Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 25 maja 1994 r.
II UZP 17/94
Przewodniczący SSN: Krzysztof Kolasiński (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z wni-
osku Rudolfa P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o
wysokość emerytury, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 25 maja 1994 r.
zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postan-
owieniem z dnia 26 stycznia 1994 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.,
"Czy trzyletni okres (1989-1991), z którego wynagrodzenie stanowić może
podstawę wymiaru obliczonego ponownie świadczenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 1
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450
z późn. zm.) może być uwzględniony mimo, że wnioskodawca tylko częściowo
pozostawał w tym okresie w zatrudnieniu, częściowo nie pracował i pobierał em-
eryturę?"
p o d j ą ł następującą uchwałę:
Trzyletni okres (1989-1991), z którego wynagrodzenie stanowić może
podstawę wymiaru obliczonego ponownie świadczenia, zgodnie z art. 7 ust. 1
pkt 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr
104, poz. 450 ze zm.) może być uwzględniony, mimo, że wnioskodawca tylko
częściowo pozostawał w tym okresie w zatrudnieniu, a w pozostałym okresie
pobierał emeryturę.
U z a s a d n i e n i e
Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia
przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu powstało w związku z następującym stanem
faktycznym. Wnioskodawca pobierał od 1 stycznia 1982 r. wcześniejszą emeryturę
na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie
szczególnych zasad przechodzenia na emeryturę pracowników uspołecznionych
zakładów pracy w okresie do 31 grudnia 1981 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 95). W okresie
od 1 lutego 1990 r. do 28 lutego 1993 r. podjął on zatrudnienie jako główny
2
księgowy, zawieszając pobieranie emerytury. Wnioskiem z dnia 22 grudnia 1992 r.
zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w O. o obliczenie na
nowo wysokości emerytury w oparciu o zarobki uzyskiwane w latach 1990, 1991 i
1992. Organ rentowy decyzją z dnia 31 marca 1993 r. odmówił przeliczenia em-
erytury w oparciu o zarobki ze wskazanego wyżej okresu. W odpowiedzi na od-
wołanie wnioskodawcy Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w O. wyjaśnił, że
wnioskodawca nie przepracował po zawieszeniu wypłaty emerytury wymaganego
okresu do przeliczenia emerytury zgodnie z art. 79 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z dnia
17 czerwca 1993 r. oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego, podzielając
wskazaną argumentację.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu
rozpoznając rewizję od tego wyroku powziął wątpliwość ujętą w rozpoznawanym
zagadnieniu prawnym. W uzasadnieniu zagadnienia prawnego Sąd Apelacyjny
zwrócił uwagę, iż Sąd Najwyższy w uchwale z 8 listopada 1993 r., II UZP 21/93,
zajął stanowisko, iż trzyletni okres z którego wynagrodzenie może stanowić pod-
stawę wymiaru emerytury przypadać może na okres ostatnich 12 lat zatrudnienia
przed zgłoszeniem wniosku o wypłatę świadczenia, jeżeli mimo ustalenia prawa do
emerytury uprawniony nie pobierał świadczenia, pozostając w zatrudnieniu. Uchwała
ta została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne, czy trzyletni okres, z którego
wynagrodzenie może stanowić podstawę wymiaru ponownie obliczonego świ-
adczenia przypadać musi na okres ostatnich 12 lat kalendarzowych przed
zgłoszeniem wniosku o przyznanie prawa do emerytury, czy na okres 12 lat przed
zgłoszeniem wniosku o wypłatę świadczenia, jeżeli mimo przyznania prawa do em-
erytury uprawniony nie pobierał świadczenia, pozostając w zatrudnieniu.
Sąd Apelacyjny akceptując stanowisko wyrażone w tej uchwale, iż wskazany
okres trzyletni przyjmowany za podstawę wymiaru emerytury przypadać może na
okres 12 lat przed zgłoszeniem wniosku o wypłatę świadczenia stawia problem, czy
może mieć to miejsce także wówczas, gdy uprawniony okresowo pobierał świ-
adczenie, a okresowo pozostawał w zatrudnieniu, zawieszając pobieranie emerytury.
Za tym stanowiskiem przytacza argumentację odwołującą się do nowego brzmienia
§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szcze-
gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r., Nr 11,
poz. 63), ustalonego rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 października 1990 r.
zmieniającym niektóre przepisy w sprawie ustalania podstawy wymiaru emerytury i
rent (Dz. U. Nr 71, poz. 418). Przyjmuje się w nim, iż przy ustalaniu kolejnych trzech
lat kalendarzowych, z których wynagrodzenie uwzględnia się przy obliczaniu pod-
3
stawy wymiaru świadczeń bierze się pod uwagę następujące po sobie lata kalendar-
zowe, chociażby w niektórych z tych lat lub w części z nich pracownik nie osiągnął
wynagrodzenia lub nie był zatrudniony. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę także na to, iż
art. 7 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o za-
sadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104,
poz. 450) posługuje się sformułowaniem "wynagrodzenie wypłacone za czas
kolejnych lat kalendarzowych", w miejsce poprzednio stosowanego określenia
"wynagrodzenie wypłacone za kolejne miesiące zatrudnienia."
Sąd Najwyższy przychylił się do argumentacji przytoczonej w uzasadnieniu
zagadnienia prawnego. Sąd Najwyższy uwzględnił nadto, iż art. 1 pkt 23 ustawy z
dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym
(Dz. U. Nr 36, poz. 206) nadał nową treść art. 79 ust. 2 cyt. ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Pominięto w nim
sformułowany uprzednio alternatywnie warunek, aby emeryt lub rencista po
przyznaniu świadczenia - wskutek dalszego wykonywania zatrudnienia nie podjął
świadczeń albo pobierał świadczenie i miał co najmniej 24 miesięczny okres zatrud-
nienia po jego przyznaniu. W nowym brzmieniu art. 79 ust. 2 cyt. ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin - nową pod-
stawę wymiaru od wyższego wynagrodzenia, wypłaconego pracownikowi po
przyznaniu świadczenia ustala się na wniosek zainteresowanego za cały okres
wymagany do ustalenia podstawy wymiaru. Podjęcie emerytury za część okresu, z
którego wynagrodzenie ma stanowić podstawę wymiaru ponownie obliczonego świ-
adczenia nie stoi więc obecnie na przeszkodzie ponownemu obliczeniu emerytury na
podstawie zarobków osiągniętych w całym tym okresie.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. podjął uchwałę
jak w sentencji.
========================================