Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 grudnia 1997 r.
II UKN 395/97
Zobowiązanie pracodawcy do wypłaty renty uzupełniającej pracowni-
kowi poszkodowanemu w wypadku przy pracy jest zobowiązaniem wynikają-
cym ze stosunku pracy w rozumieniu art. 23
1
§ 2 KP. Dlatego za zobowiązanie
tego rodzaju powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego praco-
dawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie.
Przewodniczący SSN: Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kuźniar, Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 1997 r. sprawy z po-
wództwa Zbigniewa D. przeciwko 1. Fabryce Samochodów w L., 2. "D." Motor Polska
Sp. z o.o. w L. o podwyższenie renty uzupełniającej, na skutek kasacji "D." Motor
Polska Sp. z o.o. w L. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sadu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie z dnia 22 kwietnia 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zbigniew D. dochodził podwyższenia wypłacanej mu przez Fabrykę Samo-
chodów w L. miesięcznej renty uzupełniającej z kwoty 143,91 zł do 400 zł.
W odpowiedzi na pozew strona pozwana uznała roszczenie do kwoty 29 zł.
Wniosła o wezwanie do udziału w sprawie po stronie pozwanej „D.” Motor Polska
Spółka z o.o., będącej następcą prawnym Fabryki Samochodów w L. w rezultacie
przejęcia części zakładu.
Spółka „D.” wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że powstała 2 listo-
pada 1996 r. i nie jest następcą prawnym Fabryki Samochodów.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lublinie wyrokiem z dnia 5 grudnia 1996 r. [...],
podwyższył rentę Zbigniewa D. do kwoty 400 zł przyjmując odpowiedzialność soli-
darną Fabryki Samochodów w L. i „D.” Motor Polska Spółka z o.o. , zasądził na rzecz
- 2 -
powoda solidarnie od obu pozwanych kwotę 2.816,99 zł z tytułu skapitalizowanej
renty za okres 1 stycznia do 30 listopada 1996 r. z odsetkami od 5 grudnia 1996 r.
oraz kwotę 400 zł tytułem renty bieżącej płatnej do 10 dnia każdego miesiąca
poczynając od 1 grudnia 1996 r.
Sąd ustalił, że powód był zatrudniony w Fabryce Samochodów w L. na sta-
nowisku kowala w Wydziale Kuźni. W dniu 19 grudnia 1989 r. uległ wypadkowi przy
pracy, w następstwie którego został zaliczony do I grupy inwalidów. Zakład Ubezpie-
czeń Społecznych wypłaca mu wypadkową rentę inwalidzką w wysokości 465,39 zł
miesięcznie. Żona powoda zarabia 700 zł miesięcznie. Zbigniew D. ma na utrzyma-
niu dwoje dzieci w wieku 8 i 9 lat. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Lublinie wyrokiem z dnia 13 sierpnia 1993 r. [...], zasądził powodowi rentę
uzupełniającą w wysokości 143,91 zł. Fabryka Samochodów w L. nie uległa
likwidacji. Spółka „D.” Motor Polska przejęła część jej majątku ruchomego i nieru-
chomego oraz pracowników aktualnie pracujących i zatrudnionych w oparciu o za-
warte umowy o pracę, w tym także Wydział Kuźni. W tej sytuacji należy uznać, że
jest ona w „ przejętym” zakresie następcą prawnym pozwanej fabryki. Stosownie do
treści art. 23
1
§ 4 KP ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania tej ostat-
niej wobec powoda. Średnie wynagrodzenie pomocnika kowala wynosi 850 - 1200 zł.
„Powód jest człowiekiem bardzo młodym, obecnie ma 30 lat i gdyby nie trwałe
kalectwo byłby w stanie poprzez pracę zapewnić rodzinie godziwe warunki życia”. W
ocenie Sądu, propozycja strony pozwanej podwyższenia Zbigniewowi D. renty o 29 zł
„jest po prostu oburzające i pozbawione jakichkolwiek zasad moralnych”.
Spółka „D.” Motor Polska wyrok ten zaskarżyła i podnosząc zarzut narusze-
nia art. 23
1
§ 4 KP wniosła o jego zmianę i oddalenie powództwa. Skarżąca wywo-
dziła, że następca prawny wstępuje jedynie w prawa i obowiązki strony stosunku
pracy. Art. 23
1
§ 4 KP wprowadza wyjątek od zasady umownego przejmowania dłu-
gów przewidzianej w art. 519 KC. Należy go zatem wykładać ściśle. Powód nie został
przejęty przez Spółkę porozumieniem z dnia 25 sierpnia 1995 r. i nigdy nie był jej
pracownikiem.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie, w pełni
akceptując ustalenia stanowiące podstawę faktyczną rozstrzygnięcia zawartego w
zaskarżonym wyroku i podzielając ich ocenę oraz kwalifikację prawną, wyrokiem z
- 3 -
dnia 22 kwietnia 1997 r. [...], oddalił apelację.
Wyrok ten Spółka „D.” zaskarżyła kasacją i wskazując jako jej podstawę na-
ruszenie prawa materialnego, a to art. 23
1
§ 1 i 2 KP, wniosła o jego zmianę i odda-
lenie powództwa. W uzasadnieniu zarzutu podniosła, że wykładnia gramatyczna na-
kazuje rozumieć ten przepis jako następstwo w stosunkach pracy. Zobowiązaniami
ze stosunku pracy są „ roszczenia o zaległe, niewypłacone wynagrodzenia, zaległe
urlopy”. „ Renta wyrównawcza jest zdaniem strony pozwanej roszczeniem powiąza-
nym ze stosunkiem pracy, a więc nie objętym skutkami z art. 23
1
KP”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawę kasacji stanowi zarzut naruszenia prawa materialnego. Skarżący
nie kwestionuje ustaleń stanowiących faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego
w zaskarżonym wyroku, lecz ich prawną kwalifikację i ocenę. Zarzut dotyczy praw-
nego problemu zakresu odpowiedzialności następcy prawnego za wynikające ze
stosunku pracy zobowiązania poprzednika.
Zgodnie z art. 23
1
§ 4 KP ( w brzmieniu obowiązującym przed dniem 2
czerwca 1996 r.) za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed
przejęciem części zakładu pracy odpowiadają solidarnie zakłady pracy uczestniczące
w przejęciu. Poza sporem jest kwestia, że „D.” Spółka Motor Polska Spółka z o.o.
przejęła część Fabryki Samochodów w L. Wobec tego, zgodnie z powołanym
przepisem, ponosi solidarną odpowiedzialność z Fabryką za wynikające ze stosunku
pracy zobowiązania tej ostatniej powstałe przed częściowym jej przejęciem.
„D.” kwestionuje zakwalifikowanie przez Sąd II instancji renty wyrównawczej
jako zobowiązania ze stosunku pracy. Twierdzi, że świadczenie to pozostaje wpraw-
dzie w związku ze stosunkiem pracy, ale nie pochodzi z tego stosunku. Wobec tego
nie dotyczy jej art. 23
1
§ 4 KP.
Stosunek pracy jest stosunkiem prawnym o złożonej strukturze i treści wy-
kraczającej poza pojęcie stosunku świadczenia pracy, wynikające z art. 22 § 1 KP.
Na treść stosunku pracy składa się ogół wzajemnych praw i obowiązków jego pod-
miotów. Niektóre z nich mają charakter potencjalny w takim znaczeniu, że nie muszą
się zrealizować w każdym stosunku pracy. Do takich należy odpowiedzialność za
- 4 -
wypadek przy pracy.
Także ze względów funkcjonalnych „ stosunek pracy” nie może być na grun-
cie art. 23
1
§ 4 KP wykładany w sposób proponowany przez skarżącego. Renta uzu-
pełniająca rekompensuje utracony wskutek wypadku przy pracy dochód poszkodo-
wanego wyrażający się w potencjalnych jego możliwościach zarobkowych, z
uwzględnieniem posiadanych źródeł utrzymania ( na ogół renta inwalidzka ). Nie
wzbogaca to pracownika. Zastępuje w jakimś stopniu wynagrodzenie za pracę jakie
pracownik otrzymywałby, gdyby nie uległ wypadkowi. Przejęcie mienia dłużnika przez
inny podmiot nie może w tych okolicznościach pozbawić wierzyciela dotychczas
otrzymywanego świadczenia. Art. 23
1
§ 4 KP nie ma charakteru represyjnego wobec
następcy prawnego w stosunkach pracy , ale ochronny względem pracownika.
Odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy jest odpowiedzialno-
ścią ze stosunku pracy. Zobowiązanie do wypłaty renty uzupełniającej jest zobowią-
zaniem wynikającym ze stosunku pracy w rozumieniu art. 23
1
§ 4 KP.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy, stosownie do treści art. 393
12
KPC, orzekł jak w sentencji.
========================================