Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 maja 1996 r.
II URN 1/96
Zobowiązanie organu rentowego do wydania decyzji określonej treści,
zawarte w sentencji wyroku, stanowi rażące naruszenie art. 477
14
k.p.c.
Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędziowie SN: Maria Tyszel
(sprawozdawca), Kazimierz Jaśkowski,
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Stefana Trautsolta, po rozpoznaniu w
dniu 10 maja 1996 r. sprawy z wniosku Marii P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych-Oddział w W. o wysokość emerytury, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Warszawie z dnia 15 maja 1995 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. decyzją z dnia 26 stycznia
1982 r. przyznał wnioskodawczyni Marii P. emeryturę od dnia 1 stycznia 1982 r. przyj-
mując za udowodnione 29 lat pracy. Po zaliczeniu dalszych okresów pracy, łączny staż
pracy został ustalony decyzją z dnia 10 maja 1991 r. na 31 lat, 7 miesięcy.
Taki staż pracy został również uwzględniony w decyzji organu rentowego z dnia
1 grudnia 1991 r., którą dokonano rewaloryzacji emerytury pobieranej przez
wnioskodawczynię.
W związku z pismem, w którym wnioskodawczyni domagała się zwiększenia
wypłaty emerytury za 7 miesięcy zatrudnienia (wzrost świadczenia był bowiem wypła-
cany za pełnych 31 lat), organ rentowy decyzją z dnia 25 sierpnia 1992 r. przeliczył
wysokość emerytury wnioskodawczyni, dzieląc staż pracy na okresy składkowe (30 lat i
4 miesiące) i nieskładkowe (1 rok i 3 miesiące). Na skutek wniosku z dnia 23 listopada
1994 r. o "doliczenie" (zwiększenie) emerytury z tytułu 7 miesięcy zatrudnienia, organ
rentowy decyzjami z dnia 5 i 15 grudnia 1994 r. anulował poprzednią decyzję z dnia 25
sierpnia 1992 r. i na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o
rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), zwanej dalej ustawą o rewaloryzacji,
odmówił wnioskodawczyni zwiększenia emerytury z tytułu przepracowania 7 miesięcy
powyżej 31 lat, a decyzją z dnia 15 grudnia 1994 r. ustalił emeryturę wnioskodawczyni
za 31 lat okresów składkowych.
Sąd Wojewódzki po rozpoznaniu odwołania wnioskodawczyni, w pkt 1 sentencji
wyroku oddalił odwołanie co do wysokości emerytury, a w pkt. 2 zobowiązał Oddział
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do wypłacenia (w tym miejscu sentencja wyroku
została podpisana przez cały skład Sądu, natomiast na drugiej stronie znajduje się
dalsza część sentencji wyroku) "odsetek w związku z błędną decyzją z dnia 22 sierpnia
1992 r." , która nie została podpisana przez skład Sądu.
Od tego wyroku rewizję nadzwyczajną wniósł Minister Sprawiedliwości, który
zarzucając, że wyrok został wydany z rażącym naruszeniem prawa, w szczególności
art. 3 § 2 i art. 325 k.p.c. oraz art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o re-
waloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) , a także z naruszeniem interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, wnosił o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Rozpoznając sprawę Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona. Sąd Najwyższy w pełni podziela zarzut,
że sentencja zaskarżonego wyroku rażąco narusza zasady prawa procesowego, w
szczególności art. 324 § 3 i art. 325 k.p.c.
Jak to słusznie podniesiono w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej, przepisy te wyma-
gają, aby wyrok zawierał rozstrzygnięcie Sądu o żądaniach stron i aby był podpisany
przez cały skład orzekający w sprawie. Znajdujący się na k. 10 akt Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrok z dnia 15 maja 1995 r. r. w swej
części decyzyjnej zawiera rozstrzygnięcie sprawy zawarte w dwóch punktach z tym, że
treść punktu drugiego częściowo została wpisana na odwrocie tejże karty.Podpisy
całego składu znajdują się na jego stronie pierwszej, poniżej słów: " 2. zobowiązuje
oddział ZUS do wypłacenia" natomiast po słowach znajdujących się na odwrocie, a
stanowiących dalszy ciąg punktu 2 sentencji: "odsetek w związku z błędną decyzją z
dnia 22 sierpnia 1992 r." brak jest podpisów składu orzekającego w sprawie.
Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego takie uchybienie
stanowi podstawę zaskarżenia , powodując nieważność postępowania w rozumieniu
art. 369 pkt 4 k.p.c. Podobne stanowisko prezentowane jest również w piśmiennictwie.
Słuszny jest także zarzut, iż sformułowanie pkt 2 zaskarżonego wyroku, nawet gdyby
był on podpisany przez cały skład, nie czyni zadość wymaganiom art. 325 § 1 k.p.c.,
ponieważ jest niewykonalny, jak to podniósł organ rentowy we wniosku o sprostowanie
wyroku. Słusznie jednakże Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 27 września 1995 r.
[...] zmienił zaskarżone postanowienie Sądu Wojewódzkiego z dnia 21 sierpnia 1995 r.,
którym dokonano sprostowania sentencji wyroku z dnia 15 maja 1995 r. poprzez
wykreślenie jej pkt 2, i oddalił wniosek organu rentowego, bowiem była to merytoryczna
zmiana treści wyroku, niedopuszczalna w trybie sprostowania na podstawie art. 350 § 1
k.p.c.
Sąd Najwyższy zauważa ponadto, że pkt 2 omawianej sentencji nie mieści się również
w granicach zakreślonych art. 477
14
k.p.c. W myśl tego przepisu sąd orzekający w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych:
1) oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia (§ 1),
2) w razie uwzględnienia odwołania, zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części
i orzeka co istoty sprawy (§ 2),
3) zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji w określonym terminie, zawiada-
miając o tym organ nadrzędny, jedynie wówczas, jeżeli odwołanie wniesiono w związku
z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, czyli na mocy art. 477
9
§ 4 k.p.c., w razie
bezczynności organu. Jednakże nawet w takiej sytuacji sąd może orzec co do istoty
sprawy (§ 3),
4) na podstawie art. 477
15
w zw. z art. 477
5
k.p.c. może uchylić zaskarżoną decyzję i
sprawę przekazać organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.
W rozpatrywanej sprawie nie zachodziły przesłanki w art. 477
14
§ 3, a więc brak było
podstaw prawnych do zobowiązania organu rentowego do wydania określonej decyzji.
Uchybienia te stanowią rażące naruszenie prawa, w związku z czym zasadność
tych zarzutów wystarczająco uzasadnia uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej i dlatego
Sąd Najwyższy nie rozpatrywał zarzutu naruszenia prawa materialnego.
Zdaniem Sądu Najwyższego zaskarżony wyrok został wydany nie tylko z rażącym
naruszeniem prawa, lecz narusza również interes Rzeczypospolitej, bowiem podważa
jedną z podstawowych zasad ustrojowo-proceduralnych, na których opiera się porządek
prawny, mianowicie: zasadę zaufania obywateli do organów wymiaru sprawiedliwości i
ich powagę.
Rozpoznając sprawę ponownie Sąd dokładnie ustali stan faktyczny w zakresie
ustalania przez organ rentowy okresów zatrudnienia wnioskodawczyni w kolejnych
decyzjach i jeśli dojdzie do wniosku, że organ rentowy, w poszczególnych okresach,
nieprawidłowo ustalił te okresy, a w konsekwencji wypłacał świadczenie w zaniżonej
wysokości, zażąda od organu rentowego precyzyjnego zestawienia należności
wypłaconych i ewentualnie przysługujących. Orzekając o zasadności odwołania, Sąd
weźmie pod uwagę wyrażone w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej merytoryczne
poglądy w zakresie stosowania art. 28 ust. 2 ustawy o rewaloryzacji.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy z mocy powołanych przepisów oraz
art. 421 § 2 i 422 § 2 w zw. z art. 369 pkt 4 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================