Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 maja 1997 r.
II UKN 106/97
Praca w kopalni odkrywkowej glin szlachetnych nie jest pracą górniczą w
rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 1 lutego1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 30, poz. 154).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Maria Mańkowska,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 maja 1997 r. sprawy z wniosku
Bronisława G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w K. o
wysokość emerytury, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 20 listopada 1996 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyro-
kiem z dnia 25 stycznia 1996 r. [...] oddalił odwołanie Bronisława G. od decyzji wydanej
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w K. w dniu 17 października 1995 r.,
odmawiającej przeliczenia okresu zatrudnienia od 22 listopada 1954 r. do 14 września
1971 r. według przelicznika 1,5. Sąd ustalił, że odwołujący się był w spornym okresie
zatrudniony w Górniczo - Przetwórczych Zakładach Surowców Ogniotrwałych w J. na
stanowisku operatora koparki w odkrywce glin szlachetnych. Stanowisko to nie jest
objęte wykazem ?prac górniczych@ zawartym w art. 5 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 30 ,
poz. 154), powoływanej dalej jako ? ustawa zaopatrzeniowa@.
Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 20 listopada 1996 r. [...] oddalił
rewizję wnioskodawcy od powyższego wyroku. Sąd, po przeprowadzeniu historycznej
analizy regulacji prawnej górniczych świadczeń emerytalno - rentowych, stwierdził, że
praca w kopalni odkrywkowej glin szlachetnych nigdy nie była okresem pracy górniczej .
Zarówno ustawa z dnia 28 maja 1957 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich
rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1969 r. Nr 3, poz. 19 ze zm) jak i obowiązująca obecnie
ustawa zaopatrzeniowa kwalifikują jako górniczą jedynie pracę wykonywaną na
odkrywce w kopalniach siarki oraz w przedsiębiorstwach robót górniczych wykonu-
jących roboty dla kopalń siarki.
Bronisław G. zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego kasacją i wskazując jako jej
podstawę naruszenie prawa materialnego, a to art. 5 ust. 1 oraz art. 10a ustawy z dnia
30 czerwca 1994 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 84, poz. 385 ), wniósł o jego uchylenie i
przekazanie sprawy Sądowi II instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący twierdził,
że ?... wykonywał pracę górniczą pod ziemią, gdzie był operatorem koparki w odkrywce
głębokiej na 50 m w kopalni odkrywkowej glin szlachetnych podległej Zarządowi
Górniczemu@. W jego opinii, Sąd naruszył wynikającą z art. 1 Konstytucji zasadę
równości podmiotów wobec prawa, przyjmując że ustawa z dnia 30 czerwca 1994 r. nie
ma zastosowania do górników, którzy ?przeszli ? na emeryturę przed jej wejściem w
życie.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
odrzucenie. Zdaniem organu rentowego, kasacja nie spełnia wymogu jej dopuszczal-
ności przewidzianego w art. 393 pkt 1 KPC, gdyż wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa od 5 tysięcy złotych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpoznawana sprawa nie jest sprawą o świadczenie; jej przedmiotem jest
ustalenie czy praca wykonywana w kopalni odkrywkowej glin szlachetnych jest pracą
górniczą w rozumieniu art. 5 ustawy zaopatrzeniowej. Wobec tego wartość przedmiotu
zaskarżenia nie ma znaczenia dla dopuszczalności kasacji. Z tego względu należało ów
środek zaskarżenia rozpoznać merytorycznie.
Zgodnie z treścią art. 10 a ustawy zaopatrzeniowej, przelicznik 1,5 stosuje się za
każdy rok pracy pod ziemią, o której mowa w jej art. 10 ust. 1 . Przepis art. 10 ust. 1
tejże ustawy traktuje o pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy. Rodzaje prac, które uważane są za pracę górniczą, wymienia
taksatywnie art. 5 ustawy zaopatrzeniowej. Zatrudnienie w kopalniach glin szlachetnych
jest pracą górniczą tylko wówczas, jeżeli wykonywane było pod ziemią. Jako praca
górnicza zakwalifikowane zostało jedynie zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i
węgla brunatnego. Ustawa zaopatrzeniowa jest aktem szczególnym w stosunku do
obowiązującej powszechnie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Jej przepisy
muszą być stosowane ściśle. Nie jest więc dopuszczalne rozszerzenie zawartego w art.
5 ustawy zaopatrzeniowej katalogu stanowisk i rodzajów prac uważanych za
zatrudnienie górnicze. Jest okolicznością bezsporną, że Bronisław G. pracował w
kopalni odkrywkowej glin szlachetnych . Jego zatrudnienie nie było jednak pracą pod
ziemią. Nie zmienia tego ustalenia fakt, że eksploatacja surowca odbywała się na
głębokości 50 m poniżej poziomu terenu. Zwrot ?pod ziemią@ należy rozumieć jako
równoważnik znaczeniowy określenia ?pod powierzchnią ziemi@ nie zaś ?poniżej
poziomu powierzchni ziemi@. Sąd II instancji prawidłowo zatem ocenił i prawnie zakwa-
lifikował ustalony stan faktyczny. W tej sytuacji kasacja nie jest uzasadniona.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do treści art. 393
12
KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================