Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka V. O. wniosła przeciwko pozwanemu R. O. (1) pozew o podwyższenie alimentów ustalonych ugodą przed Sądem Rejonowym w Krotoszynie w dniu 2 października 2003 r., sygn. akt: III RC 253/03 z kwoty 100 zł do kwoty 700 zł.

W uzasadnieniu żądania wskazała, że wzrosły koszty jej utrzymania, bowiem obecnie mieszka i studiuje we W. i łączne stałe wydatki na jej potrzeby to kwota 1.700 zł. Powódka podjęła rozpoczęła również kurs na prawo jazdy, za który zapłaciła 729 zł oraz kurs języka angielskiego, którego łączny koszt wynosi 5.001 zł, płatny w 20-stu ratach po 250,05 zł. Koszty utrzymania powódki pokrywa głównie jej mama, która prowadzi gospodarstwo rolne. Powódka dorabia podejmując się prac dorywczych. Powódce pomaga również starsze rodzeństwo – W. D., M. O. i R. O. (1). Pozwany ma dobrą sytuację majątkową – zatrudniony jest w firmie (...). W dniu 30 listopada 2011 r. Sąd Rejonowy w Miliczu uchylił obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec M. O. i R. O. (1). Ponadto pozwany posiada majątek ruchomy o wartości 170.000 zł oraz nieruchomość w centrum miasta K. – dwie parcele o powierzchni 67 akrów, a także budynki i budowle (o wartości 200.000 zł).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podkreślił, że został zmuszony do opuszczenia wspólnie zajmowanego z żoną domu i gospodarstwa rolnego. Obecnie zamieszkuje w nieruchomości w K., która już nie należy do niego, a ponadto jest w ruinie. Przez pięć lat – do 2006 r. – pozwany był bezrobotny, przez co powstały znaczne zaległości, w tym co do alimentów. Następnie pozwany uzyskał zatrudnienie po uzyskaniu uprawnienia operatora obrabiarek cyfrowych. Aktualnie R. O. (1) pracuje w firmie (...) S.A. w K. jako pracownik fizyczny.

Jednocześnie pozwany wskazał, że matka powódki prowadzi wielkoobszarowe gospodarstwo rolne, otrzymuje ok. 150.000 zł rocznie dotacji z Unii Europejskiej, a także jest współwłaścicielką mieszkania we W..

W ocenie pozwanego koszty utrzymania wskazywane przez powódkę są wygórowane.

Podczas rozprawy w dniu 8 listopada 2012 r. powódka ograniczyła żądanie pozwu do kwoty 500 zł miesięcznie, natomiast pozwany uznał żądanie pozwu do kwoty 200 zł miesięcznie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Krotoszynie w dniu 2 października 2003 r. w sprawie o sygn. akt: III RC 235/03 R. O. (1) zobowiązał się do płacenia alimentów na rzecz czwórki swoich dzieci, pochodzących ze związku małżeńskiego z G. O., w tym na rzecz powódki V. O. w kwocie po 100 zł miesięcznie, płatnych z góry poczynając od dnia 1 października 2003 r. do 15 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat do rąk matki powodów.

(dowód: akta Sądu Rejonowego dla Krotoszynie sygn. akt III R C 235/03).

W dacie zawierania ugody R. O. (1) nie miał stałej pracy, nie mieszkał z żoną i dziećmi w ostrowążach. Pozwany posiadał nieruchomości budynkowe w K., której wartość wyceniona została na 200.000 zł. W latach 2005 – 2006 pozwany był zarejestrowany w Urzędzie Pracy w K. jako bezrobotny.

W O. jego żona prowadziła należące do nich obojga gospodarstwo rolne, o powierzchni 174,04 ha fizycznych – 129,8454 ha przeliczeniowych. Dochód roczny z tej działalności mieścił się w granicach 133.740,60 zł.

V. O. uczęszczała do szkoły podstawowej.

Rodzina pozwanego wspierana była wpłatami dokonywanymi przez ojca pozwanego – S. O..

(dowód: akta Sądu Rejonowego dla Krotoszynie sygn. akt III R C 235/03).

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2011 r. Sąd Rejonowy w Miliczu dokonał podział majątku pozwanego i G. O. (matki powódki), zasądzając od G. O. na rzecz R. O. (1) kwotę 61.442 zł tytułem dopłaty. Postanowieniem z dnia 20 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu zmienił w/w postanowienie i zasądził od G. O. na rzecz pozwanego kwotę 27.664,42 zł tytułem dopłaty.

(dowód: postanowienie z dnia 29.07.2011 r. Sądu Rejonowego w Miliczu, sygn.. akt: I Ns 45/05 – k. 17-20, 78-80, postanowienie z dnia 20.01.2012 r. Sądu Okręgowego we Wrocławiu, sygn. akt: II Ca 1342/11 – k. 80-81, przesłuchanie powódki V. O. – k. 154, zeznania świadka G. O. – k. 159)

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie R III C 158/11 Sąd Rejonowy w Miliczu z dniem 1 sierpnia 2008 r. uchylił obowiązek alimentacyjny R. O. (1) wobec córki M. O. oraz z dniem 1 października 2008 r. wobec syna R. O. (1) – wynikający z ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Krotoszynie w dniu 2 października 2003 r. Na dzień 17 listopada 2011 r. egzekucja alimentów na rzecz M. O., R. O. (1), G. O. i V. O. była częściowo skuteczna, a zaległość na ich rzecz wynosiła 25.524,24 zł.

(dowód: akta Sądu Rejonowego w Miliczu sygn. akt R III C 158/11, wyrok Sądu Rejonowego w Miliczu z 30.11.2011 r. sygn. akt: RIII C 158/11 – k. 16, pismo komornika przy SR w Krotoszynie – k. 75 ).

Aktualnie V. O. jest studentką czwartego roku (...) Ekonomicznego w systemie dziennym. Powódka rozpoczęła również kurs na prawo jazdy, za który zapłaciła 729 zł oraz kurs języka angielskiego, którego łączny koszt wynosi 5.001 zł, płatny w 20-stu ratach po 250,05 zł. Wymieniona pozostaje na utrzymaniu matki, która mieszka w O. i prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 170 ha, z dochodowością roczną w kwocie ok. 300.000 zł. Także rodzeństwo pomaga V. O. drobnymi sumami pieniężnymi. Powódka podejmuje się prac dorywczych, z których osiąga dochód w kwocie około 100-200 zł. V. O., z uwagi na nieotrzymanie miejsca w akademiku, wynajmuje wraz z 3 koleżankami mieszkanie od siostry W. D.. Koszt utrzymania powódki wynosi ok. 1.500 zł miesięcznie, na który składa się: czynsz za mieszkanie – 500 zł, opłata za media – 50 zł, wyżywienie – ok. 450 zł, internet i telefon – 100 zł, ubrania i buty – 200 zł, kosmetyki i środki czystości – 150 zł, książki, czasopisma, pomoce naukowe – 150 zł, bilety autobusowe, MPK – 100 zł.

(dowód: potwierdzenie wpłaty za kurs prawa jazdy – k. 4, umowa dotycząca kursu języka angielskiego wraz z umowa kredytową – k. 5-13, umowa najmu lokalu mieszkalnego – k. 82-84, umowa dotycząca udziału w promocji mixPlus nr 958/08 – k. 85, faktura Vat z 5.09.2008 r. na zakup telefonu komórkowego – k. 86, umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych – k. 87-88, zaświadczenie (...) Ekonomicznego we W. – k. 89, 239, porozumienie z firmą (...) Sp. z o.o. – k. 90, harmonogram zajęć – k. 91, pisma wraz z zaświadczeniami Burmistrza Gminy M. – k. 136-141, zaświadczenie (...) Ekonomicznego we W. D. (...) Studenckich – k. 145, przesłuchanie powódki V. O. – k. 154, zeznania świadka G. O. – k. 159, przesłuchanie pozwanego R. O. (1) – k. 236-237).

R. O. (1) zamieszkuje w nieruchomości w K., którą pozwany przeniósł w drodze umowy darowizny na rzecz swojej siostry M. P. (1) w marcu 2009 r. Na koszt utrzymania mieszkania składają się miesięcznie: opłata za energię elektryczną ok. 130 zł, gaz – 60 zł, woda – 20 zł oraz ogrzewanie – 1.200 zł rocznie. Oprócz tego pozwany wydaje miesięcznie ok. 70 zł na środki czystości, 80 zł na telefon i 35 zł za internet. Pozwany od 2 stycznia 2012 r. jest właścicielem nieruchomości rolnej w O., którą uprawia jego syn R. O. (2). Pozwany, poza drobnymi dolegliwościami, nie cierpi na poważne choroby.

(dowód: dokumentacja zdjęciowa – k. 152, 233-235, zeznania świadka M. P. (2) – k. 215-217, zeznania świadka Z. P. – k. 217-218, karta informacyjna z leczenia szpitalnego – k. 232, przesłuchanie pozwanego R. O. (1) – k. 236-237 ).

Pozwany pracuje w firmie (...) S.A., osiągając dochód w okresie od września 2011 r. do lutego 2012 r. w kwocie od 2.244,04 zł do 2.640,64 zł netto. Od 2008 r. z wynagrodzenia potrącane było świadczenie alimentacyjne wynikające z zawartej w 2003 r. ugody – miesięcznie w kwocie od 730 zł do 1.300 zł. Pozwany zaciągał pożyczki, na bieżąco wspomaga go siostra M. P. (1). Po podziale majątku, G. O., część kwoty z tytułu spłaty wpłaciła komornikowi tytułem zajęcia wierzytelności, a 24.000 zł przekazała R. O. (1). W wyniku tego pozwany nie posiadał od kwietnia 2012 r. zaległości wynikających z alimentów, a wynagrodzenie za pracę zostało zwolnione spod zajęcia. Aktualnie ponownie zajęto wynagrodzenie pozwanego, na rzecz alimentów dla R. O. (2) i V. O..

(dowód: wyciąg ze składników wynagrodzenia pozwanego – k. 37, 54, wypowiedzenie umowy konta – k. 38, umowa pożyczki (kredyt konsumencki ) nr (...) – k. 39-43, wpłata własna – k. 41, raport miesięczny dla osoby ubezpieczonej – k. 48-51, 55-66, 151, 212, 227-229, zestawienie pobranych alimentów i wypłaconego wynagrodzenia – k. 53, zaświadczenie o wynagrodzeniu – k. 93, potwierdzenia wykonania przelewu – k. 111-123, oświadczenie G. O. – k. 146, pismo komornika przy SR w Krotoszynie z 23.04.2012 r. – k. 147, przekaz pocztowy i potwierdzenie nadania kwoty dokonane przez G. O.– k. 148, zajęcie wierzytelności z dnia 16.04.2012 r. – k. 149, zeznania świadka G. O. – k. 159, przesłuchanie pozwanego R. O. (1) – k. 236-237).

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie R III C 8/12 Sąd Rejonowy w Miliczu podwyższył obowiązek alimentacyjny R. O. (1) ustalony ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Krotoszynie w dniu 2 października 2003 r. w sprawie IIIRC 253/03 na rzecz R. O. (2) z kwoty po 100 zł miesięcznie do kwoty po 625 zł miesięcznie.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Miliczu z 27.06.2012 r. sygn. akt: RIII C 8/12 – k. 231).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w ograniczonym przez powódkę zakresie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą materialnoprawną żądania był przepis art. 138 k.r.o., stanowiący, iż w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony jak i zobowiązany do alimentacji może żądać zmiany orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego.

Przedmiotem badania sądu w niniejszej sprawie było ustalenie czy od daty poprzedniego orzeczenia dotyczącego wysokości świadczeń alimentacyjnych, nastąpiła zmiana stosunków, uzasadniająca zmianę dotychczasowego zakresu obowiązku alimentacyjnego pozwanego. W myśl utrwalonego orzecznictwa i piśmiennictwa, zmianą stosunków jest zmiana okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego, a więc zmiana możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanych, a także – zmiana usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1974 r., sygn. akt II CO 9/74, publ. LEX nr 7560, a także: J. Pietrzykowski w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, pod red. J. Pietrzykowskiego, Warszawa 1990, str.561).

Sąd przeanalizował sytuację pozwanego w zakresie jego możliwości majątkowych i zarobkowych, a także sytuację powódki w kontekście jej potrzeb. Tym samym poprzez porównanie warunków istniejących w dacie zawarcia ugody (2003 rok) określającej obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec powódki na bardzo niską, wręcz symboliczną kwotę 100 zł miesięcznie, z warunkami obecnymi, Sąd mógł ocenić czy zachodzi przesłanka z art. 138 k.r.o., będąca jedyną podstawą uwzględnienia żądania zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Sąd zważył również na dyspozycję przepisu art. 133 § 1 k.r.o., w myśl którego obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka, które nie jest w stanie jeszcze utrzymać się samodzielnie, polega na zaspokajaniu jego potrzeb i wynika z niezdolności dziecka do samodzielnego utrzymania się.

Z treści art. 128 k.r.o. wynika natomiast, iż obowiązkiem alimentacyjnym jest obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Zaś przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumie się głównie jego potrzeby bieżące. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, usprawiedliwione potrzeby obejmują przede wszystkim środki utrzymania zapewniające uprawnionemu warunki bytowania odpowiadające jego wiekowi, stanowi zdrowia i innym jego cechom oraz okolicznościom natury społecznej i gospodarczej, w której osoba ta się znajduje (uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNC 1988/4/42).

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd uznał, iż nastąpiła taka zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o., która uzasadniała podwyższenie alimentów w zakresie zgodnym z żądaniem pozwu. Sąd uwzględnił ograniczone żądanie powódki w całości, kierując się zakresem powołanych zmian. W konsekwencji Sąd zasądził na rzecz powódki alimenty w kwocie wyższej o 400 zł w stosunku do dotychczasowej kwoty, gdyż uznał, że od czasu wydania poprzedniego orzeczenia w przedmiocie alimentów sytuacja życiowa obu stron uległa zmianie.

Sąd uznał, iż usprawiedliwione potrzeby powódki zwiększyły się od daty poprzedniego orzeczenia i obecnie wynoszą co najmniej 1.500 zł miesięcznie. W tym zakresie podzielił więc stanowisko V. O., która będąc słuchana przed Sądem właśnie na takim poziomie przedmiotowe potrzeby określiła. Faktem jest, że od daty ugody zawartej przed Sądem Rejonowym, mocą której ustalono alimenty na rzecz powódki w kwocie po 100 zł miesięcznie minął okres aż dziewięciu lat, tym samym Sąd uznał, że wydatki związane z utrzymaniem V. O. wzrosły w sposób znaczący i różnią się diametralnie od potrzeb z okresu 2003 r. Wówczas powódka uczęszczała do szkoły podstawowej i mieszkała w domu rodzinnym wraz z matką i rodzeństwem. Natomiast aktualnie powódka studiuje w systemie dziennym na Uniwersytecie Ekonomicznym we W., z czym związana jest konieczność samodzielnego utrzymania się. Powódka przyznała, że zamieszkuje w mieszkaniu będącym własnością swojej siostry, niemniej jednak wykazała, że ponosi w związku z tym opłaty, tak jak inne najemczynie, tj. płaci czynsz oraz inne opłaty za media. Z uwagi na brak dochodów, poza drobnymi sumami uzyskiwanymi z prac dorywczych, V. O. pozostaje wyłącznie na utrzymaniu matki oraz wspiera ją rodzeństwo przekazując niewielkie kwoty pieniężne. Jednocześnie w ocenie Sądu wydatki powódki na dodatkową naukę (kurs językowy czy prawo jazdy) oraz na wyżywienie i ubranie we wskazanej przez nią kwocie należało uznać za uzasadnione i adekwatne do wieku powódki. Niewątpliwym jest, że powódka chce i ma prawo się rozwijać, a jednocześnie ma prawo do standardu życia zbliżonego do rówieśników.

W rezultacie Sąd stwierdził, że wydatki wskazywane przez powódkę nie noszą cech ekstrawagancji czy zbędności, zaś szacunkowe ich wyliczenie niewątpliwie odpowiada minimum potrzeb kobiety w tym wieku. Nadto powódka uczy się w systemie dziennym,

a zatem trudno wymagać, aby dodatkowo po godzinach zajęć na uczelni podejmowała się prac. Jednocześnie edukacja powódki zmierza ku końcowi, a zatem również i obowiązek alimentacyjny nie będzie już długotrwałym obciążeniem dla pozwanego.

Odnośnie zarobkowych możliwości R. O. (1), Sąd nie uznał w całości twierdzeń pozwanego odnośnie jego sytuacji materialnej za wiarygodne Sąd ustalił, że od daty wydania uprzedniego orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego pozwanego, jego możliwości majątkowe i zarobkowe wzrosły. Pozwany podjął pracę i aktualnie osiąga stałe dochody w kwocie ponad 3.000 zł brutto, z których potrącane są jedynie kwoty tytułem alimentów. R. O. (1) posiada ponadto majątek w postaci gospodarstwa rolnego w O.. Co prawda pozostaje on w użytkowaniu jego syna, jednakże to od woli pozwanego zależy czy będzie chciał skorzystać ze swojej własności, np. podejmując się pracy w gospodarstwie we własnym zakresie. Również okoliczność przekazania w drodze umowy darowizny w 2009 r. nieruchomości budynkowej w K. siostrze Sąd uznał za wręcz celową i nakierowaną na wyzbycie się majątku. Sam pozwany przyznał, że darowizna dokonana przez niego miała zabezpieczyć go przed ewentualnymi roszczeniami żony G. O..

Skoro zatem pozwany miał majątek i to o znacznej wartości, to należało uznać jego sytuację majątkową za bardzo dobrą. Tylko bowiem jego własne działania powodują, że nie ma on rzeczywistych dochodów ze w/w nieruchomości – czy to budynku w K. czy gruntu w O.. Co więcej, pozwany tytułem spłaty na skutek podziału majątku będącego wspólnością małżeńską, otrzymał od G. O. kwotę 24.000 zł. Małżonka pozwanego część obciążającej ją spłaty przekazała komornikowi na poczet zaległości alimentacyjnych pozwanego, a pozostała kwotę (właśnie 24.000 zł) przelała na konto pozwanego. Nie ulega zatem wątpliwości, że wskazana kwota powinna była zostać tak rozdysponowana przez pozwanego, aby ten zabezpieczył się na przyszłość, uwzględniając swoje potrzeby, ale i potrzeby dzieci.

Dotychczasowe rozważania pozwalają przyjąć, że od daty poprzedniego określenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego względem powódki, jej potrzeby wzrosły w bardzo znaczącym zakresie, wynikającym zgodnie z zasadami logicznego rozumowania, przede wszystkim z ogólnego wzrostu cen towarów i usług na rynku, a także z jej rozwoju, w tym kontunuowania edukacji. Natomiast sytuacja materialna pozwanego uległa poprawie – ma on stałe dochody, otrzymał spłatę ze strony G. O., a nadto posiadał znaczne możliwości związane z majątkiem w postaci nieruchomości, z których częściowo dobrowolnie zrezygnował. Co więcej Sąd wziął pod uwagę - oprócz wyżej wskazanych okoliczności - także to, że pozwany nie utrzymuje kontaktów z córką, nie interesuje się nią, ani w żaden inny sposób jej nie pomaga.

Reasumując, Sąd uznał, że wszystkie przedstawione okoliczności, przemawiają za podwyższeniem alimentów na rzecz uprawnionej, z uwagi na wysokość dochodów oraz możliwości finansowych pozwanego o żądaną kwotę 400 zł miesięcznie, o czym orzeczono w punkcie I wyroku. Z uwagi natomiast na ograniczenie przez powódkę powództwa z kwoty 700 zł do kwoty 500 zł Sąd zobowiązany był – na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c. - w tej części umorzyć postępowanie (pkt II).

Powódka, jako uprawniona do alimentacji, zwolniona była z obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu. Jednakże uwzględniając sytuację materialną pozwanego i nałożony na niego obowiązek alimentacyjny Sąd, kierując się dyrektywami wskazanymi w art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądach w sprawach cywilnych, odstąpił od obciążania go koniecznością uiszczenia tej opłaty, jak również zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

W oparciu o przepis art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. wyrokowi w punkcie I nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Zarządzenie/

1.  odnot.;

2.  odpis doręczyć pozwanemu.

3.  kal. 14 dni.