Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ś., D. F., J. M., M. C., J. K., M. Z., B. N., U. M., S. Z., P. D., A. W., A. K. i J. S.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.

o stwierdzenie nieważności uchwały

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 22 marca 2012 r., sygn. akt I C 119/11

prostując oznaczenie strony powodowej w ten sposób, że w miejsce Z. K. wpisać A. K.,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od każdego z powodów na rzecz pozwanej po 20,80 (dwadzieścia i 80/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 645/12

UZASADNIENIE

Powodowie M. Ś., D. F., J. M., M. C., J. K., M. Z., B. N., U. M., J. S., S. Z., P. D., A. W. i Z. K. domagali się stwierdzenia nieważności uchwały pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. nr (...) z dnia 20 stycznia 2010r. w sprawie oznaczenia odrębnej własności lokali nieruchomości przy ul. (...) w Z.. Uzasadniali swe żądanie błędnym określeniem w zaskarżonej uchwale wysokości zadłużenia przypadającego na lokale powodów.

Bezspornym między stronami było, że zarząd pozwanej spółdzielni podjął w dniu 20 stycznia 2010r. uchwałę określającą przedmiot odrębnej własności lokali położonych w budynku nr (...) przy ul. (...) w Z., w której ustalono stan zadłużenia każdego z lokali. Wysokość tego zadłużenia wynikała z zsumowania należności wobec banku, Skarbu Państwa oraz pozwanej. Powodowie są członkami pozwanej spółdzielni i każdy z nich w marcu 1991r. otrzymał przydział mieszkania w budynku przy ul. (...) na zasadzie lokatorskiego prawa do lokalu. W dokumencie przydziału został określony koszt budowy każdego lokalu, wysokość wkładu mieszkaniowego płatnego jednorazowo w dacie obejmowania mieszkania, wysokość dofinansowania z budżetu państwa oraz wysokość rat kapitałowych należności pozostałej do zapłaty wraz z oznaczeniem okresu spłaty. Każdy z powodów uiścił wkład mieszkaniowy, objął mieszkanie i systematycznie wnosi opłaty eksploatacyjne wraz z ustaloną ratą kapitałową. Wysokość zadłużenia każdego z mieszkań ustalona w uchwale z 20 stycznia 2010r. w sposób istotny odbiegała od wysokości rat określonych w przydziale. Powodowie nie wyrażali zgody na zmianę wysokości i sposobu płatności rat.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2010 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie uwzględnił powództwo wskazując, że nie było możliwe zweryfikowanie stanu zadłużenia przypadającego na lokale powodów. Chociaż powodowie musieli liczyć się z koniecznością pokrycia zwiększonych kosztów kredytu przypadającego na ich lokale, to jednocześnie powinni w uchwale znaleźć szczegółowe wyliczenie tej należności, pozwalające zbadać prawidłowość jego dokonania i tym samym umożliwić ewentualną korektę. Dlatego nie przesądzając ostatecznie czy dokonane przez pozwaną wyliczenie jest prawidłowe, z uwagi na braki uniemożliwiające ustalenie powyższego Sąd uznał zaskarżoną uchwałę za nieważną. Nieudostępnienie dokumentacji, na podstawie której pozwana dokonała wyliczeń i niewłączenie jej do treści uchwały uniemożliwia powodom weryfikację sposobu wyliczenia i stanowi to naruszenie interesów powodów, a tym samym podstawę do stwierdzenia nieważności uchwały na podstawie art. 43 ust. 5 ustawy z 12 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Po rozpoznaniu apelacji pozwanej od tego wyroku Sąd Apelacyjny w dniu 9 lutego 2011 r. uchylił wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, wskazując, że niezbędną treść uchwały dotyczącej przedmiotu odrębnej własności lokalu określa przepis art. 42 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który w ust. 3 pkt 5 a i b stanowi, że uchwała powinna określać jedynie zadłużenie z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami oraz z tytułu dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Taki warunek formalny zaskarżona, uchwała spełnia, a przedstawiony przez Sąd Okręgowy warunek zamieszczenia w treści uchwały dokumentacji i wyliczeń pozwalających na weryfikację wskazanego zadłużenia nie znajduje oparcia w przepisie art. 42 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Dlatego skoro rozstrzygnięcie sporu pomiędzy stronami wymagało sprawdzenia, czyje wyliczenie stanu zadłużenia było prawidłowe, a wydanie rozstrzygnięcia wymagało zbadania czy określenie zadłużenia powodów w załączniku do zaskarżonej uchwały jest niezgodne z prawem bądź czy narusza interes prawny powodów lub ich uprawnienia (art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy miał na uwadze przytoczone okoliczności bezsporne, a badając poprawność wyliczenia zadłużenia powodów określonego w zaskarżonej uchwale przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego. Z treści tej opinii w sposób jednoznaczny wynikało, iż pozwana w sposób prawidłowy dokonała przedmiotowych wyliczeń, a wcześniejsze odmienne wnioski wynikały wyłącznie z nieprzedstawienia przez pozwaną koniecznej dokumentacji do zweryfikowania dokonanych wyliczeń..

Rozstrzygając spór, czy pozwana miała prawo do zawarcia w kwestionowanej uchwale przy ustalaniu stanu zadłużenia lokali powodów również zadłużenia wynikającego z tytułu kredytu zaciągniętego przez nią w związku z budową budynku, w którym znajdują się lokale, do których powodom przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo, Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 42 ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w okresie 24 miesięcy od dnia złożenia pierwszego wniosku o wyodrębnienie własności lokalu w danej nieruchomości spółdzielnia mieszkaniowa określi przedmiot odrębnej własności wszystkich lokali mieszkalnych i lokali o innym przeznaczeniu w tej nieruchomości. Określenie przedmiotu odrębnej własności lokali w danej nieruchomości następuje na podstawie uchwały zarządu spółdzielni sporządzonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgodnie z ustępem trzecim powołanego przepisu uchwała w powyższym przedmiocie powinna określać: oznaczenie nieruchomości obejmującej budynek wraz z gruntem przynależnym do tego budynku, jako podstawową nieruchomość ewidencyjną, w którym ustanawia się odrębną własność lokali; nieruchomość wielobudynkowa może być utworzona tylko wtedy, gdy budynki są posadowione w sposób uniemożliwiający ich rozdzielenie, lub działka, na której posadowiony jest budynek pozbawiona jest dostępu do drogi publicznej lub wewnętrznej; rodzaj, położenie i powierzchnię lokali oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu lokalowi a władający lokalem faktycznie piwnicę lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje; wielkość udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu, oznaczenie osób, którym zgodnie z przepisami ustawy przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali, przypadający na każdy lokal stan zadłużenia z tytułu: kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Art. 42 ust. 5 in principio cytowanej ustawy stanowi, iż osoby, o których mowa w ust. 1, mogą, w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia, zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub jeśli uchwała ta narusza ich interes prawny lub uprawnienia.

Z treści powyższych uregulowań wynika jednoznacznie, iż jednym z obligatoryjnych elementów przedmiotowej uchwały jest wyliczenie przypadającego na każdy lokal stanu zadłużenia z tytułu: kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Kwota zadłużenia przypadającego na lokal powodów, jak jednoznacznie wskazała w swojej opinii biegła, została wyliczona w sposób prawidłowy, co nie było przez powodów kwestionowane.

Jednocześnie podkreślił Sąd Okręgowy, że zupełnie czym innym jest określenie w uchwale stanu zadłużenia przypadającego na poszczególne lokale znajdujące się w nieruchomości, a czym innym jest zmiana sposobu spłaty przypadających na dany lokal zadłużeń z tytułu kredytu zaciągniętego w związku z jego wybudowaniem (por. Roman Dziczek, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wydanie 5, Lexis Nexis, Warszawa 2009, str. 330 - 331). Nie zasługiwało, w ocenie Sądu Okręgowego, na aprobatę stanowisko powodów, jakoby w wyniku uchwalenia zaskarżonej uchwały doszło do jednostronnej zmiany przez pozwaną zasad spłacania przypadających na lokale powodów zadłużeń z tytułu kredytu. Kwestionowana uchwała w żaden sposób nie odnosi się do sposobu spłaty przypadających na poszczególne lokale obciążeń, które w dalszym ciągu następować powinny w oparciu o dotychczasowe zasady. Zawarte zatem w uchwale wyliczenie w żaden sposób nie wywiera w chwili obecnej bezpośredniego wpływu na sferę zobowiązań powodów, związanych ze spłatą przedmiotowego kredytu. Wyliczenie to stanowi jedynie deklaratoryjne określenie przypadającego na te lokale stanu zadłużenia, do którego to określenia pozwana nie tylko była uprawniona, lecz wręcz zobowiązana w oparciu o przepis art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Dlatego wyliczenie to nie kształtuje odmiennie i w sposób jednostronny sposobu spłaty przez powodów zadłużeń pozwanej wynikających z zaciągniętego kredytu na budowę nieruchomości, w której znajdują się lokale powodów. Wskazał jednocześnie Sąd Okręgowy, że powoływane przez powodów poglądy judykatury odnoszą się do całkowicie innego stanu faktycznego, w którym przedmiotem sporu był obowiązek zapłaty przez lokatora przypadającego na zajmowany przez niego lokal zadłużenia i sposób tejże zapłaty. W niniejszej sprawie w ogóle nie może być mowy o aktualizacji po stronie powodów obowiązku dokonania spłaty przedmiotowego zadłużenia, skoro nie złożyli oni dotychczas wniosku o ustanowienie na ich rzecz prawa odrębnej własności przedmiotowych lokali.

Dodatkowo, niejako na marginesie, stwierdził Sąd Okręgowy, że w pełni podziela i aprobuje przytaczane przez powodów poglądy judykatury w zakresie niedopuszczalności jednostronnej zmiany sposobu spłaty przypadających na poszczególne lokale pozostające w zasobach spółdzielni mieszkaniowej zadłużeń wynikających z kredytów, jednakże na obecnym etapie nie sposób wskazywać na jakąkolwiek zmianę w powyższym zakresie, skoro spłata obciążeń nadal następowała będzie w dotychczasowy sposób, a jedynie w wypadku złożenia przez poszczególnych powodów wniosków o ustanowienie odrębnej własności zajmowanych przez nich lokali będą oni zobowiązani do spłaty przypadających na te lokale kwot zadłużenia na nowych zasadach, czego nie sposób uznać jednak za jednostronną czynność prawną pozwanej.

Tym samym, wobec ustalenia w oparciu o wyczerpującą opinię biegłego, iż podjęta przez Zarząd pozwanej uchwała w sposób prawidłowy określa stan zadłużenia przypadający na lokale poszczególnych powodów, uznał Sąd Okręgowy, iż w żaden sposób powodowie nie wykazali , aby kwestionowana przez nich uchwała była niezgodna z prawem, albo naruszała ich interes prawny lub uprawnienia.

Mając na uwadze powyższe powództwo podlegało oddaleniu na mocy art. 42 ust. 5 w zw. z art. 42 ust 1, 2 i 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

O kosztach rozstrzygnięto w oparciu o art. 98 § 1 kpe w zw. z art. 109 § 2 kpc. Powodowie przegrali proces w całości w związku z czym zobowiązani byli do zwrotu na rzecz pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu w całości, stosownie do zasady odpowiedzialności za jego wynik.

W związku z powyższym zasądzono od poszczególnych powodów na rzecz pozwanej w częściach równych zwrot kosztów procesu poniesionych przez pozwaną, na które złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika za udział w postępowaniu przed sądami obu instancji, opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz opłata od apelacji.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach sądowych w postaci wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłej za sporządzenie opinii, które zostały tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa stanowiły przepisy art. 83 ust. 2 uksc w zw. z art. 113 ust 2 uksc i art. 98 § 1 kpc.

W apelacji od tego orzeczenia powodowie zarzucali niewłaściwe określenie przedmiotu sporu, co w konsekwencji doprowadziło do sporządzenia zaskarżonego uzasadnienia wzajemnie sprzecznego niewykonanie zaleceń Sądu Apelacyjnego i dokonanie ustaleń wbrew tym zaleceniom, nie rozróżnianie pojęć „ stan zadłużenia lokalu” a „stan zadłużenia powoda” i nie rozróżnianie terminów „kredyt” jako stan zadłużenia pozwanej spółdzielni w ogóle wobec osób trzecich, a „kredyt zaciągnięty na budowę budynku w którym znajduje się lokal powoda”. Domagali się apelujący zmiany zaskarżonego wyroku przez stwierdzenie nieważności uchwały zarządu pozwanej spółdzielni z dnia 20 stycznia 2010r. nr (...).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie była uzasadniona. Wbrew jej zarzutom Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sporu, którego istota koncentrowała się na zagadnieniu, czy w uchwale pozwanej spółdzielni mieszkaniowej, określającej odrębny przedmiot własności lokali, wskazanie przypadającego na każdy lokal stanu zadłużenia z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami oraz dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek, nastąpiło poprawnie, czy niezgodnie z prawem lub w sposób naruszający interes lub uprawnienia powodów. W celu zbadania tej okoliczności Sąd Okręgowy zlecił opracowanie opinii biegłemu sądowemu, który skontrolował poprawność wyliczeń pozwanej spółdzielni odnośnie zadłużenia każdego z lokali mieszkalnych. Opinia ta potwierdziła, że wynikające z ksiąg rachunkowych pozwanej spółdzielni zadłużenie 13 lokali budynku przy ul. (...) w Z. wynosi 995 592,90, czyli jest to kwota wynikająca z zsumowania wielkości określonych w załączniku do skarżonej uchwały (karty: 15, 17, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31, 33, 35, 37 i 39). Bezzasadnie zarzuca zatem apelacja, że Sąd Okręgowy nie ustalił czy w zaskarżonej uchwale pozwana poprawnie wskazała stan zadłużenia lokali zajmowanych przez powodów. Przedmiotem ustaleń Sądu Okręgowego nie było, co zaznaczone zostało w motywach skarżonego wyroku, w jakiej wysokości powodowie winni uiszczać pozwanej należności związane z zajmowanymi lokalami i dlatego bezzasadnie zarzucają apelujący, że określenie w uchwale stanu zadłużenia zajmowanych przez nich lokali zmienia zasady spłaty przez nich kredytu zaciągniętego na budowę tych lokali. Zaskarżona uchwała w pełni spełnia zatem wymogi określone w art. 42 ust. 3 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stąd bezzasadny jest zarzut nieważności tej uchwały podniesiony w apelacji.

Wobec bezzasadności apelacji podlegała ona oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na przepisie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c. obciążając przegrywających ten etap postępowania powodów w równych częściach kosztami postępowania apelacyjnego.

Na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. sprostowano z urzędu omyłkę w zaskarżonym wyroku, polegającą na błędnym oznaczeniu jako powódki Z. K., która zmarła w toku postępowania, a w jej miejsce wstąpił jako następca mąż – A. K., w imieniu którego działał reprezentujący wszystkich powodów radca prawny.