Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 maja 1997 r.
I PKN 138/97
Nauczycielowi mianowanemu, odwołanemu z funkcji dyrektora szkoły z
naruszeniem art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), przysługuje wyłącznie
odszkodowanie, obejmujące dodatek funkcyjny za czas do upływu którego peł-
nienie funkcji miało trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Józefa P. przeciwko Kuratorium Oświaty w K. o uznanie za bezskuteczne odwołania z
funkcji dyrektora i zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie z dnia 22 listopada 1996 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Józef P. wystąpił z powództwem przeciwko Kuratorium Oświaty w K.,
żądając uznania za bezskuteczne odwołania go z funkcji dyrektora Zespołu Szkół
Chemicznych w J. i przywrócenia go do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku,
a w razie utrzymania w mocy decyzji o odwołaniu z funkcji dyrektora zasądzenia tytułem
odszkodowania na jego rzecz kwoty 2600 zł zgodnie z art. 70 § 2 i art. 50 § 4 KP.
Pozwane Kuratorium Oświaty w K. wniosło o oddalenie powództwa.
Sąd Rejonowy w Jaśle wyrokiem z dnia 25 lipca 1996 r. [...] oddalił powództwo i
koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie zniósł. Sąd Rejonowy ustalił, że na
podstawie decyzji Kuratorium Oświaty z dnia 5 lipca 1994 r. powód był zatrudniony w
Zespole Szkół Chemicznych na stanowisku dyrektora na czas określony od 1 września
1994 r. do 31 sierpnia 1999 r. Decyzją z dnia 1 września 1995 r. Kurator Oświaty w K. w
związku z rażącym naruszeniem dyscypliny budżetowej i zasad gospodarowania przy
realizacji ciepłociągu, odwołał go z tej funkcji za trzymiesięcznym okresem
wypowiedzenia, tj. z dniem 31 grudnia 1995 r. Powyższą decyzję powód otrzymał we
wrześniu 1995 r. w czasie pobytu na zwolnieniu lekarskim do 29 września 1995 r., a
zatem Sąd przyjął, że bieg wypowiedzenia rozpoczął się z dniem 1 października 1995 r.
i upłynął w dniu 31 grudnia tego roku. Po upływie okresu wypowiedzenia powód nadal
pracuje w Zespole Szkół Chemicznych w J. w charakterze nauczyciela mianowanego.
Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie z funkcji kierowniczej jest tylko odwołaniem z
funkcji i nie powoduje rozwiązania stosunku pracy. Powołując się na orzecznictwo Sądu
Najwyższego Sąd ten stwierdził, że w przypadku odwołania z funkcji dyrektora szkoły
nie można skutecznie domagać się uznania takiej decyzji za bezskuteczną, względnie
przywrócenia do pracy na poprzednie stanowisko. W razie niezgodnego z przepisami
prawa odwołania można domagać się tylko na podstawie art. 50 § 3 i 4 KP stosownego
odszkodowania, nie więcej niż za 3 miesiące. Istota sporu sprowadza się do odpowiedzi
na pytanie, czy odwołanie było uzasadnione i zachowano przepisy prawne. Zdaniem
Sądu Rejonowego żądanie pozwu nie zasługuje na uwzględnienie.
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Jaśle, z dnia 8 maja 1996 r. [...] zostało umo-
rzone postępowanie w stosunku do Józefa P. o popełnienie zarzucanych mu
przestępstw z powodu znikomego stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu i
nieznacznego stopień winy Józefa P. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy uznał, ze zaistniał
uzasadniony przypadek odwołania powoda ze stanowiska ze względu na naruszenie
dyscypliny budżetowej i zasad gospodarowania środkami finansowymi przez powoda w
związku z prowadzeniem budowy ciepłociągu, co przejawiło się wydatkowaniem
środków finansowych poza księgowością szkoły, [...]. Uniemożliwiło to głównej księgo-
wej Kuratorium Oświaty kontrolę, pomimo iż dyrektor P. dopuścił się szeregu nie-
prawidłowości przy realizacji inwestycji. Dlatego Sąd oddalił powództwo.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie po rozpoz-
naniu apelacji powoda od powyższego wyroku Sądu I instancji, wyrokiem z dnia 22
listopada 1996 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozw-
anego na rzecz powoda kwotę 813 zł z odsetkami, a w pozostałej części powództwo i
apelację powoda oddalił oraz zniósł koszty procesu za dwie instancje.
Sad Wojewódzki uznał, że apelacja jest częściowo uzasadniona. Odwołanie
powoda z funkcji dyrektora szkoły odbyło się z naruszeniem art. 38 ustawy z dnia 7
lipca 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425 ze zm.). Lakoniczne stwierdze-
nie w akcie odwołującym powoda z funkcji dyrektora, iż nastąpiło to z powodu
"rażącego naruszenia dyscypliny budżetowej i zasad gospodarowania środkami
finansowymi" nie może być uznane za przedstawienie powodowi negatywnej oceny w
rozumieniu art. 38 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Postępowanie przed sądem
karnym, a następnie przed sądem pracy w wyniku pozwu, nie może prowadzić do
negatywnej oceny. Wyniki procesu karnego mogły być podstawą do wydania dyrekto-
rowi negatywnej oceny pracy przez Kuratorium Oświaty, a nie Sąd Pracy. Zdaniem
Sądu Wojewódzkiego pozwany pominął procedurę zobowiązującą go do wszczęcia
wewnętrznego postępowania dla oceny pracy powoda jako dyrektora szkoły. W
konsekwencji odwołanie powoda z funkcji dyrektora szkoły jest sprzeczne z art. 38
ustawy o systemie oświaty. Jednakże uznanie odwołania za bezskuteczne przy błędach
formalnych pozwanego, Sąd Wojewódzki uznał za niecelowe z braku wzajemnego
zaufania między stronami.
Odwołanie z funkcji z naruszeniem art. 38 ustawy o systemie oświaty - zdaniem
Sądu Wojewódzkiego - uzasadnia roszczenie powoda o odszkodowanie w wysokości
wynagrodzenia za czas, do upływu którego miało trwać pełnienie powierzonej funkcji,
nie więcej niż za 3 miesiące. Powodowi należy się jedynie odszkodowanie w wysokości
co najwyżej dodatku funkcyjnego za okres 3 miesięcy, a nie 3 miesięcznego
wynagrodzenia. Z uwagi na to, że powód pobierał dodatek funkcyjny w kwocie 271 zł
miesięcznie, Sąd II instancji zmieniając wyrok, zasądził na podstawie art. 50 § 3 i 4 KP
od pozwanego na rzecz powoda dodatek funkcyjny za 3 miesiące w kwocie 813 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu.
Od powyższego wyroku, pełnomocnik powoda będący adwokatem wniósł
kasację, w której zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego, to jest art. 38
ustawy o systemie oświaty i art. 50 § 3 i § 4 KP przez przyjęcie, że powodowi
przysługuje odszkodowanie w wysokości 3 dodatków funkcyjnych, gdy w istocie
przysługuje mu odszkodowanie w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia oraz
dodatków funkcyjnych do końca kadencji w łącznej kwocie 14.721 zł. Ponadto wno-
szący kasację zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 38 ustawy o systemie
oświaty przez przyjęcie, że powodowi nie przysługuje powrót na stanowisko dyrektora
szkoły.
Skarżący wniósł o zmianę wyroków obu instancji i uwzględnienie roszczeń
powoda, ewentualnie o uchylenie tych wyroków i przekazanie sprawy Sądowi I instancji
do ponownego rozpoznania.
Rozpatrując kasację Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Z powołanej w kasacji uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP
71/92 (OSNCP 1993 z.9 poz. 144) wynika, że nauczycielowi wykonującemu funkcję
dyrektora, szkoły odwołanemu z funkcji z naruszeniem art. 38 ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz. 425), przysługuje roszczenie o
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego miało trwać
pełnienie powierzonej funkcji, nie więcej niż za trzy miesiące. W uzasadnieniu tej
uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że z uwagi na brak uregulowań prawnych w ustawie
o systemie oświaty co do dochodzenia ewentualnych roszczeń związanych z
odwołaniem z funkcji dyrektora szkoły z naruszeniem wymienionych wyżej przepisów,
powinny mieć przez art. 5 KP zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Najbardziej
zbliżony charakter mają unormowania dotyczące umowy na czas określony, zawarte w
art. 50 § 3 i 4 KP. Jednakże w niniejszej sprawie przepisy te nie mogą być wprost
stosowane, gdyż dotyczą rozwiązania stosunku pracy, a z powodem nie rozwiązano
stosunku pracy. Powód pomimo odwołania ze stanowiska dyrektora, pozostaje nadal w
stosunku pracy jako nauczyciel mianowany i otrzymuje wynagrodzenie za pracę,
pomniejszone jedynie o dodatek funkcyjny. W związku z odwołaniem nie utracił
wynagrodzenia. W tej sytuacji Sąd Wojewódzki prawidłowo zastosował przepis art. 38
ustawy o systemie oświaty w związku z art. 50 § 3 i 4 KP uznając, że odwołanie
powoda nastąpiło jedynie z naruszeniem formalno-prawnych wymogów art. 38 ustawy o
systemie oświaty, chociaż wyniki procesu karnego mogły stanowić podstawę do
wydania powodowi negatywnej oceny pracy, a następnie odwołania z funkcji dyrektora.
Trafnie też Sąd Wojewódzki przyjął, że w tej sytuacji powodowi przysługuje
odszkodowanie obejmujące tylko dodatek funkcyjny nie więcej jednak niż za 3
miesiące, a nie całe wynagrodzenie za ten czas. Przewidziana w art. 50 § 3 i 4 KP
sankcja odszkodowawcza jest więc adekwatna do występującej w sprawie sytuacji
faktycznej i prawnej. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w niepublikowanym
dotychczas wyroku z dnia 14 listopada 1996 r., I PKN 17/96 w odniesieniu do dyrektora
przedszkola wadliwie odwołanego z funkcji bez rozwiązania stosunku pracy.
W tym świetle okazuje się, że brak jest uzasadnionych podstaw kasacji w
niniejszej sprawie. Dlatego Sąd Najwyższy na zasadzie art. 393
12
KPC orzekł, jak w
sentencji.
========================================