Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 stycznia 1997 r.
I PKN 1/96
Jeżeli złożenie pozwu o przywrócenie do pracy nastąpiło po upływie
terminu przewidzianego w art. 264 § 1 KP, uwzględnienie powództwa pracownika
bez wydania odrębnego postanowienia o przywróceniu terminu do dokonania tej
czynności (art. 265 § 1 KP) oznacza jego przywrócenie.
Przewodniczący: SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Maria Mańkowska
(sprawozdawca), Kazimierz Jaśkowski.
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Iwony
Kaszczyszyn, po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 1997 r. sprawy z powództwa Krystyny
K. przeciwko "C.M." SA w W. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji Ministra
Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie z dnia 22 lutego 1996 r. [...]
1) u c h y l i ł zaskarżony wyrok w pkt. I i oddalił rewizję strony pozwanej;
2) u c h y l i ł zaskarżony wyrok w pkt II i III i przekazał sprawę w tym zakresie
Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do
ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Powódka w pozwie z dnia 23 czerwca 1993 r. domagała się przywrócenia do
pracy u strony pozwanej, podając że była zatrudniona na czas określony, tj. od 8 lutego
do 8 maja 1993 r. i że została ustnie zawiadomiona o rozwiązaniu umowy o pracę, a
nadto, iż w dacie zawiadomienia o zwolnieniu była w trzecim miesiącu ciąży.
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa wyjaśniając, że wobec nie us-
prawiedliwionej nieobecności w pracy w okresie od 24 marca do 4 kwietnia 1993 r. z
powódką rozwiązano umowę o pracę w oparciu o art. 52 § 1 pkt 1 KP.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy Pragi wyrokiem z dnia 30 sierpnia 1995
r. [...] zasądził od pozwanego "C.M. SA" w W. na rzecz powódki kwotę 499,50 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 1993 r. do dnia zapłaty tytułem
odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas
określony, oddalając powództwo o wynagrodzenie za czas od rozwiązania stosunku
pracy do dnia porodu.
Sąd ustalił, że powódkę poinformowano, iż z dniem 11 kwietnia 1993 r. została z
nią rozwiązana umowa o pracę bez wypowiedzenia, przy czym nie wręczono jej
żadnego pisma rozwiązującego umowę o pracę ani nie podano przyczyn tej decyzji, nie
pouczając też o terminie i sposobie wniesienia od niej odwołania. Dopiero w
październiku 1993 r. - a więc w toku procesu, powódce doręczono pismo z dnia 8
października 1993 r., z treści którego wynikało, że z dniem 11 października 1993 r.
została z nią rozwiązana umowa o pracę z jej winy, z powodu nie usprawiedliwionej
nieobecności w pracy w okresie od 27 marca do 4 kwietnia 1993 r.
W ocenie Sądu pierwszej instancji, rozwiązanie z powódką umowy o pracę w
oparciu o art. 52 § 1 pkt 1 KP było nie tylko niezgodne z prawem, ale i merytorycznie
nieuzasadnione, gdyż wskazana przez stronę pozwaną nie usprawiedliwiona nieo-
becność powódki w pracy nie została udokumentowana żadnymi dowodami. Doręczone
w toku procesu pismo o rozwiązaniu umowy o pracę, chociaż podaje tę samą podstawę
prawną rozwiązania stosunku pracy, to jednak wskazuje na zupełnie inną datę jego
rozwiązania, tj. na dzień 11 października 1993 r., zamiast na 11 kwietnia 1993 r.
Sąd uznał, że pismo o rozwiązaniu z powódką umowy o pracę z października
1993 r. nie może być uznane za prawnie skuteczne i że umowa o pracę została
faktycznie rozwiązana w kwietniu 1993 r., tj. w czasie kiedy powódkę ustnie poinfor-
mowano o decyzji pracodawcy. Zasądzone zatem odszkodowanie z tytułu niezgodnego
z prawem rozwiązania umowy o pracę obejmuje okres, do którego miała trwać umowa
o pracę.
Sąd ustalił też, że powódka nie była objęta ochroną z art. 177 § 3 KP, przyjmując
w oparciu o opinię biegłego, że w dacie do której miała obowiązywać umowa o pracę,
była ona co najwyżej w 9 tygodniowej ciąży i dlatego oddalił żądanie powódki o
zasądzenie wynagrodzenia za czas od daty rozwiązania stosunku pracy do dnia
porodu.
Wyrok Sądu pierwszej instancji zaskarżyły obie strony procesu.
Powódka domagała się uwzględnienia roszczenia o wynagrodzenie do czasu
porodu, wywodząc że Sąd nie uwzględnił zaświadczenia z dnia 21 czerwca 1993 r.
stwierdzającego 21 tygodniową ciążę, zaś strona pozwana między innymi zarzuciła
obrazę art. 265 § 1 KP przez przywrócenie powódce terminu do złożenia odwołania,
pomimo że powódka nie składała żadnego wniosku w tym przedmiocie.
Sąd rewizyjny zmienił zaskarżony wyrok w pkt I zasądzającym odszkodowanie
na rzecz powódki i powództwo oddalił, uznając, że pozew w niniejszej sprawie został
wniesiony po terminie, o jakim mowa w art. 264 § 1 KP. Oddalając rewizję powódki Sąd
rewizyjny stwierdził, że skoro roszczenie zostało wniesione po upływie zakreślonego
prawem terminu i brak było wniosku o jego przywrócenie, to ta przyczyna, a nie
merytoryczna ocena stanu faktycznego sprawy, była podstawą oddalenia rewizji.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją Minister Sprawiedliwości na podstawie art. 12
ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego,
rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o
postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43,
poz. 189) i zarzucając rażące naruszenie art. 264 § 2 KP i 265 § 1 KP wnosił o
uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt I i oddalenie rewizji strony pozwanej oraz uchy-
lenie pkt II i III tegoż wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do ponownego rozpoznania rewizji
powódki.
Minister Sprawiedliwości, powołując w kasacji dotychczasowe orzecznictwo Sądu
Najwyższego dototyczące art. 265 KP, podniósł, że nie można zaaprobować
stanowiska Sądu rewizyjnego, że skoro powódka nie złożyła na piśmie wniosku o
przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji pracodawcy, to Sąd I instancji
nie miał podstaw do przywrócenia uchybionego terminu w sytuacji, gdy powódka tylko
ustnie poinformowana o rozwiązaniu z nią umowy o pracę, nie była pouczona o spo-
sobie i terminie odwołania, a Sąd I instancji prowadził postępowanie wyjaśniające
celem ustalenia przyczyny uchybienia przez powódkę terminu, o jakim mowa w art. 264
§ 1 KP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest w pełni uzasadniona. Sąd Wojewódzki rażąco naruszył art. 264 § 2
KP i art. 265 §1 KP zmieniając wyrok Sądu I instancji, uwzględniający wniosek powódki
o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania - mimo 2-miesięcznego opóźnienia -
wobec braku pouczenia powódki przez stronę pozwaną o sposobie i terminie złożenia
odwołania. Na rozprawie w dniu 1 lutego 1994 r. powódka słuchana informacyjnie
podała, że została poinformowana ustnie o rozwiązaniu z nią umowy o pracę, jednak
nie wiedziała o tym, że ma wcześniej złożyć pozew do Sądu i nie była o tym pouczona
[...].
Słusznie wywodzi kasacja, że ten zapis protokołu rozprawy wskazuje na to, że
mimo braku pisemnego wniosku powódki o przywrócenie uchybionego terminu do
wniesienia odwołania, wniosek taki musiał być zgłoszony przez powódkę, skoro Sąd I
instancji prowadził na ten temat postępowanie wyjaśniające.
W orzecznictwie wielokrotnie przyjmowano, że samo złożenie pozwu o przy-
wrócenie do pracy po terminie z art. 264 KP traktuje się jako zawierający implicite
wniosek o jego przywrócenie, traktując tym samym liberalnie kwestię warunków for-
malnych dotyczących wniosku o przywrócenie terminu (np. uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 14 maja 1986 r., III PZP 8/86 - OSNCP z. 12 poz. 194, wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 13 maja 1994 r., I PRN 21/94 - OSNAPiUS nr 5 poz. 85). Uznaje się również, że
uwzględnienie powództwa bez wydania odrębnego postanowienia o przywróceniu
terminu, jeżeli pozew złożony był po terminie przewidzianym w art. 264 § 1 lub § 2 KP,
oznacza jego przywrócenie (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1977 r., I
PRN 159/77, nie publikowany).
Należy ponadto zauważyć, że w odniesieniu do terminów zaskarżenia wypo-
wiedzenia i rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, przepis art. 264 § 1 i 2 KP
wskazuje jako początek ich biegu otrzymanie przez pracownika oświadczenia woli
zakładu pracy, a zgodnie z art. 30 § 3 i 4 KP oświadczenie to powinno nastąpić na
piśmie i zawierać pouczenie o przysługujących pracownikowi środkach prawnych.
Warunkiem przywrócenia jednego z terminów wskazanych w art. 264 KP jest
uprawdopodobnienie, że przekroczenie tego terminu nastąpiło bez winy pracownika.
Powódka wykazała, że nie była pouczona o sposobie i terminie wniesienia odwołania
od dokonanego ustnie wypowiedzenia jej umowy o pracę.
Sąd Najwyższy w pełni podziela zatem wywód kasacyjny, że brak takiego
pouczenia może skutkować usprawiedliwienie spóźnionego wniesienia powództwa. W
sytuacji powódki, która została powiadomiona ustnie o rozwiązaniu umowy o pracę, a
była w tym czasie w ciąży i korzystała ze zwolnień lekarskich, uzasadnione było
przywrócenie terminu do wniesienia odwołania przez Sąd I instancji.
W konsekwencji powyższego Sąd Najwyższy uznał, że uzasadniony jest wniosek
kasacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie rewizji strony pozwanej, natomiast
sprawa rewizji powódki w zakresie wynagrodzenia za czas od rozwiązania umowy o
pracę do dnia porodu wymaga ponownego rozpoznania przez Sąd Wojewódzki.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 393
13
§ 1 KPC Sąd Najwyższy
orzekł, jak w sentencji.
========================================