Dz. U. z 1993 r. Nr 17, poz. 342).
Przewodniczący SSN: Antoni Filcek, Sędziowie SN: Stefania Szymańska
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu
w dniu 20 maja 1994 r. sprawy z wniosku Władysławy S. przeciwko Kasie Rolnicze-
go Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny w N.S. o jednorazowe od-
szkodowanie z tytułu wypadku w gospodarstwie rolnym na skutek rewizji nad-
zwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 26 marca 1993 r. [...],
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Władysława S. zgłosiła w dniu 18 listopada 1992 r. wniosek o jednorazowe
odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, jakiemu uległa w dniu 2 czer-
wca 1992 r. Do wniosku załączyła kartę wypadku przy pracy w gospodarstwie rol-
nym sporządzoną w dniu 24 czerwca 1992 r. przez Urząd Gminy w N.
Okoliczności wypadku ustalono na podstawie oświadczenia świadka wypadku
- córki wnioskodawczyni Anny Z., o treści następującej: "[...] Widziałam jak mama
wyszła z domu i schodziła po stopniach prowadzących do domu. Mama niosła w
naczyniu strawę dla kur. W pewnym momencie widziałam jak mama upadła ze
schodów". Następstwem przedmiotowego zdarzenia było złamanie kończyny dolnej
lewej.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny w N.S.
decyzją z dnia 2 grudnia 1992 r,. odmówiła wnioskodawczyni prawa do jednorazo-
wego odszkodowania. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy przytaczając treść art.
11 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 71, poz. 342) stwierdził, że przedmiotowe zdar-
zenie nie nosi określonych tym przepisem cech wypadku przy pracy rolniczej, bow-
2
iem upadek ze schodów nie był spowodowany przyczyną zewnętrzną, lecz był
następstwem zasłabnięcia i utraty równowagi.
W odwołaniu od powyższej decyzji wniesionym do Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie, wnioskodawczyni wniosła o
wypłacenie jej jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej.
Wywiodła, że karta wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym sporządzona zos-
tała na podstawie podanych przez jej córkę okoliczności wypadku, ona zaś z uwagi
na złamaną nogę nie opuszczała mieszkania. Upadek jej ze schodów nastąpił nie na
skutek nagłego zasłabnięcia, lecz przyczyną jego było poślizgnięcie się na znaj-
dujących się na schodach odchodach kurzych.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyroki-
em z dnia 26 marca 1993 r., oddalił odwołanie. Wnioskodawczyni na rozprawę w tym
dniu nie stawiła się, nie żądała również uzasadnienia wyroku. Uzasadnienie wyroku
zostało sporządzone na żądanie Sądu Najwyższego.
Od wyroku tego złożył rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości. Zar-
zucając rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 3 § 2 k.p.c. oraz art. 10 ust.
1 pkt 1 w związku z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpiec-
zeniu społecznym rolników, a nadto interesu Rzeczypospolitej Polskiej, Minister
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wo-
jewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy uznał rewizję nadzwyczajną za uzasadnioną, bowiem wyrok
Sądu rażąco narusza prawo; istotnie wydany on został w sprawie niedostatecznie
wyjaśnionej do ostatecznego rozstrzygnięcia. Sąd nie podjął bowiem żadnych starań
dla wyjaśnienia okoliczności przedmiotowego wypadku .
Jak wynika z treści karty wypadku (k. 2 akt administracyjnych), zgłaszająca
wypadek córka wnioskodawczyni podpisała tylko na pierwszej stronie podany przez
siebie opis okoliczności wypadku, w którym jest mowa wyłącznie o upadku ze scho-
dów bez podania jego przyczyny. Natomiast na stronie drugiej karty w rubryce nr 8
jako przyczynę wypadku podano nagłe zasłabnięcie, utrata równowagi. Te przyczyny
upadku wnioskodawczyni ze schodów wydają się być wynikiem przypuszczeń osoby
sporządzającej kartę wypadku, nie sugerowała ich bowiem osoba zgłaszająca
wypadek, a takie okoliczności mogły być tylko podane przez samą zainteresowaną
na podstawie jej odczuć, ona jednak nie była obecna przy sporządzaniu karty
wypadku.
Przy tak skąpym materiale dowodowym i wobec treści odwołania obowiąz-
kiem Sądu - jak trafnie wywiedziono w rewizji nadzwyczajnej - było podjęcie próby
ustalenia rzeczywistych okoliczności wypadku, jakiemu uległa wnioskodawczyni w
3
dniu 2 czerwca 1992 r. Mogłoby temu służyć przesłuchanie w charakterze świadka
córki wnioskodawczyni [...], która zgłaszała wypadek w Urzędzie Gminy oraz wni-
oskodawczyni w charakterze strony. Celowym mogłoby być także wyjaśnienie, czy
wnioskodawczyni ostatnio leczyła się z powodu schorzeń powodujących nagłe
zasłabnięcie i utratę równowagi oraz czy takie wypadki odnotowano w jej kartach
chorobowych, a także uzyskanie oryginalnej dokumentacji dotyczącej zgłoszenia się
po wypadku złamania nogi, w której może być odnotowany wywiad uzyskany od niej
przez lekarza udzielającego pomocy. Dopiero po wyjaśnieniu tych wszystkich
okoliczności będzie możliwe ustalenie, jakiego rodzaju przyczyną spowodowany był
upadek wnioskodawczyni ze schodów domu, w którym zamieszkuje i po których
schodziła niosąc karmę dla kur, a zatem czy był to wypadek przy pracy rolniczej w
rozumieniu art. 11 ust. 1 powołanej ustawy, czy też z powodu braku przyczyny
zewnętrznej zdarzenia nie zostały spełnione przesłanki takiego wypadku.
Orzeczenie Sądu Wojewódzkiego, którym odmówiono wnioskodawczyni
prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu w związku
z wypadkiem w rolnictwie bez wyjaśnienia istotnych dla ustalenia tego prawa
okoliczności nie tylko rażąco narusza powołane wyżej przepisy prawa, ale także in-
teres Rzeczypospolitej Polskiej. W interesie Rzeczypospolitej Polskiej leży bowiem
szczególna wnikliwość w rozpoznawaniu spraw z zakresu uprawnień rolników do
świadczeń związanych z ubezpieczeniem, któremu podlegają na mocy art. 7 wyżej
powołanej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. i opłacają składki na to ubezpieczenie.
Dlatego rewizja nadzwyczajna zasługuje na uwzględnienie mimo upływu ter-
minu, o jakim mowa w art. 421 § 1 k.p.c.
========================================