Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 marca 1997 r.
I PKN 46/97
Przepis art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
(Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) nie uprawnia radcy prawnego do wynagrodzenia
równego wynagrodzeniu głównego księgowego.
Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Kazimierz Jaśkowski
(sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 marca 1997 r. sprawy z powództwa
Błażeja D. przeciwko Przedsiębiorstwu Handlu Sprzętem Rolniczym "A." w Ł. o
wynagrodzenie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 27 listopada 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Błażej D., radca prawny, w sprawie o wynagrodzenie przeciwko pozwa-
nemu Przedsiębiorstwu Handlu Sprzętem Rolniczym "A." wniósł kasację od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 27 listopada
1996 r. [...] Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny oddalił apelacje obu stron od
wyroku Sądu I instancji, zasądzającego na rzecz powoda kwotę 560 zł z odsetkami i
oddalającego powództwo w pozostałym zakresie. Kasacja zarzuca naruszenie art. 22
ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 19, poz. 145 ze zm.)
oraz art. 89 KPC. W odniesieniu do pierwszego zarzutu wnoszący kasację wywodzi, że
skoro ustawa o radcach prawnych gwarantuje mu wynagrodzenie nie niższe od
wynagrodzenia przewidzianego dla głównego specjalisty lub innego równorzędnego
stanowiska, to przy braku w przepisach płacowych obowiązujących u pozwanego
stanowiska głównego specjalisty, powinien on otrzymać wynagrodzenie równe zastępcy
dyrektora do spraw ekonomiczno-finansowych, będącego głównym księgowym. Z tej
przyczyny, jego zdaniem, Sąd Apelacyjny naruszył art. 22 ust. 1 ustawy o radcach
prawnych. Sąd Apelacyjny podzielił bowiem pogląd Sądu I instancji, że powód ma
prawo do wynagrodzenia odpowiadającego wynagrodzeniu kierownika działu
księgowości. Na tej podstawie Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda kwotę
stanowiącą różnicę między jego wynagrodzeniem, a wynagrodzeniem przewidzianym
dla kierownictwa tego działu. Zdaniem wnoszącego kasację, Sąd Apelacyjny nie wziął
pod uwagę, że radca prawny ma wysoką rangę w przedsiębiorstwie państwowym, gdyż
podlega on bezpośrednio dyrektorowi. Zarzut naruszenia art. 89 KPC powód uzasadnił
tym, że pełnomocnictwa procesowego do zastępowania pozwanego udzielił zastępca
dyrektora Przedsiębiorstwa, a nie dyrektor. W konkluzji powód wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku i zasądzenie na jego rzecz kwoty 22.000 zł z ustawowymi
odsetkami oraz o odrzucenie apelacji pozwanego lub o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od pozwanego
kosztów procesu według norm przepisanych.
Pozwany wniósł o oddalenie kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja nie jest uzasadniona. Jak wynika z art. 22 ust. 1 zdanie 1 ustawy o
radcach prawnych, radca prawny ma prawo do wynagrodzenia określonego w układzie
zbiorowym pracy lub w przepisach o wynagrodzeniu pracowników, obowiązujących w
jednostce organizacyjnej zatrudniającej radcę. Zdanie drugie tego przepisu stanowi
normę gwarancyjną dla radcy prawnego, że jego wynagrodzenie nie może być niższe
od wynagrodzenia przewidzianego dla stanowiska głównego specjalisty lub innego
równorzędnego stanowiska pracy. Jeżeli przepisy płacowe nie przewidują stanowiska
głównego specjalisty, to powstaje wówczas zagadnienie - jak w niniejszej sprawie - jakie
inne stanowisko jest jemu równorzędne. Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądów obu
instancji, że stanowisko zastępcy dyrektora (głównego księgowego) jest stanowiskiem
wyższym w zakładowej strukturze organizacyjnej od stanowiska głównego specjalisty.
Mimo że oba te stanowiska były bezpośrednio podległe dyrektorowi przedsiębiorstwa,
tak jak radca prawny (art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych), to jednak różni je w
sposób istotny zakres obowiązków. Główny specjalista z reguły wykonywał pracę
samodzielnie, podobnie jak radca prawny, natomiast główny księgowy kierował
zespołem pracowników. Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony
w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 września
1992 r., I PZP 47/92 (OSNCP 1993 z. 4 poz. 47), że wynagrodzenie radcy prawnego
powinno być porównywalne z wynagrodzeniem przysługującym na stanowisku
kierownika znaczącej komórki organizacyjnej. Za takie wynagrodzenie uznano w tej
uchwale wynagrodzenie kierownika działu ekonomicznego, a nie wynagrodzenie
głównego księgowego. Co do twierdzeń kasacji o wysokiej randze radcy prawnego w
przedsiębiorstwie to trzeba zauważyć, że w gospodarce rynkowej pracodawca z reguły
płaci pracownikom kwoty stosowne do ich przydatności do osiągnięcia podstawowego
celu działalności gospodarczej, tj. generowania zysku. Wskazane w ustawie o radcach
prawnych stanowisko głównego specjalisty nie jest miejscem pracy, które musi czy
powinno występować w przedsiębiorstwie. Przepis nakazujący co najmniej zrównanie
wynagrodzenia radcy prawnego z wynagrodzeniem głównego specjalisty został
uchwalony, gdy w ówczesnej rzeczywistości gospodarczej główny specjalista był
pracownikiem wysoko wynagradzanym. W ten sposób metodami prawnymi usiłowano
podnieść rangę zawodu radcy prawnego. Trzeba także dostrzec jeszcze jedną ważną
różnicę między stanowiskiem głównego księgowego i radcy prawnego. Pierwszy z nich
podejmuje decyzje, do czego z reguły jest upoważniony przez dyrektora, a drugi na ogół
wydaje opinie służące podejmowaniu decyzji przez inne umocowane do tego podmioty.
W wykładni przepisu art. 22 ust. 1 ustawy o radcach prawnych nie można także
pominąć jego wyjątkowego charakteru. Ma on bowiem szczególny charakter,
wyrażający się w tym, że pewna grupa pracowników (radcy prawni) powinna być
wynagradzana nie gorzej, niż inna grupa (główni specjaliści). Wyjątkowość tego
przepisu skłania do jego restryktywnej wykładni, w żadnym razie nie może ona być
rozszerzająca.
Nie jest uzasadniony także drugi zarzut kasacji dotyczący udzielenia przez
stronę pozwaną pełnomocnictwa procesowego sprzecznie z prawem z tego względu, że
nie udzielił go dyrektor pozwanego Przedsiębiorstwa. Postanowienie zawarte w § 16
ust. 1 pkt 2 statutu Przedsiębiorstwa upoważnia bowiem do wykonywania czynności
prawnych w jego imieniu zastępców dyrektora i pełnomocników Przedsiębiorstwa.
Według zaś § 11 pkt 3 regulaminu organizacyjnego pozwanego Przedsiębiorstwa, do
uprawnień zastępców dyrektora i głównego księgowego należy między innymi
reprezentowanie na zewnątrz interesów Przedsiębiorstwa w zakresie powierzonych im
zadań. Udzielenie pełnomocnictwa procesowego przez zastępcę dyrektora należy w
tych okolicznościach uznać za zgodne z prawem.
Z tych względów na podstawie art. 393
12
KPC orzeczono jak w sentencji.
========================================