Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 27 listopada 1997 r.
I PKN 387/97
Zasadność powołania się na utratę zaufania do pracownika jako na
przyczynę rozwiązania umowy o pracę w drodze wypowiedzenia, w sprawie, w
której pracodawca powziął podejrzenie, że pracownik dokonuje w sposób cią-
gły zaboru mienia, nie zależy od stwierdzenia prawomocnym wyrokiem karnym
faktu popełnienia przez pracownika przestępstwa na szkodę pracodawcy. Wys-
tarczające mogą być okoliczności usprawiedliwiające to podejrzenie, takie jak
wszczęcie przeciwko pracownikowi dochodzenia, prowadzenie postępowania
karnego przygotowawczego łącznie z wniesieniem aktu oskarżenia oraz usta-
lenie, że pracownik sprzedawał takie przedmioty, jakie często ginęły w zakła-
dzie pracy.
Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sę-
dziowie SN: Adam Józefowicz, Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 1997 r. sprawy z po-
wództwa Zbigniewa W. przeciwko Syndykowi Masy Upadłości M.G.C.I. LTD Kopalni
Piasku Kwarcowego w G.L. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia
28 maja 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 5 grudnia 1996 r. przywrócił
Zbigniewa W. do pracy w pozwanej - Kopalni Piasku Kwarcowego w G.L. na po-
przednich warunkach, uznając, że wypowiedzenie mu 12 czerwca 1995 r. ze skut-
kiem na 31 sierpnia 1995 r. umowy o pracę było nieuzasadnione. Przyczyną powyż-
szego wypowiedzenia była bowiem utrata zaufania do powoda, wynikająca z zawia-
- 2 -
domienia nadesłanego przez Komisariat Policji w S. o wszczęciu dochodzenia ze
względu na podejrzenie popełnienia przez powoda przestępstwa z art. 203 § 1 w
związku z art. 58 KK. Czyn przypisywany powodowi polegał na zaborze w celu przy-
właszczenia z terenu zakładu pracy i na jego szkodę, przewodów miedzianych w
ilości około 64,6 m.b., o wartości 556 zł i miał charakter ciągły (trwał od maja 1994 r.
do marca 1995 r.). W następstwie tego postępowania został wniesiony akt oskarże-
nia obejmujący oprócz zarzutu zaboru przewodów miedzianych, także zarzut zaboru
złomu w postaci cewek miedzianych, aluminiowych tulei z mosiądzu i tulei z brązu o
wartości 150 zł. Jednak prawomocnym wyrokiem z dnia 11 września 1996 r. [...] Sąd
Rejonowy w Opocznie uniewinnił powoda od popełnienia przypisanych mu czynów.
Rozstrzygnięcie to oznacza, że odpadła wskazana przez zakład pracy przyczyna
wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto staż pracy powoda, jego sytuacja rodzinna i
dotychczasowy sposób wykonywania obowiązków pracowniczych sprawiają, że de-
cyzja zakładu pracy o rozwiązaniu umowy o pracę pozostaje w sprzeczności z art. 8
KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, rozpoznając
rewizję strony pozwanej, wyrokiem z dnia 28 maja 1997 r. zmienił zaskarżony wyrok i
oddalił powództwo. Sąd II instancji uznał, że mimo wyroku uniewinniającego sprze-
daż złomu przez powoda - podobnego do kradzionego nagminnie u strony pozwanej
- mogła podważyć zaufanie pracodawcy do powoda. Poza tym pracodawca musi
mieć prawo wypowiedzenia stosunku pracy, gdy istnieją podejrzenia w stosunku do
pracownika, bez wyczekiwania na moment, w którym uda mu się ustalić faktycznego
sprawcę kradzieży. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego Sąd I instancji dokonał wadliwej
kwalifikacji stanu faktycznego, gdyż wypowiedzenie powodowi umowy o pracę nie
narusza ani art. 45, ani art. 8 KP.
W kasacji złożonej od powyższego wyroku powód podniósł zarzut naruszenia
prawa materialnego - art. 45 § 1 KP przez błędną jego wykładnię, polegającą na
uznaniu, że wypowiedzenie umowy o pracę było uzasadnione oraz zarzut naruszenia
przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1 KPC wynikający z braku wszechs-
tronnej oceny zebranego materiału dowodowego, w szczególności z nierozważenia
okoliczności, jakiego rodzaju złom był zbierany przez powoda i sprzedawany z punk-
cie skupu. Powód bowiem nie popełnił żadnego wykroczenia ani przestępstwa na
- 3 -
szkodę zakładu pracy, zaś złom, który zbierał i sprzedawał, był inny, niż wymieniony
w doniesieniach do organów ścigania i w sprawie karnej.
Przytaczając powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wy-
roku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi do ponownego rozpoz-
nania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, co sprawia, że na mocy art.
393
12
KPC podlega oddaleniu.
Wypowiedzenie powodowi umowy o pracę nastąpiło w związku z podejrze-
niem o popełnienie przestępstwa. Podejrzenie to, wraz z wszczęciem przeciwko
niemu dochodzenia karnego, stało się przyczyną sformułowania przez pracodawcę
zarzutu o utracie zaufania do niego jako pracownika. Czyn przypisany powodowi w
zawiadomieniu Komendy Policji w S. o wszczęciu dochodzenia dotyczył bowiem za-
boru w celu przywłaszczenia przewodów miedzianych o wartości 556 zł na szkodę
zakładu pracy, a więc godził w interes zakładu pracy. Według zawiadomienia czyn
ten miał charakter ciągły ze względu na swoją powtarzalność w okresie od maja
1994 r. do lutego 1995 r., przyjętą na podstawie sześciokrotnych zgłoszeń zakładu
pracy o kradzieży z terenu budowy materiałów budowlanych.
O tym, że podejrzenie popełnienia przestępstwa, które powziął pracodawca w
stosunku do powoda, nie było oczywiście bezpodstawne świadczy fakt, że wszczęte
przeciwko powodowi postępowanie przygotowawcze nie zostało umorzone. Przeciw-
nie, toczyło się kilka miesięcy, objęło jeszcze zarzut przywłaszczenia złomu w postaci
cewek miedzianych i aluminiowych, tulei z mosiądzu i tulei z brązu wartości 150 zł i
zakończyło się wniesieniem aktu oskarżenia. Wprawdzie Sąd Rejonowy w Opocznie
wyrokiem z dnia 11 września 1996 r. [...] uniewinnił powoda od popełnienia
zarzucanych mu czynów, lecz motywy powyższego rozstrzygnięcia nie są znane ze
względu na brak uzasadnienia wyroku (uprawomocnił się wobec jego niezaskar-
żenia). Uniewinnienie powoda nie ma zresztą istotnego znaczenia z punktu widzenia
zarzutu utraty do niego zaufania jako do pracownika. Miałoby natomiast znaczenie w
razie rozwiązania stosunku pracy z powodu popełnienia przestępstwa.
- 4 -
Wbrew zapatrywaniu powoda zawieszeniu na zgodny wniosek stron postępo-
wania do czasu zakończenia postępowania karnego nie można przypisywać decy-
dującego znaczenia w tym sensie, że wyrok uniewinniający będzie oznaczać bez-
podstawność zarzutów wobec powoda. Gdyby bowiem takie ustalenia towarzyszyły
zgodnemu wnioskowi stron o zawieszenie postępowania, a zwłaszcza gdyby takie
były intencje pracodawcy, znalazłoby to wyraz w zamieszczeniu w protokole roz-
prawy oświadczenia strony pozwanej o odpowiedniej treści, a przede wszystkim w
cofnięciu przez nią apelacji i dopuszczeniu do uprawomocnienia się wyroku Sądu I
instancji orzekającego przywrócenie powoda do pracy. Jednocześnie warto podkre-
ślić, że w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego strona pozwana zwalczała jego po-
gląd, iż wyrok uniewinniający w sprawie karnej oznacza odpadnięcie podstawy do
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę, zwracając uwagę na to, że nie chodzi w
sprawie o popełnienie przestępstwa przez powoda, lecz o utratę do niego zaufania
jako do pracownika, skoro objęty został wraz z innymi pracownikami postępowaniem
karnym i skoro postępowanie karne wykazało, że sprzedawał jako złom takie ele-
menty miedziane, jakie ginęły u pracodawcy. Tak więc bezzasadny jest zarzut naru-
szenia zaskarżonym wyrokiem art. 45 § 1 KP uzasadniany przez skarżącego tym, że
Sąd Wojewódzki zastosował powyższy przepis, mimo że brak było podstaw do wy-
powiedzenia powodowi umowy o pracę.
Sąd Wojewódzki trafnie podniósł, że mimo iż "utrata zaufania jest kategorią
subiektywną, powinna opierać się na kryteriach obiektywnych", co w okolicznościach
sprawy oznacza, że mimo wyroku karnego uniewinniającego, sprzedaż przez po-
woda złomu mogła podważyć zaufanie do niego, gdyż był to złom podobny do kra-
dzionego nagminnie w zakładzie pracy. Z punktu widzenia art. 45 § 1 KP nie nasuwa
również zastrzeżeń pogląd Sądu Wojewódzkiego, iż w sytuacji nagminnych kra-
dzieży mienia nie można odmówić pracodawcy prawa podjęcia środków zapobie-
gawczych, bez oczekiwania na chwilę ustalenia faktycznych sprawców kradzieży.
Zasadność wypowiedzenia w takiej sytuacji umowy o pracę nie może bowiem być
uzależniona od stwierdzenia prawomocnym wyrokiem popełnienia przestępstwa na
szkodę zakładu pracy. Mogą natomiast okazać się wystarczające okoliczności uza-
sadniające podejrzenie wobec pracownika czy grupy pracowników, jak to miało
miejsce w przedmiotowej sprawie, że oni uczestniczyli w zaborze mienia. W niniej-
- 5 -
szej sprawie utrata zaufania do powoda mogła być i okazała się przyczyną uzasad-
niającą wypowiedzenie mu umowy o pracę, gdyż przemawiało za nią wszczęcie
przeciwko powodowi dochodzenia, prowadzenie postępowania karnego przygoto-
wawczego aż do wniesienia aktu oskarżenia i wreszcie okoliczność, że od 1992 r.
powód zajmował się dorywczo sprzedażą złomu, lecz nie zadbał o to, by posiadane
przez niego rachunki określały rodzaj i charakter złomu i tym samym pozwalały wy-
kluczyć, że złom ten pochodzi z zakładu pracy.
Nie jest również zasadny zarzut kasacji, iż Sąd Wojewódzki, wydając zaskar-
żony wyrok, naruszył art. 233 § 1 KPC wskutek tego, że nie ocenił wszechstronnie
zebranego materiału dowodowego, gdyż nie rozważył, jaki rodzaj złomu powód zbie-
rał i sprzedawał w punkcie skupu, a jaki ginął w zakładzie pracy. Nietrafność powyż-
szego zarzutu wynika z dwóch przyczyn. Po pierwsze - obowiązkiem powoda było
wskazanie w postępowaniu przedkasacyjnym dowodów świadczących o tym, że złom
sprzedawany przez niego był inny niż złom wymieniony w doniesieniach strony poz-
wanej do organów ścigania, zaś powołanie się na materiał dowodowy zawarty w ak-
tach sprawy karnej [...] Sądu Rejonowego w Opocznie [...] powinno łączyć się z
wskazaniem konkretnych dowodów i miejsca ich zamieszczenia w ściśle oznaczonej
części akt sprawy karnej (tom, karta). Odwołanie się do wyniku "szczegółowej analizy
akt sprawy [...]" jako do podstawy uzasadniającej odmienną od przyjętej przez Sąd
Wojewódzki oceny dowodów jest niewystarczające dla uznania, że ocena ta była
oceną dowolną. Po drugie - powód przyznał, że złom, który sprzedawał na rachunki
w punkcie skupu, nie był w nich określony co do rodzaju, lecz był to złom miedziany
pochodzący z silników, transformatorów, instalacji elektrycznych. Tak więc nie może
odnieść skutku teza zawarta w kasacji, że Sąd Wojewódzki, nie porównując złomu
sprzedawanego przez powoda ze złomem kradzionym zakładowi pracy, doszedł do
błędnego i dowolnego wniosku, że był to złom podobny.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uznał, że kasacja nie zawiera usprawiedliwio-
nych podstaw, wobec czego stosownie do art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji wy-
roku.
========================================