Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 października 1994 r.
I PRN 79/94
1) Art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia
zakładowych systemów wynagradzania (jednolity tekst: Dz. U. z 1990 r., Nr 69,
poz. 407) pozwalający na odmienną niż wynikająca z powszechnie obowiązują-
cych przepisów regulację w zakładowych porozumieniach płacowych wysokości
nagrody jubileuszowej, zasad ustalania okresów pracy i innych okresów
uprawniających do tej nagrody, a także zasad jej obliczania wprowadzony został
do tej ustawy (jako wówczas art. 20 ust. 1) na podstawie ustawy z dnia 19 lipca
1990 r. o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów
wynagradzania oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 55, poz. 319) z
mocą obowiązującą od chwili ogłoszenia, czyli od dnia 18 sierpnia 1990 r.
2) Sąd Najwyższy rozpoznający rewizję nadzwyczajną nie jest związany
oceną prawną zawartą w poprzednim wyroku Sądu Najwyższego, wydanym w
sprawie wskutek rewizji nadzwyczajnej (art. 424 k.p.c.).
Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Antoni Filcek
(sprawozdawca), Janusz Łętowski,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 października 1994 r. sprawy z
powództwa Anny G. przeciwko Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Społem" w K.
o nagrodę jubileuszową, na skutek rewizji nadzwyczajnej Komisji Krajowej Niezależ-
nego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" [...] od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 8 marca 1994
r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i zmieniając poprzedzający go wyrok Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Katowicach z dnia 5 kwietnia 1993 r., [...]
zasądził od pozwanej Spółdzielni na rzecz powódki Anny G. 1.840.000 zł (jeden
milion osiemset czterdzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 1
stycznia 1990 r.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Anna G. domagała się w pozwie zasądzenia od pozwanej Powszech-
nej Spółdzielni Spożywców "Społem" w K. 1.840.000 zł wraz z odsetkami tytułem
nagrody jubileuszowej za 35 lat pracy przy zaliczeniu na podstawie § 4 ust. 3 pkt 3
zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. (M.P. Nr 44,
poz. 358) do okresu pracy uprawniającego do nagrody, 6-letniego okresu przerwy w
zatrudnieniu spowodowanej opieką nad dziećmi.
Pozwana Spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa powołując się na treść
protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do zakładowego porozumienia
płacowego, w świetle którego to protokołu, jej zdaniem, powódka nie nabyła prawa do
dochodzonej nagrody za 35 lat pracy.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z dnia 4 czerwca 1991 r.. [...]
uwzględnił powództwo i zasądził od pozwanej Spółdzielni na rzecz powódki 1.840.000
zł wraz z ustawowymi odsetkami od 1 października 1990 r.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka rozpoczęła pracę w dniu 1 sierpnia 1949 r., po
czym dnia 24 października 1952 r.przerwała pracę w związku z opieką nad trojgiem
dzieci, które urodziła dnia 2 września 1952 r., 6 kwietnia 1954 r. i 13 grudnia 1956 r.
Ponownie podjęła pracę 1 października 1960 r. W dniu 30 września 1990 r. powódka
rozwiązała umowę o pracę ze stroną pozwaną wobec przejścia na emeryturę. W dniu
14 marca 1988 r. powódka otrzymała od pozwanej Spółdzielni nagrodę za 30 lat pracy.
Za podstawę prawną zasądzonej nagrody Sąd Rejonowy przyjął § 2 ust.3 wspo-
mnianego protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do zakładowego
porozumienia płacowego, zgodnie z którym "zasady ustalania okresów pracy i innych
okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasady jej wypłacania określają
powszechnie obowiązujące przepisy zawarte w Zarządzeniu MPiPS z dnia 23 grudnia
1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody
jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. nr 44/89 poz. 358), z tym, że
zaliczenie okresów wynikających z postanowień w/w Zarządzenia MPiPS uprawnia do
kolejnej nagrody jubileuszowej po dniu 1 stycznia 1990 r." Oznaczenie cytowanego
postanowienia protokołu dodatkowego nr 5 przez Sąd Rejonowy jest nieścisłe. Stanowi
ono ustęp 3 załącznika nr 18 do porozumienia z dnia 10 maja 1985 r. o wprowadzeniu
zakładowego systemu wynagradzania pracowników Powszechnej Spółdzielni
Spożywców "Społem" w K. w brzmieniu nadanym paragrafem 2 protokołu dodatkowego
nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do wymienionego porozumienia, ze skutkiem od dnia 1
stycznia 1990 r.
Wobec zaliczenia powódce na podstawie § 4 ust. 3 pkt 3 wymienionego wyżej
zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej do stażu pracy uprawniającego do
nagrody jubileuszowej 6 lat przerwy w zatrudnieniu, spowodowanej opieką nad dziećmi
do 4 lat, powódka na dzień rozwiązania stosunku pracy legitymowała się stażem pracy
38 lat, 10 miesięcy i 14 dni, co zdaniem Sądu Rejonowego uprawniało ją w świetle cyt.
postanowienia zakładowego porozumienia płacowego do nagrody jubileuszowej za 35
lat pracy jako kolejnej nagrody po otrzymanej wcześniej nagrodzie za 30 lat pracy.
Diametralnie odmiennie odczytał cytowane postanowienie ustępu 3 załącznika nr
18 do zakładowego porozumienia płacowego w brzmieniu nadanym paragrafem 2
protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach, który po rozpoznaniu rewizji pozwanej
Spółdzielni od przedstawionego wyroku Sądu Rejonowego wyrokiem z dnia 30 stycznia
1992 r., [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że powództwo
oddalił.
Sąd Wojewódzki uznał, iż na podstawie § 4 ust. 3 pkt 3 zarządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i
innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i
wypłacania, powódce do stażu pracy należy doliczyć 6 lat z tytułu przerwy w pracy
spowodowanej opieką nad dziećmi w wieku do 4 lat. Jednakże w myśl art. 17 § 1
ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia zakładowych systemów
wynagradzania (jednolity tekst: Dz. U. z 1990 r., Nr 69, poz. 407) porozumienie w
sprawie zakładowego systemu wynagradzania może wprowadzić nagrodę jubileuszową
określając jej wysokość oraz zasady ustalania okresów pracy i innych okresów
uprawniających do tej nagrody, a także zasady jej obliczania i wypłacania. Tym samym
przepis powyższy wprowadził zasadę pierwszeństwa w obowiązywaniu zakładowych
porozumień płacowych przed powszechnie obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, ustalone w § 2 protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29
stycznia 1990 r. brzmienie ust. 3 załącznika nr 18 do zakładowego porozumienia
płacowego obowiązującego w pozwanej Spółdzielni wprowadziło odmienną regułę, niż
wynikająca z zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r., a
mianowicie, iż przepisy tego zarządzenia nie mają zastosowania do pracowników,
którym okresy uprawniające do nagrody jubileuszowej upłynęły (jak powódce) przed
dniem 1 stycznia 1990 r. Pracownicy ci nabędą prawo do otrzymania kolejnej nagrody
wyższego rzędu po dniu 1 stycznia 1990 r. Na taką wykładnię rozważanego
postanowienia porozumienia płacowego wskazuje końcowe jego zastrzeżenie
rozpoczynające się od słów:"z tym, że", które przy odmiennej wykładni, przyjętej przez
Sąd Rejonowy, byłoby zbędne i niecelowe.
W świetle zaś przyjętej przez Sąd Wojewódzki wykładni kolejną nagrodą
jubileuszową należną powódce po dniu 1 stycznia 1990 r. nie jest nagroda za 35 lat
pracy, a za 40 lat pracy, którego to okresu powódka nie osiągnęła, co przesądza o
nietrafności wyroku Sądu Rejonowego i konieczności zmiany tego wyroku.
Wyrok Sądu Wojewódzkiego zaskarżyła rewizją nadzwyczajną w interesie
powódki Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" zarzucając, że został on wydany z
rażącym naruszeniem prawa, a mianowicie przepisów: - § 4 ust. 3 zarządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i
innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i
wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358), - art. 17 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. o
zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania (Dz. U. Nr 69, poz. 407 z
1990 r.), - § 2 protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do porozumienia z
dnia 10 maja 1985 r. o wprowadzeniu zakładowego systemu wynagradzania
pracowników Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Społem" w K., - § 1 protokołu
dodatkowego nr 7 z dnia 31 stycznia 1991 r. do porozumienia z dnia 10 maja 1985 r. o
wprowadzeniu zakładowego systemu wynagradzania pracowników Powszechnej
Spółdzielni Spożywców "Społem" w K.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej skarżąca zakwestionowała przede
wszystkim przyjętą przez Sąd Wojewódzki wykładnię zacytowanego na wstępie
postanowienia zakładowego porozumienia płacowego w brzmieniu ustalonym w § 2
protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do tego porozumienia, którego
treść zdaniem skarżącej nie pozwala na przyjęcie, aby kolejną nagrodą dla powódki
miałaby być nagroda z tytułu 40 lat pracy. Każda bowiem następna nagroda
jubileuszowa jest nagrodą kolejną. Skarżąca wytknęła także, że Sąd Wojewódzki nie
wziął pod uwagę, iż obowiązywał protokół dodatkowy nr 7 z dnia 31 stycznia 1991 r. do
zakładowego porozumienia płacowego. Protokół ten jednoznacznie przyjął, że przy
rozpatrywaniu uprawnień do nagrody jubileuszowej należy stosować zarządzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r.
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 22 września 1992 r., I PRN 41/92 uchylił
zaskarżony rewizją nadzwyczajną wyrok Sądu Wojewódzkiego i poprzedzający go
wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Katowicach z dnia 4 czerwca 1991 r., [...] i
przekazał sprawę temu Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy do ponownego rozpoz-
nania.
W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Najwyższy podzielił pogląd Sądu
Wojewódzkiego, że w sprawie ma zastosowanie art, 17 ustawy z dnia 26 stycznia 1984
r. o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania (jednolity tekst: Dz. U.
z 1990 r., Nr 69, poz. 407) oraz że przepis ten, gdy chodzi o nagrodę jubileuszową
ustanawia pierwszeństwo zakładowego systemu wynagradzania przed przepisami
powszechnie obowiązującymi. Jednakże wobec tego, iż treść objętego § 2 protokołu
dodatkowego nr 5 postanowienia zakładowego porozumienia płacowego, zwłaszcza
jego końcowa część, rozpoczynająca się od słów: "z tym, że" jest niejednoznaczna i
budzi wątpliwości co do tego, czy istotnie zamiarem stron porozumienia było
ustanowienie w rozważanym postanowieniu odrębnego uregulowania w stosunku do
przepisów powszechnie obowiązujących w kwestii nagród jubileuszowych, Sądy
orzekające w sprawie winny były dokonać jego wykładni z uwzględnieniem woli i
zamiaru stron zawierających porozumienie objęte tym protokołem, w szczególności zaś
ustalić, co strony miały na myśli i co zamierzały osiągnąć. Zaniechanie wyjaśnienia tych
okoliczności Sąd Najwyższy uznał za rażące naruszenie prawa uzasadniające
uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej i uchylenie zarówno zaskarżonego wyroku , jak
również poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego.
Sąd Najwyższy wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy także
rozważyć znaczenie zmiany uregulowania dotyczącego nagród jubileuszowych
wprowadzonej w protokole dodatkowym nr 7, a w szczególności, czy zmiana ta miała
jedynie na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych powstałych na tle protokołu nr
5.
Rozpoznając ponownie sprawę w wytyczonym przez Sąd Najwyższy kierunku,
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach przesłuchał jako świadków osoby, które
podpisały oba wspomniane wyżej protokoły dodatkowe do zakładowego porozumienia
płacowego, a mianowicie przewodniczącą NSZZ Pracowników PSS "Społem" w K.
Krystynę M., przewodniczącą zakładowej organizacji NSZZ "Solidarność" Jadwigę T.
oraz ówczesnego prezesa strony pozwanej Bogdana S., a także przesłuchał w
charakterze strony obecnego prezesa strony pozwanej Wacława S. Zeznania
powyższych osób okazały się rozbieżne. Sąd dokonał ich oceny na tle pozostałego
zebranego w sprawie materiału dowodowego i dał wiarę tym dowodom, które
potwierdziły stanowisko strony pozwanej, że intencją zapisu § 2 protokołu dodatkowego
nr 5 było ograniczenie stosowania przepisów zarządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów
uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania.
Ograniczenie polegało na tym, że jeżeli okres pracy uprawniający do nagrody
jubileuszowej z dodaniem okresu na wychowanie dzieci mijałby przed 1 stycznia 1990 r.
- jak to miało miejsce w przypadku powódki - to za dany okres nagroda nie
przysługiwała. Już przy zawieraniu protokołu dodatkowego nr 5 mówiono, że jeżeli
sytuacja zakładu pracy będzie dobra, to nastąpi powrót do stosowania poprzednich
zasad, tzn. do pełnego stosowania wymienionego zarządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej. Po osiągnięciu dobrego wyniku finansowego w 1990 r. dano temu wyraz w
protokole dodatkowym nr 7 do zakładowego porozumienia płacowego. Protokół ten
podpisany dnia 31 stycznia 1991 r. wszedł w życie z dniem 1 lutego 1991 r. kiedy
powódka już w pozwanej Spółdzielni nie pracowała.
Z powyższych względów Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z
dnia 5 kwietnia 1993 r., [...] oddalił powództwo.
Powyższy wyrok zaskarżyła rewizją powódka zarzucając m.in. wadliwą ocenę
zebranych w sprawie dowodów przez nie danie wiary zeznaniom osób reprezentujących
związki zawodowe, z których to zeznań wynikało, że zamiarem stron zawierających
protokół dodatkowy nr 5 nie było wprowadzenie jakichkolwiek ograniczeń w stosowaniu
do nagród jubileuszowych powołanego wyżej zarządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r., lecz tylko odwołanie się do tego zarządzenia w
miejsce powołanej poprzednio, w załączniku nr 18 do zakładowego porozumienia
płacowego, uchwały Nr 138 Rady Ministrów z dnia 22 września 1978 r.(M.P. Nr 35, poz.
132 ). Jednakże Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
nie uwzględnił zarzutów rewizji i wyrokiem z dnia 8 marca 1994 r., [...] rewizję oddalił,
podzielając dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę rozbieżnych dowodów, jego
ustalenia i wnioski.
Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego wniosła rewizję nadzwyczajną
Krajowa Komisja NSZZ "Solidarność" zarzucając, że zaskarżony wyrok wydany został z
rażącym naruszeniem tych samych przepisów, jakie wymienione zostały w poprzedniej
rewizji nadzwyczajnej KK NSZZ "Solidarność" wniesionej w niniejszej sprawie od
wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z
dnia 30 stycznia 1992 r., [...]. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej skarżąca m.in.
zakwestionowała podzielenie przez Sąd Wojewódzki oceny dowodów dokonanej przez
Sąd Rejonowy, która doprowadziła do błędnej wykładni § 2 protokołu dodatkowego nr 5
bezpodstawnie ograniczającej zastosowanie w sprawie nagrody jubileuszowej powódki
przepisów zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w
sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody
jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca nie wskazała w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej, w czym upatruje
naruszenia przez Sąd Wojewódzki przepisu art. 17 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. o
zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania (jednolity tekst: Dz. U. z
1990 r., Nr 69, poz. 407), pozwalającego (w ust. 1) na odmienną niż wynikającą z
powszechnie obowiązujących przepisów regulację w zakładowym porozumieniu
płacowym kwestii wysokości nagrody jubileuszowej, zasad ustalania okresów pracy i
innych okresów uprawniających do tej nagrody, a także zasad jej obliczania i wypła-
cania.
Niemniej naruszenie tego przepisu miało miejsce, mianowicie Sądy stosując go
w wyroku z dnia 30 stycznia 1992 r., [...] Sąd Wojewódzki, a następnie w wyroku z dnia
22 września 1992 r., I PRN 41/92 Sąd Najwyższy - przeoczyły, że w chwili nabycia
przez powódkę prawa do dochodzonej nagrody jubileuszowej przepis powyższy nie
obowiązywał. Powódka bowiem w związku z doliczeniem na podstawie § 4 ust. 3 pkt 3
powoływanego wyżej zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia
1989 r. do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej 6-letniej przerwy w
zatrudnieniu, spowodowanej opieką nad dziećmi w wieku do 4 lat, nabyła prawo do
nagrody za okres 35 lat z dniem wejścia w życie tego zarządzenia, czyli 1 stycznia 1990
r., co wynika z § 7 ust. 1, § 10 ust. 4, § 11 i § 12 wym. zarządzenia. W dniu tym
powódka, po uwzględnieniu zaliczalnej 6-letniej przerwy z tytułu opieki nad dziećmi,
posiadała staż uprawniający do nagrody jubileuszowej w rozmiarze 38 lat, 1 miesiąca i
14 dni. Tymczasem przepis w brzmieniu odpowiadającym art. 17 ust. 1 ustawy z dnia
26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania - wg
numeracji przyjętej w jednolitym tekście tej ustawy opublikowanym w Dz. U. z 1990 r.,
Nr 69, poz. 407 - wprowadzony został do powyższej ustawy jako art. 20 ust. 1 ustawą z
dnia 19 lipca 1990 r. o zmianie ustawy o zasadach tworzenia zakładowych systemów
wynagradzania oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 55, poz. 319), z mocą
obowiązującą od chwili ogłoszenia, czyli od dnia 18 sierpnia 1990 r. i dopiero do nagród
jubileuszowych należnych od tej daty mógł stanowić podstawę odmiennej ich regulacji
w zakładowych porozumieniach płacowych.
Powyższą błędną oceną prawną obowiązywania w niniejszej sprawie art. 17
rozważanej ustawy w brzmieniu objętym jednolitym tekstem z 1990 r. związany był przy
ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy (na podstawie art. 424 k.p.c.) oraz Sąd
Wojewódzki jako rewizyjny (na podstawie art. 389 k.p.c.). Nie jest nią natomiast
związany Sąd Najwyższy rozpoznający sprawę ponownie w trybie rewizji
nadzwyczajnej. Wynika to w szczególności ze sformułowania art. 424 k.p.c., w którym
mowa jest o związaniu oceną prawną zawartą w orzeczeniu Sądu Najwyższego
wydanego w postępowaniu z rewizji nadzwyczajnej tylko sądu, któremu sprawa
przekazana została do ponownego rozpoznania, w porównaniu z art. 389 k.p.c. według
którego ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu orzeczenia sądu rewizyjnego wiąże w
zasadzie przy ponownym rozpoznaniu sprawy zarówno sąd, któremu sprawa została
przekazana, jak i sąd rewizyjny, nie wyłączając Sądu Najwyższego jako rewizyjnego.
Ten ostatni przepis w zakresie regulacji zawartej w art. 424 k.p.c. nie ma
odpowiedniego zastosowania w oparciu o art. 423 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed
Sądem Najwyższym spowodowanym rewizją nadzwyczajną. Za niezwiązaniem Sądu
Najwyższego w tym postępowaniu oceną prawną wyrażoną przez Sąd Najwyższy w tej
samej sprawie we wcześniejszym orzeczeniu wydanym wskutek rewizji nadzwyczajnej
przemawia także istota rewizji nadzwyczajnej jako szczególnego środka zaskarżenia i
narzędzia nadzoru judykacyjnego Sądu Najwyższego prowadzącego, przez pełną i
wnikliwą kontrolę zaskarżonego orzeczenia, do rzeczywiście praworządnego i
sprawiedliwego ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Przeciwko rozszerzającej
wykładni art. 424 k.p.c. w zakresie związania oceną prawną zawartą w orzeczeniu Sądu
Najwyższego wydanym w postępowaniu z rewizji nadzwyczajnej przemawia także
wzgląd na niezawisłość sędziowską. Za przedstawionym wyżej kierunkiem wykładni
tego przepisu opowiedzieli się w doktrynie S.Siedlecki (w pracy zbiorowej Kodeks
postępowania cywilnego, Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze 1975 r., tom pierwszy,
str. 703) oraz A.Miączyński (w pracy zbiorowej: System prawa procesowego cywilnego,
tom III, str. 575).
W dniu 1 stycznia 1990 r. problematykę nagród jubileuszowych w ustawie z dnia
26 stycznia 1984 r. o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania
regulował art. 20, który w ust. 5 (wg numeracji przyjętej w jednolitym tekście tej ustawy
opublikowanym w Dz. U. z 1988 r., Nr 28, poz. 196) stanowił, że zasady ustalania
okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasady
jej wypłacania określają powszechnie obowiązujące przepisy i nie przewidywał
możliwości ich odmiennej regulacji w zakładowym porozumieniu płacowym. Możliwość
taka powstała - jak wyżej wyjaśniono - dopiero od dnia 18 sierpnia 1990 r., wskutek
nowelizacji powyższego przepisu. W myśl zaś art. 23 rozważanej ustawy (w brzmieniu
jej jednolitego tekstu z 1988 r.), jak również art. 20 (w brzmieniu jednolitego tekstu
ustawy ogłoszonego w Dz. U. z 1990 r., Nr 69, poz. 407) porozumienie płacowe
zastępuje odpowiednie przepisy o wynagradzaniu tylko w zakresie określonym w
ustawie. Ograniczający w czasie możliwość zaliczania do okresu uprawniającego do
nagrody jubileuszowej okresu przerwy w zatrudnieniu spowodowanej opieką nad
dziećmi § 2 protokołu dodatkowego nr 5 z dnia 29 stycznia 1990 r. do zakładowego
porozumienia płacowego w odniesieniu do nagród jubileuszowych nabytych w okresie
od 1 stycznia 1990 r. do 18 sierpnia 1990 r. pozostawał zatem w sprzeczności z ustawą
o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania i nie wywierał skutków
prawnych. Zastosowanie w tym okresie miał nadal ust. 3 załącznika nr 18 do
zakładowego porozumienia płacowego z dnia 10 maja 1985 r. w brzmieniu
dotychczasowym, poprzedzającym jego zmianę dokonaną w § 2 protokołu
dodatkowego nr 5. Zawierał on (ust. 3 załącznika nr 18) - jak wyjaśniła na rozprawie
przed Sądem Najwyższym radca prawny strony pozwanej Jolanta L. - postanowienie,
że zasady ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody
jubileuszowej oraz zasady jej wypłacania określają powszechnie obowiązujące przepisy
zawarte w uchwale Nr 138 Rady Ministrów z dnia 22 września 1978 r. w sprawie
ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej
oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 35, poz. 132). Uchwała ta została z
dniem 1 stycznia 1990 r. zastąpiona przez zarządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów
uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P.
Nr 44, poz. 358). Przepisy zaś tego zarządzenia - jak wyżej już wyjaśniono - uprawniają
powódkę z dniem 1 stycznia 1990 r. do nagrody jubileuszowej za 35 lat pracy.
Ponieważ zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego i poprzedzający go wyrok
Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 5 kwietnia 1993 r. wydane zostały z rażącym
naruszeniem rozważonych wyżej przepisów, Sąd Najwyższy uwzględniając rewizję
nadzwyczajną orzekł co do istoty sprawy (art. 422 § 1 k.p.c.) zasądzając powódce
dochodzoną nagrodę jubileuszową. Wysokość tej nagrody określona w pozwie nie była
kwestionowana przez stronę pozwaną, co oświadczył jej pełnomocnik radca prawny na
rozprawie przed Sądem Najwyższym. Odsetki za opóźnienie w wypłacie nagrody
zasądzono od 1 stycznia 1990 r., kiedy to powódka nabyła prawo do dochodzonej
nagrody za 35 lat pracy. Zgodnie bowiem z § 10 ust. 2 powołanego wyżej zarządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. wypłata nagrody
jubileuszowej powinna nastąpić niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do tej
nagrody.
========================================