Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 1 marca 1995 r.
II UZP 5/95
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędzia SN: Stefania Szymańska (spra-
wozdawca), Sędzia SA: Jerzy Kuźniar,
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z wniosku
Edwarda G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 1 marca 1995 r. zagadnienia prawnego
przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 26 stycznia
1995 r., [...] - do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:
Czy inwalida zaliczony do trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową i drugiej
grupy z ogólnego stanu zdrowia, może przejść na emeryturę na podstawie art. 21 ust. 1
pkt 1, w zw. z art. 41 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz. U. Nr 13 z 1983 r., poz. 68 z
późn. zm.)"
p o d j ą ł następującą uchwałę:
Inwalida zaliczony do trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową i
drugiej grupy z ogólnego stanu zdrowia nie może przejść na emeryturę na
podstawie art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 41 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst:
Dz. U. z 1983 r., Nr 13, poz. 68 ze zm.).
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu
faktycznego:
Wnioskodawca, urodzony w dniu 20 listopada 1938 r., jest inwalidą trzeciej grupy
w związku ze służbą wojskową i z tego tytułu pobiera rentę inwalidzką od dnia 1 lipca
1990 r.
W dniu 28 grudnia 1993 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę z tego
tytułu, że ma okres zatrudnienia wynoszący 34 lata, 2 miesiące i został zaliczony do II
grupy inwalidów.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B., decyzją z dnia 19 stycznia 1994
r. odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury, a także wcześniejszej emerytury z
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Wyrokiem z dnia 24 listopada 1994 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie oddalił odwołanie.
Rozpoznając rewizję wnioskodawcy od tego wyroku, Sąd Apelacyjny uznał, iż w
sprawie występuje zagadnienie prawne nasuwające istotne wątpliwości, wymagające
rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Treść tego zagadnienia została przytoczona w
sentencji uchwały.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezspornym jest w sprawie, że wnioskodawca ukończył 56 lat życia, udowodnił
34 lata, 2 miesiące zatrudnienia i jest inwalidą trzeciej grupy w związku ze służbą
wojskową oraz drugiej grupy z ogólnego stanu zdrowia.
Spór sprowadza się zatem do kwestii prawnej, a mianowicie: czy inwalida za-
liczony do III grupy w związku ze służbą wojskową i II grupy z ogólnego stanu zdrowia,
może przejść na emeryturę na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 41 ustawy z
dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 13, poz. 68 ze zm.).
W myśl ww. przepisu, inwalida wojenny, który ma wymagany do uzyskania eme-
rytury okres zatrudnienia, może przejść na emeryturę po osiągnięciu 55 lat przez
mężczyznę, jeżeli został zaliczony do I lub II grupy inwalidów.
Wątpliwość Sądu Apelacyjnego wynika stąd, że w przepisie tym nie określono,
że przez inwalidztwo I lub II grupy należy rozumieć inwalidztwo wojenne (wojskowe).
Powstaje zatem kwestia, czy zaliczenie inwalidy wojennego (wojskowego) do I lub II
grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia także stanowi przesłankę do zastosowania
tego przepisu.
Trafnie jednak wywodzi dalej Sąd Apelacyjny, że skoro omawiany przepis znaj-
duje się w ustawie regulującej uprawnienia inwalidów wojennych i wojskowych. to
zbędne jest powtarzanie w poszczególnych przepisach tej samej ustawy, że chodzi o
inwalidztwo wojenne lub wojskowe, a więc powstałe w okolicznościach określonych w
art. 9 i 30 tejże ustawy. Za takim stanowiskiem przemawia także wykładnia
funkcjonalna omawianego przepisu. Celem zawartego w nim unormowania jest bowiem
umożliwienie przejścia (na wniosek) na emeryturę w wieku o 10 lat niższym niż
emerytalny wiek powszechny tym inwalidom, u których utrata zdolności do jakiego-
kolwiek zatrudnienia powstaje w związku z inwalidztwem wojennym lub wojskowym.
Jest to sui generis rekompensata za tak dotkliwe skutki spowodowane inwalidztwem
wojennym lub wojskowym. Gdyby ustawodawca zamierzał objąć dobrodziejstwem oma-
wianego przepisu także inwalidów zaliczonych tylko do III grupy inwalidów wojennych
lub wojskowych, to zaznaczyłby, iż ich inwalidztwo II lub I grupy może być
spowodowane ogólnym stanem zdrowia.
Słusznie podkreśla Sąd Apelacyjny, iż za takim stanowiskiem przemawia poś-
rednio także pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 8 listopada 1985 r.
- sygn. akt II URN 175/85 (OSNCP 1986 z. 9 poz. 146). W uchwale tej Sąd Najwyższy
stwierdził, iż w myśl art. 10 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o z.i.w. wysokość renty
inwalidy wojennego zależy od powstałej grupy inwalidzkiej, ustalonej stosownie do art. 9
tej ustawy. Nie może mieć więc wpływu na wysokość renty inwalidy wojennego
stwierdzony stopień inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia.
Wprawdzie przedmiotem rozważania w ww. sprawie była kwestia wysokości
renty inwalidzkiej, tym niemniej argumenty w obu sprawach - z uwagi na przedmiot
rozważań - częściowo się pokrywają.
Mając powyższe argumenty na uwadze Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści
przytoczonej w sentencji.
========================================