Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 marca 1997 r.
II UKN 21/97
Wypłacenie jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy
w gospodarstwie rolnym, nie stanowi wystarczającej podstawy dla przyznania renty
inwalidzkiej rolniczej w myśl art. 21 ust. 1 pkt 6 i ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990
r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r. Nr 71, poz. 342
ze zm.).
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski, Walerian Sanetra.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 marca 1997 r. sprawy z wniosku Wacława
D. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w
T.M. o rentę inwalidzką rolniczą w związku z wypadkiem, na skutek kasacji wnioskodawcy
od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 25
października 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 lipca 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi oddalił odwołanie wnioskodawcy Wacława D. od decyzji Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w T.M. z dnia 15 maja 1996
r., odmawiającej mu prawa do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy rolniczej,
jakiemu uległ w dniu 5 kwietnia 1982 r., po ustaleniu następującego stanu faktycznego:
Wypadek nastąpił w czasie, gdy wnioskodawca pomagał kuzynce Marii D. przy pracy
w gospodarstwie rolnym. Należne z tytułu wypadku jednorazowe odszkodowanie zostało
przez organ rentowy wypłacone, przy czym organ ten nie kwestionował samego zdarzenia
jako wypadku.
Wnioskodawca i jego żona nie byli rolnikami, jako właściciele jedynie 0,48 ha
gruntu. Rolnikami stali się od 30 września 1982 r., a ubezpieczeniem rolniczym "zostali
objęci od 1 stycznia 1983 r." na skutek błędu pracownika urzędu. W tej sytuacji Wacław D.
nie spełnia warunków zawartych w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o
ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 71, poz. 342 ze
zm.), nie stał się bowiem niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie podlegania
ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu określonemu ustawą.
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Łodzi, który wyrokiem z dnia 25
października 1996 r. [...] oddalił apelację wnioskodawcy.
Kasację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca i zarzucając naruszenie prawa
materialnego - art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników - wniósł o uchylenie obu wyroków i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji
do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu podał, że jego status jako rolnika nie był
kwestionowany w roku 1982, skoro otrzymał jednorazowe odszkodowanie z tytułu
przebytego wypadku, który został uznany za wypadek przy pracy w gospodarstwie rolnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
[...] Kasacja nie jest uzasadniona.
Jedynym zarzutem w niej podniesionym, a więc jej podstawą, jest naruszenie art. 21
ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, bez bliższego
określenia, który z sześciu punktów tego przepisu został naruszony. Wobec treści
uzasadnienia skargi, wydaje się, że chodzi o pkt 6, który przyznanie renty inwalidzkiej
rolniczej długotrwale niezdolnemu do pracy w gospodarstwie rolnym, warunkuje
podleganiem ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez jakikolwiek okres, jeśli ta
niezdolność powstała wskutek wypadku przy pracy rolniczej i jej powstanie przypada w
okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub okres 18 miesięcy od dnia
ustania ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ustępu 3.
Tak zakreślona podstawa wiąże Sąd Najwyższy rozpoznający sprawę w granicach
kasacji według art. 39311
KPC.
Sąd Apelacyjny trafnie ustalił, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania
renty inwalidzkiej rolniczej, ponieważ jego niezdolność do pracy nie powstała w okresie
podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w tej ustawie (art. 6 pkt 11)
lub w okresie 18 miesięcy od ustania takiego ubezpieczenia. Wacław D. podlegał
ubezpieczeniu społecznemu rolników w oparciu o przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1983
r. Nr 24, poz. 133 ze zm.) w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1983 r., a więc przez okres 4
kwartałów. W sytuacji takiego ubezpieczenia renta inwalidzka przysługuje, jeżeli okresy
podlegania ubezpieczeniu wynoszą co najmniej 20 kwartałów i przypadają w ciągu ostatnich
10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką (art. 21 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990
r.). Skoro wniosek w tej sprawie złożony został w dniu 21 marca 1996 r., stwierdzić należy za
Sądem Apelacyjnym, że brak ustawowych podstaw do przyznania dochodzonego
świadczenia. Fakt, że w związku z wypadkiem przy pracy w gospodarstwie rolnym w dniu 5
kwietnia 1982 r. wnioskodawcy przyznano jednorazowe odszkodowanie nie stanowi - wbrew
zarzutom kasacji - wystarczającej podstawy do przyznania renty inwalidzkiej z tytułu tego
wypadku.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================