Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 14 lipca 1994 r.
I PRN 47/94
Sprawa o przywrócenie do pracy na poprzednim stanowisku nauczyciela
odwołanego z funkcji kierowniczej jest sprawą z zakresu prawa pracy w
rozumieniu art. 476 § 1 k.p.c. i podlega rozpoznaniu na drodze sądowej (art. 1 i 2
k.p.c.), choćby nauczycielowi nie przysługiwało roszczenie materialnoprawne.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca) , Sędziowie
SN: Maria Mańkowska, Kazimierz Jaśkowski,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 1994 r. sprawy z powództwa
Barbary P. przeciwko Centralnemu Ośrodkowi Doskonalenia Nauczycieli w W. o
przywrócenie do pracy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu
Najwyższego [...] od postanowienia Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Warszawy-Pragi
z dnia 17 grudnia 1993 r., [...]
p o s t a n a w i ł :
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Barbara P. pozywając Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, domagała
się przywrócenia do pracy na stanowisku Kierownika Zespołu Doskonalenia Radiowo-
Telewizyjnego Nauczycieli (Zespół Uniwersytetu Nauczycielskiego) kwestionując
odwołanie jej z tej funkcji.
Zakład pracy wniósł o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy-Pragi postanowieniem z 21
października 1993 r. odrzucił pozew.
Sąd ten przyjął, że kwestię powierzenia funkcji, takiej jaką pełniła powódka
(kierownika zespołu) w "placówce doskonalenia nauczycieli", jaką jest pozwany zakład
pracy, regulują przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia
1992 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. Nr 63, poz. 317). W tym
przypadku nie mają natomiast zastosowania przepisy ustawy o systemie oświaty.
Zdaniem Sądu Rejonowego pozew podlegał odrzuceniu z powodu niedopu-
szczalności drogi sądowej, ponieważ przepisy wskazanego rozporządzenia nie
przewidują możliwości odwołania się do sądu od decyzji o odwołaniu z powierzonej
funkcji.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł rewizję nadzwyczajną od tego
postanowienia zarzucając mu rażące naruszenie art. 1 i 2 k.p.c. oraz wnosząc o jego
uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy dla Warszawy-
Pragi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona. Podstawy odrzucenia pozwu
wymienione są [...] w art. 199 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi odrzucając
pozew Barbary P. powołał się na art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., czyli na niedopuszczalność
drogi sądowej. Pojęcie to należy zanalizować odnosząc się do art. 1 i 2 k.p.c. Przepis
art. 1 określa sprawy nazwane sprawami cywilnymi, do których stosuje się kodeks w
zakresie postępowania sądowego. Wśród spraw cywilnych wymienione są sprawy z
zakresu prawa pracy. Natomiast art. 2 reguluje kwestię drogi sądowej stanowiąc w § 1,
że do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile te sprawy
nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy. Skoro zatem
powódka kwestionuje odwołanie jej z funkcji kierowniczej domagając się przywrócenia
do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku, to rozpoznawana sprawa jest sprawą
ze stosunku pracy, a zatem sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., do rozpoznania
której powołane są sądy, o których mowa w art. 2 § 1 k.p.c. Ponieważ powódka jest
nauczycielką, ma do niej zastosowanie Karta Nauczyciela, która w art. 98 ust. 2 stanowi
również, że sprawy o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy
nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy. Niesłuszny jest pogląd
wyrażony przez Sąd Pracy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, w myśl
którego droga sądowa jest niedopuszczalna wówczas, gdy przepisy mające
zastosowanie w sprawie nie przewidują możliwości odwołania się do sądu. Przepisy
prawa materialnego określają roszczenia, a nie określają dopuszczalności drogi
sądowej. Abstrahując od tego, czy powódce Barbarze P. przysługuje roszczenie czy też
nie, stwierdzić trzeba, że nieprawidłowe jest rozumowanie wywodzące
niedopuszczalność drogi sądowej z braku roszczenia po stronie powodowej.
Niedopuszczalność drogi sądowej miałaby miejsce wówczas, gdyby sprawa wniesiona
do sądu nie była w ogóle sprawą cywilną lub wówczas, gdyby szczególny przepis
ustawy przekazywał ją do właściwości innego organu, ewentualnie wówczas, gdyby
wyłączał w wyraźny sposób drogę sądową. Z art. 2 k.p.c. wynika domniemanie drogi
sądowej, które może być obalone, jeżeli przepis ustawy wyłącza ją w wyraźny sposób.
W sprawach ze stosunku pracy niedopuszczalność drogi sądowej na skutek
właściwości innych organów w zakresie rozpoznania danej sprawy nie skutkuje
odrzucenia pozwu, lecz jego przekazanie (art. 464 k.p.c.). Postanowienie o odrzuceniu
pozwu zamyka powódce drogę do merytorycznego rozpoznania jej sprawy przez
niezawisły sąd, co - jak słusznie zauważył wnoszący rewizję nadzwyczajną - stanowi
naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz,
284).
Wobec powyższego należało uwzględniając rewizję nadzwyczajną uchylić
zaskarżone postanowienie (art. 422 § 1 k.p.c.) jako stanowiące tamę do meryto-
rycznego rozpoznania sprawy.
=========================================