Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 lutego 1995 r.
I PRN 120/94
Nauczyciel, z którym na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) rozwiązano stosunek pracy
za wypowiedzeniem, nie ma prawa do odprawy określonej w art. 20 ust. 2 tejże
ustawy.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 1995 r. sprawy z powództwa
Joanny N.-P. przeciwko Specjalnemu Ośrodkowi Szkolno-Wychowawczemu w K. o
odprawę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie
z dnia 4 marca 1994 r. [...]
o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Joanna N.-P. wniosła o zasądzenie od pozwanego Specjalnego Ośrod-
ka Szkolno-Wychowawczego w K. odprawy w wysokości 6-miesięcznego wynagro-
dzenia na podstawie art. 20 Karty Nauczyciela.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Puławach wyrokiem z dnia 25 października 1993 r.
oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powódka była zatrudniona u pozwanego jako
nauczycielka na podstawie umowy o pracę na czas nie określony. Dnia 15 czerwca 1993
r. pozwany wypowiedział powódce umowę o pracę z przyczyn organizacyjnych, skracając
okres wypowiedzenia o 1 miesiąc. Umowa o pracę uległa rozwiązaniu dnia 31 sierpnia
1993 r. Decyzją z dnia 17 września 1993 r. powódka została wykreślona z ewidencji
działalności gospodarczej z dniem 15 września 1993 r.
Zdaniem Sądu I instancji powódka nie nabyła prawa do odprawy przewidzianej w
art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela, gdyż stosunek pracy został z nią rozwiązany w drodze
wypowiedzenia na podstawie art. 27 tej Karty. Także nie nabyła powódka prawa do
odprawy przewidzianej w ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.), gdyż według
art. 8 ust. 3 pkt 5 tej ustawy odprawa nie przysługuje pracownikowi prowadzącemu
działalność gospodarczą na własny rachunek.
Uwzględniając rewizję powódki Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Lublinie wyrokiem z dnia 4 marca 1994 r. zmienił wyrok Sądu I instancji i
zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 15.939.000 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia 1 września 1993 r. Zdaniem tego Sądu skoro rozwiązanie z powódką umowy o
pracę nastąpiło z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, to pomimo
wypowiedzenia umowy na podstawie art. 27 Karty Nauczyciela, powódka nabyła prawo
do odprawy przewidzianej w art. 20 ust. 2 tej Karty. Decydujące znaczenie posiada
bowiem przyczyna zwolnienia z pracy, a nie forma tego zwolnienia.
Wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości zarzucając
rażące naruszenie art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej i
wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i o oddalenie rewizji powódki. Rewidujący
twierdzi, że nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę pracodawca
może złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowie-
dzenia w oparciu o art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela lub oświadczenie o wypowiedzeniu
na podstawie art. 27 ust. 1 tej Karty. Jeżeli zachodzą przyczyny organizacyjne
przewidziane w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, to w razie rozwiązania umowy o pracę
w trybie przewidzianym w tym przepisie pracownik nabywa prawo do odprawy z art. 20
ust. 2. Natomiast, gdy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela
pracodawca wypowie umowę o pracę na podstawie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela, to
pracownikowi przysługuje odprawa przewidziana w art. 8 wyżej wskazanej ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r, chyba że zachodzą okoliczności wyłączające prawo do tej
odprawy (art. 8 ust. 3 tej ustawy), co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie.
Naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej skarżący uzasadnia tym, że uzyskanie
przez powódkę prawa do odprawy w kwocie 15.939.000 zł bez podstawy prawnej
narusza podstawowe, fundamentalne zasady porządku prawnego, obowiązujące w
państwie prawnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna trafnie zarzuca rażące naruszenie prawa, nie jest jed-
nakże uzasadniony zarzut naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej i z tego
względu podlega ona oddaleniu.
Według art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela w brzmieniu nadanym przez ustawę z
dnia 5 czerwca 1992 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 53, poz. 252)
nauczycielowi, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych w ust. 1,
przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Natomiast w myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy w razie całkowitej lub częściowej likwidacji
szkoły, a także w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby
oddziałów w szkole, zmian planu nauczania bądź zwiększenia obowiązkowego wymiaru
zajęć uniemożliwiających dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze czasu
pracy, dyrektor może rozwiązać z nauczycielem stosunek pracy lub na wniosek
nauczyciela przenieść go w stan nieczynny.
Sąd Najwyższy rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd wyrażony w
powołanym w rewizji nadzwyczajnej postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 lis-
topada 1993 r., I PZP 43/93 (nie publikowanym). W postanowieniu tym stwierdzono, że
warunkiem nabycia prawa do odprawy określonej w art. 20 ust. 2 Karty Nauczyciela jest
rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia na podstawie ust. 1 tego artykułu. Nie
spełnia tego warunku nauczyciel, z którym umowę o pracę rozwiązano z zachowaniem
okresu wypowiedzenia na podstawie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela. Należy bowiem
mieć na uwadze wykładnię systemową i spójność konstrukcji powiązania sposobu
ustania stosunku pracy z prawem do odprawy określonej w art. 20 ust. 2 Karty
Nauczyciela i odprawy z ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
Nauczyciel, z którym rozwiązano stosunek pracy bez wypowiedzenia na podsta-
wie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela otrzymuje odprawę w wysokości sześciomie-
sięcznego wynagrodzenia i nie może uzyskać odprawy z ustawy z dnia 28 grudnia 1989
r., gdyż ustawa ta nie ma zastosowania do tego sposobu rozwiązania stosunku pracy.
Natomiast nauczyciel, z którym z przyczyn organizacyjnych rozwiązano umowę za
wypowiedzeniem na podstawie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela, otrzymuje
wynagrodzenie za okres wypowiedzenia, a także uzyskuje prawo do odprawy prze-
widzianej w ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r., chyba że zachodzi jedna z wymienionych
w art. 8 ust. 3 okoliczności, pozbawiających prawa do tej odprawy (co ma miejsce w
niniejszej sprawie).
Sąd Najwyższy nie podziela natomiast wyrażonego w rewizji nadzwyczajnej
poglądu o naruszeniu przez zaskarżony wyrok interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Zasądzenie na rzecz pracownika wprawdzie nienależnego, ale jednorazowego i o nie
wielkiej wysokości świadczenia pieniężnego nie narusza - wbrew twierdzeniom rewizji
nadzwyczajnej - podstawowych i fundamentalnych zasad porządku prawnego obo-
wiązujących w państwie prawnym, zwłaszcza ze względu na fakt, że zasądzona kwota
została powódce wypłacona i praktycznie nie ma możliwości jej odzyskania ze względu
na dobrą wiarę powódki (art. 409 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).
Z tych względów na podstawie art. 421 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================