Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 maja 1995 r.
I PRN 12/95
Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy, przysługujące pracownikowi za okres gotowości do jej wykony-
wania (art. 81 § 1 k.p.) nie jest ograniczone czasowo.
Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski
(sprawozdawca), Adam Józefowicz,
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 17 maja 1995 r. sprawy z powództwa Leokadii T. przeciwko Urzędowi Gminy w G.
o wynagrodzenie, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od
wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Kozienicach z dnia 25 listopada 1993 r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo i przekazał
sprawę w tym zakresie Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy w Kozienicach do ponow-
nego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Leokadia T. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Urzędu
Gminy w G. wynagrodzenia, na podstawie art. 81 k.p., za okres od dnia 1 czerwca 1992
r. do dnia 15 czerwca 1993 r. wraz z odsetkami.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kozienicach wyrokiem z dnia 25 listopada 1993 r.,
[...] oddalił powództwo o to wynagrodzenie, natomiast zasądził na rzecz powódki kwotę
20.071.500 zł na podstawie art. 10 ust. 3 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22
marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 ze zm.). Sąd I
instancji przyjął, że powódka była pracownikiem samorządowym mianowanym i że z
tego względu przysługuje jej wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy po
ponownym rozwiązaniu z nią stosunku pracy z dniem 31 października 1993 r. z powodu
likwidacji zakładu pracy.
Oddalając powództwo o wynagrodzenie za okres od dnia 1 czerwca 1992 r. do
dnia 15 czerwca 1993 r. Sąd I instancji ustalił, że z powódką został rozwiązany stosu-
nek pracy na skutek jej odwołania przez Kuratorium Oświaty i Wychowania w R. ze
stanowiska głównego księgowego Gminnego Zespołu Ekonomicznego i Administra-
cyjnego Szkół w G. z dniem 31 maja 1992 r.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kozienicach wyrokiem z dnia 15 czerwca 1992 r. w
sprawie [...] uznał odwołanie powódki za nieważne i ustalił, że powódka jest pracow-
nikiem Urzędu Gminy w G. Odwołanie powódki z zajmowanego stanowiska przez
Kuratora Oświaty w R. było bowiem z mocy prawa nieważne, ponieważ zatrudniający ją
zakład pracy był w dacie odwołania komunalną jednostką organizacyjną i w związku z
tym organem uprawnionym do odwołania był Zarząd Gminy w G.
Po zaskarżeniu tego wyroku przez stronę pozwaną Sąd Wojewódzki w Warsza-
wie zmienił wyrok Sądu Rejonowego i powództwo oddalił. Wyrok Sądu Wojewódzkiego
został zaskarżony rewizją nadzwyczajną przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Na
skutek tej rewizji Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 15 czerwca 1993 r., I PRN 62/93,
uchylił wyrok Sądu Wojewódzkiego i odrzucił rewizję pozwanego Urzędu Gminy. W ten
sposób stał się prawomocnym wyrok Sądu Pracy w Kozienicach z dnia 15 czerwca
1992 r., [...], który uznając, że odwołanie powódki z zajmowanego stanowiska było
nieważne ustalił, że powódka jest nadal pracownikiem Urzędu Gminy w G. Powołując
się na ten wyrok powódka w niniejszym procesie na podstawie art. 81 k.p. domagała się
zasądzenia wynagrodzenia za pracę za okres pozostawania bez pracy, tj. za okres od
dnia 1 czerwca 1992 r. do dnia 15 czerwca 1993 r. (data podjęcia przez powódkę
pracy).
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy w sprawie [...] oddalił
powództwo o zasądzenie wynagrodzenia za pracę za ten okres. W uzasadnieniu wy-
roku Sąd Rejonowy ograniczył się do stwierdzenia, że przepis art. 81 k.p. nie ma zas-
tosowania.
Wyrok ten w części uwzględniającej powództwo został zaskarżony przez poz-
wany Urząd Gminy, a Sąd Wojewódzki w Warszawie wyrokiem z dnia 16 września
1994 r., [...] uwzględniając rewizję strony pozwanej zmienił wyrok Sądu Rejonowego i
powództwo oddalił. Sąd Wojewódzki podkreślił, że - wbrew stanowisku Sądu Rejono-
wego - powódka nie była pracownikiem mianowanym, a zatem nie przysługuje jej wy-
nagrodzenie za okres 6 miesięcy.
Wyrok Sądu Rejonowego z dnia 25 listopada 1993 r., [...] w części oddalającej
powództwo o wynagrodzenie za okres od dnia 1 czerwca 1992 r. do dnia 15 czerwca
1993 r. zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości zarzucając mu rażące
naruszenie art. 81 § 1 k.p., art. 365 § 1 k.p.c. i naruszenie interesu Rzeczypospolitej
Polskiej oraz wnosząc o jego uchylenie w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania temu Sądowi Rejonowemu. W uzasadnieniu podniesiono, że
prawomocnym wyrokiem z dnia 15 czerwca 1992 r., [...] ustalono, że powódka jest
pracownikiem pozwanego Urzędu Gminy, a stanowisko Sądu I instancji odmawiające
zastosowania przepisu art. 81 § 1 k.p. nie jest uzasadnione. Wypłacenie powódce
przez pozwanego 3 miesięcznego wynagrodzenia za pracę na podstawie art. 57 § 1
k.p. za okres pozostawania bez pracy nie wyczerpuje roszczeń powódki. Przepis ten
dotyczy bowiem sytuacji, w której doszło do rozwiązania stosunku pracy i podjęcia
pracy po przywróceniu do niej. Natomiast z powódką nie rozwiązano stosunku pracy i
powinna ona otrzymać wynagrodzenie na podstawie art. 81 § 1 k.p. za czas gotowości
do wykonywania pracy. Naruszeniem interesu Rzeczypospolitej Polskiej - zdaniem
skarżącego - jest niezastosowanie się przez Sąd I instancji do nakazu wynikającego z
art. 365 § 1 k.p.c. Przepis ten, mający charakter normy ustrojowej, stanowi, iż
orzeczenie sądu wiąże nie tylko sąd, który je wydał, ale również inne sądy i organy
państwowe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Przepis art. 81 § 1 k.p. stanowi, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie,
wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub
miesięczną, za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a
doznał przeszkód z przyczyn dotyczących zakładu pracy.
Trafnie podniesiono w rewizji nadzwyczajnej, że przepis ten ma zastosowanie do
powódki, skoro prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Kozienicach orzeczono
nieważność odwołania powódki z dniem 31 maja 1992 r. i ustalono, że powódka jest
pracownikiem pozwanego Urzędu Gminy. Jeżeli więc powódka wykazywała gotowość
do wykonywania pracy w okresie, kiedy nie była do niej dopuszczana (1 czerwca 1992
r. - 15 czerwca 1993 r.), to za cały ten okres nabywała prawo do wynagrodzenia na
podstawie art. 81 § 1 k.p. Przepis ten - odmiennie niż przepisy regulujące prawo do
wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy w przypadku wypowiedzenia lub
rozwiązania stosunku pracy i późniejszego przywrócenia do pracy (art. 47 § 1 i art. 57 §
1 k.p.) - nie wprowadza bowiem żadnej granicy w stosunku do okresu, za jaki
przysługuje wynagrodzenie.
Ustalając wysokość należnego powódce wynagrodzenia, Sąd I instancji odliczy
kwotę 3-miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego powódce przez pozwanego na
podstawie art. 57 k.p. Jest to bowiem także wynagrodzenie za okres, w którym po-
wódka nie wykonywała pracy. Sąd I instancji będzie miał także na uwadze zasadę
prawną wynikającą z uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia
1986 r., III PZP 42/86 (OSNCP 1987 z. 8 poz. 106), według której wynagrodzenie pra-
cownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania, o którym mowa w art. 81 § 1-3,
art. 134 § 1 i art. 144 § 2 k.p., obejmuje oprócz wynagrodzenia zasadniczego również
dodatek funkcyjny. Z mocy ustawy lub jej upoważnienia dopuszczalne jest przyjęcie
innej podstawy obliczania wynagrodzenia określonego w wymienionych przepisach.
Powódka nabywała prawo do wynagrodzenia sukcesywnie w miarę wykazywania
gotowości do pracy. Dlatego jego wysokość powinna być ustalona z uwzględnieniem
kolejnych zmian przepisów płacowych.
Zaskarżony wyrok nie tylko rażąco narusza prawo, ale narusza także interes
Rzeczypospolitej Polskiej i z tego względu upływ 6 miesięcy od jego uprawomocnienia
się nie jest przeszkodą do uwzględnienia rewizji nadzwyczajnej (art. 421 § 2 k.p.c.). Nie
można jednakże podzielić zarzutu rewizji nadzwyczajnej dotyczącego naruszenia art.
365 k.p.c., gdyż Sąd I instancji nie orzekł sprzecznie z wyrokiem ustalającym istnienie
stosunku pracy między powódką a pozwanym.
Oddalenie powództwa o wynagrodzenie z art. 81 § 1 k.p. było wynikiem rażąco błędnej
wykładni tego przepisu, a nie skutkiem stwierdzenia, że stron nie wiązał stosunek pracy
po dniu 1 czerwca 1992 r. Interes Rzeczypospolitej Polskiej został naruszony poprzez
pozbawienie powódki wynagrodzenia za znaczny okresu czasu, co jest sprzeczne z art.
68 Konstytucji.
Z powyższych względów na podstawie art. 422 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sen-
tencji.
========================================