Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 marca 1995 r.
II PRN 2/95
Biegły powołany do zbadania prawidłowości przydzielenia pracownikowi
odzieży ochronnej, nie jest uprawniony do oceny zeznań świadków w tym przed-
miocie, gdyż ocena ta należy do sądu (art. 233 k.p.c.).
Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędzia SN: Maria Tyszel, Sędzia
SA: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca),
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Iwony Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w
dniu 24 marca 1995 r. sprawy z powództwa Zdzisława A. przeciwko Kopalni Węgla
Kamiennego "N.-M." w S. o rentę uzupełniającą z tytułu choroby zawodowej, na skutek
rewizji nadzwyczajnej Ministra Pracy i Polityki Socjalnej [...] od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 grudnia 1993 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódzkiego-
-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 3 czerwca 1993 r. [...] i
sprawę przekazał temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powód Zdzisław A. dochodził zasądzenia od pozwanej Kopalni Węgla Kamien-
nego "N.-M." w S. kwoty 50 mln zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia
pozwanej odpisu pozwu oraz renty uzupełniającej w wysokości po 800 tys. zł mie-
sięcznie za okres od 15 stycznia 1990 r. do 30 września 1991 r., a po 2 mln. 368 tys. zł
miesięcznie od 1 października 1991 r. [...]. W uzasadnieniu podał, że był pracownikiem
pozwanej zatrudnionym pod ziemią jako górnik-podsadzkarz. Praca wykonywana była
sprzecznie z przepisami bhp, w wilgoci, zaś zakład pracy nie dostarczał odzieży
ochronnej bądź też dostarczał ją ale nieodpowiedniej jakości, co w konsekwencji
doprowadziło do choroby powoda i przejścia na rentę inwalidzką po zaliczeniu go do III
grupy inwalidów od 15 stycznia 1990 r. do 30 września 1991 r., a od 1 października
1991 r. do II grupy inwalidów. Przytoczone okoliczności uzasadniają przyznanie
odszkodowania w wysokości 50 mln zł "po myśli art. 435 k.c. i art. 300 k.p." oraz renty
wypadkowej w wysokości stanowiącej różnicę między możliwościami zarobkowymi
powoda, gdyby był zdrowy a otrzymywaną rentą inwalidzką. Powód jako młody
człowiek, urodził się bowiem 16 lipca 1958 r., stał się inwalidą całkowicie niezdolnym do
pracy.
W odpowiedzi na pozew, pozwana Kopalnia Węgla Kamiennego "N.-M." w S.
wnosiła o oddalenie powództwa, zarzucając, że inwalidztwo powoda i jego niezdolność
do pracy są wynikiem samoistnego schorzenia. Wbrew odmiennym twierdzeniom
pozwu, pracodawca zapewniał należyte warunki pracy, w tym dostarczał ubrania
robocze i ochronne, zaś styczność powoda z wodą nie była wynikiem braku odpo-
wiednich warunków, ale "normalnym następstwem wykonywania obowiązków", za takie
zaś następstwa pracodawca nie może ponosić odpowiedzialności.
Wyrokiem z dnia 3 czerwca 1993 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Katowicach oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami
postępowania, stwierdzając w uzasadnieniu, z powołaniem się na opinię biegłego
specjalisty chorób wewnętrznych, nefrologa i reumatologa, że stan zdrowia wniosko-
dawcy jest wynikiem przebytej w dzieciństwie choroby Scheuermana, nie pozostaje
więc w związku przyczynowym z warunkami pracy górnika-podsadzkarza.
Rewizja powoda od tego wyroku, została oddalona przez Sąd Apelacyjny w
Katowicach, wyrokiem z dnia 22 grudnia 1993 r. [...] przy podzieleniu stanowiska Sądu I
instancji.
Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Pracy i Polityki Soc-
jalnej i zarzucając rażące naruszenie art. 3 § 2 k.p.c. oraz naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł - na podstawie art. 422 § 2 k.p.c. - o uchylenie zas-
karżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 3 czerwca 1993 r. i przekazanie sprawy
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Według rewidującego, Sąd nie stwierdził, czy powód faktycznie narażony był na
długotrwałe przebywanie w wodzie bez należytego ubrania ochronnego, nie rozważając
zeznań świadków, w których potwierdzili oni, że gumowe ubrania ochronne nie zawsze
były kompletne i dobrej jakości, często zaś ich brakowało, powołując natomiast opinię
biegłego, który kwestionował zeznania świadków oceniając w tym zakresie - co jest
niedopuszczalne - materiał dowodowy.
Istnieje nadto nie wyjaśniona sprzeczność między opinią biegłego specjalisty
lekarza, a opiniami komisji lekarskich, które oceniały stan zdrowia powoda dla potrzeb
postępowania o rentę inwalidzką. Komisje te uznały całkowitą niezdolność do pracy
powoda wobec zmian zwyrodnieniowych stawów oraz kręgosłupa szyjnego i
lędźwiowego, zaś biegły sądowy stwierdził jedynie drobne zmiany zwyrodnieniowe
kręgosłupa oraz nerwicę.
W tych warunkach wydany wyrok jest przedwczesny i jako taki narusza prawo
oraz interes Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja jest zasadna, zaś jej uwzględnienie powoduje uchylenie zaskarżonego
wyroku oraz wyroku poprzedzającego i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódz-
kiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach do ponownego roz-
poznania. Pogląd Sądu Apelacyjnego, iż Sąd I instancji przeprowadził należyte postę-
powanie dowodowe, wyjaśniając w dostateczny sposób sporne okoliczności sprawy, nie
może zostać podzielony. Rozpoznając sprawę, Sąd Wojewódzki dopuścił dowód z
zeznań świadków dla ustalenia warunków pracy powoda, jednak zeznań tych właściwie
nie ocenił i nie stwierdził, czy w toku zatrudnienia, powód jako górnik-podsadzkarz był
długotrwale narażony na pracę w wilgoci bez należytego ubrania ochronnego.
Tymczasem okoliczności powyższe, podnoszone w pozwie, potwierdzili w zeznaniach
świadkowie, wskazując, że nie zawsze górnicy dysponowali właściwymi ubraniami
ochronnymi przydzielanymi indywidualnie, korzystając z tzw. ubrań dyżurnych nie
zawsze dobrej jakości i nie zawsze należycie przygotowanych do użycia. Opinia
biegłego, który powołany został dla zbadania prawidłowości w przydzielaniu powodowi
odzieży ochronnej, wykracza poza tezę dowodową, a oceniając zeznania świadków
może być uznana za nieuprawnioną w tej części, skoro do oceny zebranego w sprawie
materiału dowodowego powołany jest Sąd orzekający, stosownie do przepisu art. 233
k.p.c. Niewyjaśniona została również sprawa schorzeń powoda i ich związku z
warunkami pracy, gdy się weźmie pod uwagę akta rentowe Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w S. i ustalenia komisji lekarskich w przedmiocie stanu zdrowia
powoda. Akta te nie zostały wykorzystane jako dowód, a w każdym razie Sąd nie ocenił,
czy stan zdrowia powoda, w szczególności schorzenie reumatyczne, pozostaje w
związku przyczynowym z warunkami pracy. Schorzenia: reumatyzm, artretyzm,
lumbago i deformacja kręgosłupa, które powoływał powód, zostały potwierdzone
orzeczeniem Obwodowej Komisji d/s Inwalidztwa i Zatrudnienia w S. z dnia 6 grudnia
1990 r., która rozpoznała u niego gościec zwyrodnieniowy stawów oraz zwyrodnienie
kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Ten stan zdrowia doprowadził do uznania
całkowitej niezdolności powoda do pracy i zaliczenia go ostatecznie do II grupy
inwalidów. W tych warunkach, oparcie się przez Sąd orzekający tylko na opinii biegłego
lekarza, który rozpoznał u powoda jedynie drobne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
oraz nerwicę, wykluczając istnienie choroby reumatycznej oraz kwestionując zaliczenie
go do grupy inwalidzkiej, musi być ocenione jako nie usunięta sprzeczność ustaleń
sądu z zebranymi w sprawie dowodami, co czyni wydany wyrok przedwczesnym w
rozumieniu art. 3 § 2 k.p.c. Zauważyć należy, że opinia biegłego sądowego lekarza
specjalisty internisty i reumatologa nie zawiera - poza własną oceną stanu zdrowia
powoda - ani ustosunkowania się do odmiennych w tej części ocen komisji lekarskich,
ani uzasadnienia, co jest sprzeczne z art. 285 § 1 k.p.c.
Wszystkie te okoliczności trafnie przywołuje skarżący, zaś ich podzielenie pro-
wadzi do wniosku, że sprawa nie dojrzała jeszcze do merytorycznego rozstrzygnięcia.
Rozpoznając sprawę ponownie, rzeczą Sądu Wojewódzkiego będzie uzupeł-
nienie postępowania dowodowego przez zapoznanie się z dokumentacją lekarską,
przeanalizowanie orzeczeń komisji lekarskich d/s inwalidztwa i zatrudnienia i dopusz-
czenie, w razie potrzeby ponownego dowodu z opinii biegłego dla wyjaśnienia stanu
zdrowia powoda i związku przyczynowego ewentualnie rozpoznanych schorzeń z wa-
runkami pracy, o których zeznali świadkowie.
Oddalenie powództwa, po uznaniu go za nieuzasadnione co do zasady, mimo
nienależytego wyjaśnienia sprawy, nie tylko narusza rażąco prawo, ale i interes Rzeczy-
pospolitej Polskiej, pozbawiając byłego pracownika, liczącego obecnie 37 lat i
zaliczonego do II grupy inwalidów, świadczenia odszkodowawczego oraz renty uzu-
pełniającej bez wyjaśnienia, czy spełnia on warunki do otrzymania dochodzonych
świadczeń. Podobne stanowisko zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lipca 1994
r., I PRN 26/94.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 422 § 2 k.p.c. orzeczono jak w
sentencji.
========================================