Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 30 października 1996 r.
I PRN 98/96
Roszczenie nauczyciela o powierzenie funkcji dyrektora szkoły przez organ
prowadzący szkołę jest roszczeniem ze stosunku pracy, do którego rozpoznania
właściwy jest sąd pracy (art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty - Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm., art. 98 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. -
Karta Nauczyciela Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski, Jerzy Kuźniar (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Piotra Wiśniewskiego, po rozpoznaniu
w dniu 30 października 1996 r. sprawy z powództwa Ryszarda Z. przeciwko Kuratorium
Oświaty w W. i Zespołowi Szkół Łączności [...] w W. o nakazanie powierzenia
powodowi funkcji dyrektora i zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra
Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Warszawie z dnia 6 marca 1995 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części oddalającej rewizję powoda Ryszarda Z.
od punktu pierwszego wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Warszawy-Pragi z
dnia 6 września 1994 r. [...] oraz punkt pierwszy wyroku wyżej powołanego i sprawę
przekazał w tej części Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy dla Warszawy-Pragi do po-
nownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powód Ryszard Z. domagał się między innymi nakazania pozwanemu
Kuratorium Oświaty w W. powierzenia mu funkcji dyrektora Zespołu Szkół Łączności w
W., wobec wyników konkursu ogłoszonego przez kuratorium w dniu 15 czerwca 1992 r.
Mimo ogłoszenia wyników konkursu (powód go wygrał), Kuratorium nie powierzyło mu
funkcji dyrektora uznając, że "wyszły na jaw okoliczności dyskwalifikujące go jako
kandydata...".
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy-Pragi w punkcie pierwszym wyroku z
dnia 6 września 1994 r. uznał swą niewłaściwość w zakresie wymienionego roszczenia i
w tym zakresie sprawę przekazał według właściwości Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu, a Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Warszawie oddalił rewizję powoda od tego wyroku. Sądy przyjęły, że powodowi przys-
ługuje skarga na milczenie organu administracji w przedmiocie powołania powoda na
stanowisko dyrektora Zespołu Szkół Łączności na podstawie przeprowadzonego
konkursu.
Powyższy wyrok w tej części zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Spra-
wiedliwości i zarzucając rażące naruszenie art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982
r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) oraz interesu Rzeczypospolitej
Polskiej, wniósł o jego uchylenie w części oddalającej rewizję powoda od punktu
pierwszego wyroku Sądu Rejonowego z dnia 6 września 1994 r. oraz poprzedzającego
go wymienionego wyroku w punkcie pierwszym i przekazanie sprawy w tej części
Sądowi Rejonowemu-Sądowi Pracy dla Warszawy-Pragi do ponownego rozpoznania.
W myśl art. 98 ust. 2 Karty Nauczyciela, sprawy o roszczenia nauczycieli także o
roszczenia z tytułu niezgodnego z prawem odwołania z funkcji kierowniczej w szkole
rozpatrywane są przez sądy pracy, co wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego
(postanowienie z dnia 25 stycznia 1995 r., III PO 12/94, OSNAPiUS 1995 nr 9 poz. 114,
uchwała z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92, OSNCP 1993 z. 3 poz. 144). Orzeczenia
te dotyczą wprawdzie sporów na tle odwołania nauczyciela z funkcji dyrektora szkoły,
ale przemawiają także za dopuszczeniem drogi sądowej dla roszczenia o zobowiązanie
organu prowadzącego szkołę do powierzenia funkcji dyrektora, jeżeli organ ten uchyla
się od podjęcia decyzji. Nie przesądza to o zasadności powództwa, zwłaszcza gdy się
weźmie pod uwagę stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w uzasadnieniu uchwały z
dnia 12 kwietnia 1994 r., I PZP 11/94 (OSNAPiUS 1994 nr 3 poz. 37).
Orzeczenia Sądów przekazujące sprawę sądowi niewłaściwemu, który również
uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy pozbawiły powoda konstytucyjnych i
procesowych gwarancji, do jakich należy m.in. prawo domagania się rozstrzygnięcia
przez właściwy sąd żądania w sprawie należącej do drogi sądowej, co stanowi narusze-
nie interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze
zm.) wprowadziła nowe zasady w zakresie powierzania funkcji dyrektora szkoły i od-
woływania z niej. Przepis art. 97 pkt 13 tej ustawy zmienił art. 17 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.), który obecnie sta-
nowi, że zasady powierzania stanowisk kierowniczych w szkole określają odrębne
przepisy, w tym przypadku przepisy powołanej ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty. Według art. 36 ust. 3 tej ustawy (art. 36a ust. 3 w tekście jednolitym:
Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329) funkcję dyrektora szkoły powierza organ prowadzący
szkołę.
W postanowieniu z dnia 25 stycznia 1995 r., III PO 12/94 (OSNAPiUS 1995 nr 9
poz. 114), Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zajęło stanowisko, że "do
rozpoznania sprawy z powództwa nauczyciela o roszczenie z tytułu odwołania z funkcji
dyrektora szkoły podstawowej, właściwy jest sąd rejonowy-sąd pracy".
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że zmiany przepisów Karty Nau-
czyciela, dokonane w ustawie o systemie oświaty, nie objęły art. 98 ust. 2, stanowią-
cego o właściwości sądów pracy do rozpoznawania sporów o roszczenia nauczycieli.
Dotyczy to także roszczeń nauczyciela odwołanego z funkcji kierowniczej w szkole z
tytułu niezgodnego z prawem odwołania go z tej funkcji. Stanowisko to wynika z
ukształtowanego już orzecznictwa Sądu Najwyższego (por. uchwałę z dnia 3 lutego
1993 r., I PZP 71/92 - OSNCP 1993 z. 9 poz. 144, uchwałę z dnia 5 maja 1993 r., I PZP
15/93 - OSNCP 1993 z. 12 poz. 217 i zacytowane w niej orzecznictwo). Roszczenia
takie bowiem (o odwołanie z funkcji dyrektora szkoły - art. 38 ustawy o systemie
oświaty) mają charakter roszczeń ze stosunku pracy, te zaś są rozpatrywane przez
sądy pracy (sądy powszechne).
Podobnie należy traktować roszczenie nauczyciela o zobowiązanie organu
prowadzącego szkołę powierzenia funkcji dyrektora szkoły w związku z przeprowa-
dzonym konkursem.
Wynika to z rozważań Sądu Najwyższego zawartych w uzasadnieniu uchwały z
dnia 12 kwietnia 1994 r., I PZP 11/94 (OSNAPiUS 1994 nr 3 poz. 37), w której
stwierdzono, że ustawa o systemie oświaty nie nakłada na organ prowadzący szkołę
obowiązku powierzenia funkcji dyrektora szkoły kandydatowi wyłonionemu w drodze
konkursu, w myśl art. 36 ust. 3 i 10 oraz znowelizowanego art. 108 ust. 1 ustawy o
systemie oświaty. To, że kandydata na dyrektora wyłania się w drodze konkursu nie
oznacza, iż organ prowadzący szkołę ma bezwarunkowy obowiązek powołania kan-
dydata, który "wygrał konkurs" na stanowisko dyrektora. Odróżnić bowiem należy
"przeprowadzenie konkursu na dyrektora" (art. 108 ust. 1) od "powierzenia funkcji
dyrektora" (art. 36 ust. 3).
W pełni podzielając przedstawione wyżej orzecznictwo, Sąd Najwyższy w
obecnym składzie stwierdza, że roszczenie nauczyciela o zobowiązanie organu prowa-
dzącego szkołę do powierzenia funkcji dyrektora szkoły, jest roszczeniem ze stosunku
pracy, do którego rozpoznania właściwy jest sąd powszechny-sąd pracy.
Stanowisko Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Warszawy-Pragi zawarte w
punkcie pierwszym wyroku z dnia 6 września 1994 r. oraz Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie w wyroku z dnia 6 marca 1995 r. w
części oddalającej rewizję od tego rozstrzygnięcia i przekazanie sprawy Naczelnemu
Sądowi Administracyjnemu według właściwości, rażąco narusza art. 98 ust. 2 ustawy -
Karta Nauczyciela, co uzasadnia zarzuty rewizji nadzwyczajnej. Jej uwzględnieniu nie
sprzeciwia się też upływ terminu określonego w art. 421 § 2 KPC, skoro doszło również
do naruszenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Orzeczenia sądów powszechnych
pozbawiły powoda konstytucyjnych i procesowych gwarancji, do jakich należy prawo do
sądu, tj. prawo domagania się rozpoznania przez właściwy sąd jego żądania
należącego do drogi sądowej. Narusza to zasadę zaufania do organów wymiaru
sprawiedliwości. Naczelny Sąd Administracyjny, któremu sprawę przekazano także
uznał swą niewłaściwość do rozpoznania sprawy, przy czym jego stanowisko - w świetle
powyższych rozważań odpowiada prawu.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 422 § 2 KPC w
związku z art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępo-
wania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 189).
========================================