Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 stycznia 1996 r.
II PRN 12/95
Dla określenia wysokości jednorazowego odszkodowania należnego
członkom rodziny pracownika zmarłego w związku z wypadkiem przy pracy
miarodajna jest data uprawomocnienia się orzeczenia ustalającego taki związek.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), Stefania Szymańska,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 1996 r. sprawy z powództwa
Danuty W. przeciwko Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej spółka z o.o. w S. o
sprostowanie protokołu powypadkowego i odszkodowanie, na skutek rewizji nadzwy-
czajnej NSZZ "Solidarność" [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z dnia 10 maja 1995 r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części dotyczącej należnego powódce jedno-
razowego odszkodowania (pkt II i III) i zasądził od strony pozwanej Przedsiębiorstwa
Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w S. na rzecz powódki Danuty W. - w miejsce za-
sądzonej kwoty 6.360 zł kwotę 14.454,60 zł (czternaście tysięcy czterysta pięćdziesiąt
cztery i 60/100).
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 10 maja 1995 r., [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gdańsku, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Danuty W. przeciwko
Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w S. o sprostowanie protokołu
powypadkowego i odszkodowanie, sprostował protokół powypadkowy sporządzony
przez pozwanego i ustalił, że wypadek jakiemu uległ mąż powódki Eugeniusz W. w dniu
14 lipca 1994 r. był wypadkiem przy pracy, zaś fakt przebywania przez niego na terenie
zakładu pracy pod wpływem alkoholu nie był wyłączną przyczyną wypadku. Po
przesądzeniu powyższego, uwzględnione również zostało, co do zasady, powództwo o
jednorazowe odszkodowanie, skoro zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę
6.362 zł, w dalszej części powództwo oddalając (w pozwie dochodzona z tego tytułu
kwota została określona na 108.493.000 zł). Uzasadniając wyrok w części dotyczącej
jednorazowego odszkodowania, Sąd Wojewódzki powołał przepisy art. 12 i 13 ustawy z
dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.) oraz § 4 ust. 1
pkt 1 i ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1988 r. w sprawie
podwyższania niektórych świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz. U. Nr 29, poz. 199 ze zm.) przy uwzględnieniu wysokości kwot
jednorazowych odszkodowań, zawartych w obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 6 marca 1995 r. (M.P. Nr 13, poz. 166), wskazując, że do
odszkodowania - poza powódką - uprawnieni są też dwaj synowie zmarłego, stąd usta-
lona kwota odszkodowania (19.083,50 zł) podlega podziałowi na trzy równe części.
Rewizja pozwanego została odrzucona prawomocnym postanowieniem Sądu z
dnia 12 czerwca 1995 r. jako spóźniona, powódka zaś wyroku w części oddalającej
powództwo nie rewidowała.
Powyższy wyrok w części dotyczącej należnego powódce odszkodowania (pkt II i
III) zaskarżył rewizją nadzwyczajną Niezależny Samorządny Związek Zawodowy
"Solidarność" i zarzucając naruszenie prawa materialnego - art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy z
dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.), wnosił o jego
uchylenie i zasądzenie na rzecz powódki - w miejsce zasądzonej - kwoty 13.623,50 zł.
Zdaniem rewidującego dwaj synowie powódki, nie spełniający warunków do renty
rodzinnej, nie są uprawnieni do jednorazowego odszkodowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona z podniesionych w niej zarzutów, zaś jej
uwzględnienie powoduje uchylenie pkt II i III zaskarżonego wyroku i zasądzenie od
pozwanego na rzecz powódki kwoty 14.454,60 zł tytułem należnego jednorazowego
odszkodowania.
Przepis art. 12 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r. określa
krąg członków rodziny zmarłego w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
pracownika, uprawnionych do jednorazowego odszkodowania, będącego jednym ze
świadczeń należnych z tego tytułu - art. 2 pkt 2 cyt. ustawy. Uprawnionymi do
odszkodowania członkami rodziny są m.in. małżonek, któremu odszkodowanie nie
przysługuje, jeżeli ze względu na odrębne prowadzenie gospodarstwa domowego i
długotrwały brak wspólności małżeńskiej, przyznanie odszkodowania byłoby społecznie
nieuzasadnione oraz dzieci własne, które w chwili śmierci pracownika spełniają warunki
do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (art. 12 ust. 2 pkt 2 i 26 ust. 2 cyt. ustawy wypadkowej).
Warunki te określa przepis art. 39 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrze-
niu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), uprawniając
dzieci do renty rodzinnej do ukończenia 16 lat życia, lub do ukończenia nauki w szkole,
jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
jeżeli stały się one inwalidami I lub II grupy w wyżej wymienionych okresach, zaś to
ustawowe wyliczenie ma charakter wyczerpujący.
Synowie zmarłego warunków tych nie spełniają, tak co do wieku, jak i kontynuo-
wania nauki, skoro Wojciech W. i Jarosław W. są zatrudnieni: Wojciech (urodzony 16
października 1966 r.) w Zakładzie Karnym w S i Jarosław (urodzony 12 grudnia 1969
r.) w C.-S. spółka z o.o. w S. Jednorazowe odszkodowanie, przysługujące tylko żonie
zmarłego, winno być przyznane powódce w całości. Wysokość tego świadczenia
określa przepis § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1988 r.
w sprawie podwyższania niektórych świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz. U. Nr 29, poz. 199 ze zm.). W dniu wypadku kwota ta wynosiła, przy
uwzględnieniu kwot jednorazowych odszkodowań określonych w obwieszczeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 6 marca 1995 r. w sprawie podwyższenia kwot
jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P.
Nr 13, poz. 166) 13.623,50 zł, jeżeli do odszkodowania uprawnieni są małżonek lub
dziecko zmarłego. W myśl art. 3 § 4 cyt. rozporządzenia, podwyższone kwoty
jednorazowych odszkodowań przysługują wówczas, gdy związek śmierci pracownika z
wypadkiem został stwierdzony począwszy od dnia ogłoszenia podwyższonych kwot tych
odszkodowań w Monitorze Polskim.
W rozpoznawanej sprawie związek śmierci pracownika z wypadkiem przy pracy
stwierdzony został w wyroku Sądu Wojewódzkiego z dnia 10 maja 1995 r., który w tej
części stał się prawomocny z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu od-
rzucającego rewizję pozwanego zakładu pracy, tj. w dniu 21 czerwca 1995 r. Ta więc
data musi być uznana za miarodajną dla określenia wysokości należnego powódce
jednorazowego odszkodowania [...] (por. wyrok SN z dnia 8 lipca 1993 r., II PRN 4/93).
W uchwale z dnia 8 listopada 1989 r., III PZP 49/89 - OSP 1991 z. 1 poz. 10 Sąd
Najwyższy wskazał, że datą stwierdzenia uszczerbku na zdrowiu jest data prawo-
mocności orzeczenia sądu (por. też uchwałę SN z dnia 22 kwietnia 1982 r., III PZP 3/82
- OSNCP 1982 z. 10 poz. 144).
W dniu 19 czerwca 1995 r. zostało ogłoszone w Monitorze Polskim Nr 29 z 1995
r. pod poz. 344, obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie
podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych, ustalające, że kwota jednorazowego odszkodowania należnego,
gdy uprawniony do niego jest małżonek wynosi 14.454,60 zł (§ 4 ust. 1 pkt 1 cyt. wyżej
rozporządzenia).
W tych więc warunkach rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, zaś uwzględ-
niając ją co do zasady, Sąd Najwyższy z urzędu wziął pod uwagę powyżej przytoczone
względy (art. 477
3
§ 1, 477
15
w związku z art. 423 § 1 k.p.c.) i uchylając zaskarżony
wyrok w części dotyczącej należnego powódce jednorazowego odszkodowania,
zasądził je w wysokości uwzględniającej cytowane wyżej obwieszczenie, stosownie do
art. 422 § 1 k.p.c.
=======================================