Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 lutego 1995 r.
II URN 48/94
Sąd rozpatrując odwołanie wnioskodawcy obowiązany jest do prze-
słuchania świadków, których oświadczeń i protokołów zeznań złożonych
organowi rentowemu, organ ten nie uwzględnił.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędzia SN: Maria Tyszel, Sędzia SA:
Jerzy Kuźniar (sprawozdawca),
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 1995 r. sprawy z wniosku
Mariana I. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. o wzrost
emerytury, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ogólnopolskiego Porozumienia Związków
Zawodowych [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach z dnia 13 kwietnia 1994 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 11 października 1983 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w C. przyznał wnioskodawcy Marianowi I., urodzonemu 2 stycznia 1934 r.,
emeryturę górniczą, podejmując jej wypłatę od dnia 1 lipca 1983 r.We wniosku o to
świadczenie wnioskodawca powołał się na zatrudnienie w charakterze górnika doło-
wego w Kopalni Węgla Kamiennego"J." od dnia 4 stycznia 1956 r., do 17 sierpnia 1983
r.
W dniu 6 kwietnia 1993 r., do organu rentowego wpłynęło oświadczenie wnios-
kodawcy, a 19 kwietnia 1993 r. protokoły zeznań świadków Teresy W. i Józefy O.
stwierdzające zatrudnienie świadczeniobiorcy w tzw. "resztówce" w B. od dnia 1
sierpnia 1948 r. do 31 grudnia 1951 r. oraz w Spółdzielni Rolniczo-Produkcyjnej od dnia
15 stycznia 1954 r. do 31 grudnia 1955 r. w charakterze robotnika w pełnym wymiarze
czasu pracy, tj. łącznie 5 lat i 4 miesiące.
Decyzją z dnia 8 czerwca 1993 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.
odmówił doliczenia do tzw. stażu pracy wymienionych okresów wobec lakoniczności
zeznań świadków i ich małej wiarygodności, a nadto braku dowodów pośrednich.
Zaświadczenia Urzędu Gminy jako wydane w oparciu o zeznania świadków nie mogą
zostać uwzględnione.
Wobec odwołania wnioskodawcy, Sąd Wojewódzki w Katowicach wyrokiem z
dnia 13 kwietnia 1994 r. [...] oddalił je, stwierdzając w uzasadnieniu sporządzonym już
po zaskarżeniu wyroku rewizją nadzwyczajną, że wnioskodawca mimo dwukrotnego
wezwania nie stawił się na rozprawę i "nie usprawiedliwił" swojej nieobecności, stąd
Sąd wziął pod uwagę dowody zebrane przez organ rentowy, podzielając jego ustalenia.
Należy zauważyć, że we wniosku dotyczącym przyznania emerytury górniczej,
wnioskodawca nie powoływał zatrudnienia w latach 1948 - 1955.
Powyższy wyrok zaskarżyło rewizją nadzwyczajną Ogólnopolskie Porozumienie
Związków Zawodowych i zarzucając rażące naruszenie prawa, a to art. art. 3 § 2, 227,
316 § 1, 477
3
§ 1 w związku z art. 477
15
k.p.c., a także naruszenie interesu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, wniosło o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach.
Do podstawowych obowiązków Sądu należało - zdaniem skarżącego - wszechs-
tronne zbadanie wszystkich istotnych okoliczności dotyczących okresów zatrudnienia,
przesłuchanie w tym celu wskazanych świadków, stąd pominięcie powyższego czyni
wydany wyrok przedwczesnym, gdy się dodatkowo zważy, że wnioskodawca działający
bez adwokata nie był obecny na rozprawie i nie został przesłuchany "nawet
informacyjnie".
Te okoliczności świadczą o tym, że zaskarżony wyrok naruszając prawo, narusza
też interes Rzeczypospolitej Polskiej, chroniącej szczególnie uprawnienia pracowników i
osób ubezpieczonych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do przepisu art. 224 § 1 i 316 § 1 k.p.c. zamknięcie rozprawy może
nastąpić dopiero po uznaniu, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do rozstrzyg-
nięcia, tzn. gdy nie ma już wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy istotnego dla jej
rozstrzygnięcia.
W celu jej wyjaśnienia sąd zarządza postępowanie dowodowe, w ramach
którego może między innymi dopuszczać dowód z zeznań świadków.
Przytoczenie powyższego jest celowe, gdy się zważy stan rozpoznawanej spra-
wy, który daje podstawę do stwierdzenia przedwczesności wydanego wyroku.
Złożone przez wnioskodawcę do organu rentowego oświadczenia i protokoły
zeznań świadków nie uwzględnione przez ten organ, zobowiązywały Sąd, wobec
odwołania wnioskodawcy, do "wszechstronnego zbadania okoliczności sprawy" sto-
sownie do art. 3 § 2 k.p.c., co oznaczało potrzebę przesłuchania świadków na poda-
wane w protokołach ich zeznań okoliczności.
Sąd Wojewódzki temu obowiązkowi uchybił i orzekł w sprawie nie wyjaśnionej do
rozstrzygnięcia.
Zauważyć należy, że Sąd wezwał na rozprawę wnioskodawcę, nie określając w
protokole celu tego wezwania, w tym zwłaszcza podania, czy wezwanie to następuje w
związku z dopuszczeniem dowodu z przesłuchania stron.
Dowód ten ma charakter subsydiarny tzn. stosuje się go po wyczerpaniu środ-
ków dowodowych, albo wobec ich braku gdy pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla
rozstrzygnięcia sprawy.Nie przeprowadzenie żadnego postępowania dowodowego w
sprawie świadczy o rażącym naruszeniu prawa, a to art. art. 3 § 2, 224 § 1, 316 k.p.c. i
uzasadnia - w uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej - uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach do ponownego rozpoznania na podstawie art. 422 § 2 k.p.c.
Rzeczą tego Sądu będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego i ocena,
czy wobec całokształtu sprawy wykazane zostało zatrudnienie od dnia 1 sierpnia 1948
r. do 31 grudnia 1951 r. i od 15 stycznia 1954 r. do 31 grudnia 1955 r., a nadto jego
znaczenie wobec pobieranej przez ubezpieczonego emerytury górniczej.
Rewizja nadzwyczajna została wniesiona nieznacznie po upływie 6 miesięcy od
uprawomocnienia się wyroku z dnia 13 kwietnia 1994 r., ale upływ tego terminu nie stoi
na przeszkodzie w jej uwzględnieniu, skoro wyrok Sądu narusza interes Rze-
czypospolitej Polskiej, gdyż kwestionuje prawo do świadczenia z ubezpieczenia spo-
łecznego, bez wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Jest to sprzeczne z
zasadami państwa prawnego (art. 1 Konstytucji) oraz narusza zasadę zaufania oby-
wateli do wymiaru sprawiedliwości.
========================================