Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 26 marca 1998 r.
I PKN 565/97
Wskazanie w piśmie wypowiadającym pracownikowi umowę o pracę
utraty zaufania pracodawcy do pracownika wystarczająco konkretyzuje tę
przyczynę w kontekście znanych pracownikowi zarzutów, postawionych mu
wcześniej przez pracodawcę.
Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz (spra-
wozdawca), Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 marca 1998 r. sprawy z powództwa
Karola K. przeciwko „E.” Kompanii Energetycznej - Spółce Akcyjnej w G. o przywró-
cenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z dnia 23 września
1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od Karola K. na rzecz „E.” Kompanii Energe-
tycznej - Spółce Akcyjnej w G. kwotę 10 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Powód Karol K. wystąpił z powództwem przeciwko „E.” [...] Kompanii Ener-
getycznej SA w G. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, po-
mimo sprzeciwu związku zawodowego.
Pozwana Spółka wniosła o oddalenie powództwa twierdząc, że wypowiedze-
nie umowy o pracę było uzasadnione z tego względu, iż powód naruszył podstawowy
obowiązek dbałości o mienie zakładu i obowiązujące go zasady wykonywania pracy
oraz umożliwiał innym pracownikom uzyskiwanie nieuzasadnionego wynagrodzenia
za pracę.
2
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Gdańsku wyrokiem z dnia 25 czerwca 1997 r. [...]
zasądził od pozwanej Spółki na rzecz powoda kwotę 3.176,16 zł odszkodowania i 50
zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony przez
Zakład Energetyczny w G. w okresie od 1 września 1989 r. do 23 czerwca 1992 r. na
podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, a od 24 czerwca
1992 r. wykonywał pracę na rzecz pozwanej na podstawie umowy o pracę na czas
nie określony na stanowisku młodszego montera urządzeń poligraficznych. W przer-
wach urlopowych był referentem d/s handlowych i wystawiał kwity klientom bez po-
bierania gotówki. Powód był członkiem NSZZ „Solidarność”. W dniu 8 kwietnia 1997
r. pozwany zawiadomił komisję Międzyzakładową NSZZ „Solidarność” o zamiarze
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę. W uzasadnieniu podano, że powód po-
magał Tomaszowi J. w przekazywaniu innym monterom kwot pobranych od odbior-
ców na skradziony bloczek. W jednym przypadku sam przyjął nienależną kwotę od
odbiorcy przez co utracił zaufanie pracodawcy. Komisja międzyzakładowa negatyw-
nie zaopiniowała zamiar wypowiedzenia powodowi umowy o pracę. Pismem z 16
kwietnia 1997 r. pozwany zawiadomił związek zawodowy, że opinia związku wpłynęła
po upływie terminu ustalonego w art. 38 § 2 KP i pracodawca dokonał wypo-
wiedzenia w oparciu o art. 38 § 5 KP. W dniu 28 kwietnia 1997 r. pozwany złożył
powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę z powodu utraty zaufania
pracodawcy do pracownika.
W ocenie Sądu Rejonowego wypowiedzenie powodowi umowy o pracę było
uzasadnione, gdyż powód nie posiadał uprawnienia do odbioru pieniędzy od odbior-
ców energii i nie był upoważniony do wpłacania gotówki inkasentom, co umożliwiało
im osiąganie nienależnych wynagrodzeń. Takie zachowanie powoda stanowi przy-
czynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę. Sąd nie uwzględnił wniosków
dowodowych stron, bo stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów, znajdują-
cych się w aktach osobowych powoda oraz jego wyjaśnień. Sąd uznał, że wypowie-
dzenie powodowi umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiada-
niu umów o pracę. Związek zawodowy zgłosił zastrzeżenia z uchybieniem terminu
jednego dnia (15 kwietnia zamiast 14 kwietnia 1997 r.). Jednakże pozwany już po
wniesieniu zastrzeżeń przez związek zawodowy złożył powodowi wypowiedzenie
umowy o pracę 28 kwietnia 1997 r., przez co naruszył obowiązek konsultacji zamiaru
wypowiedzenia umowy o pracę z ogólnokrajową organizacją związkową (art. 38 § 3
KP). Zgłoszenie zastrzeżeń po upływie 5 dni nie jest spóźnione, gdy dotarło do kie-
3
rownika zakładu pracy przed powzięciem decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Poza tym - zdaniem Sądu Rejonowego - zawarta w oświadczeniu o wypowiedzeniu
umowy o pracę treść, że przyczyną wypowiedzenia jest utrata zaufania pracodawcy
do pracownika nie wyczerpuje art. 30 § 4 KP, gdyż przyczyna ta powinna być skon-
kretyzowana. Naruszenie przepisów przez pracodawcę nie uzasadnia uwzględnienia
powództwa, bo wypowiedzenie było uzasadnione. Sąd na podstawie art. 45 § 2 KP
nie uwzględnił powództwa, gdyż byłoby to niecelowe. Dlatego na zasadzie art. 47
1
KP zasądził odszkodowanie.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzi-
bą w Gdyni po rozpoznaniu apelacji obu stron od wyroku Sądu pierwszej instancji,
wyrokiem z dnia 23 września 1997 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok i powództwo od-
dalił oraz oddalił apelację powoda. Sąd Wojewódzki nie podzielił poglądu Sądu Re-
jonowego, iż zgłoszenie zastrzeżeń po upływie 5 dni nie jest spóźnione, gdy doszło
do kierownika zakładu pracy przed powzięciem przez niego decyzji realizującej wy-
powiedzenie. Żaden przepis nie przedłuża terminu wskazanego w art. 38 § 2 KP.
Zdaniem Sądu Wojewódzkiego przepis art. 30 § 4 KP nie konkretyzuje sposobów
określenia przyczyny wypowiedzenia ani stopnia jej szczegółowości. Sąd pierwszej
instancji uznając, że zwrot „utrata zaufania do pracownika” jest zbyt ogólnikowy, jed-
nocześnie dokonał merytorycznej oceny tak podanej przyczyny (zasadności wypo-
wiedzenia) i uznał, że wypowiedzenie powodowi umowy o pracę było uzasadnione.
Na przeszkodzie tej oceny nie stał zatem mały stopień konkretności wskazanej w
wypowiedzeniu przyczyny. Nie nastąpiło - zdaniem Sądu drugiej instancji - naru-
szenie art. 30 § 4 KP i niezasadny jest zarzut apelacji powoda w tej części, jak rów-
nież zarzut sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie
materiału dowodowego, że była uzasadniona przyczyna wypowiedzenia powodowi
umowy o pracę. Fakty przyznane przez powoda, a polegające na przyjmowaniu pie-
niędzy od odbiorców energii elektrycznej (między innymi od znajomych), wpłacanie
ich do kasy zakładu lub inkasentom, którzy w ten sposób osiągali nienależne wyna-
grodzenie, bez upoważnienia i wbrew posiadanemu zakresowi obowiązków i upraw-
nień, było postępowaniem niezgodnym z treścią wiążącego strony stosunku pracy.
Zdaniem Sądu Wojewódzkiego okoliczności te mogły doprowadzić do utraty zaufania
pracodawcy do powoda i wypowiedzenia umowy o pracę. Nie wchodzi w rachubę
niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, a w szczególności czy
pozwany oficjalnie nakazywał swoim pracownikom (w tym powodowi) pobieranie od
4
odbiorców należności za energię elektryczną i czy powód podejmował się tych
czynności z grzeczności lub jako przysługę. Okoliczności te nie były podnoszone
przed Sądem pierwszej instancji, nie można ich podnosić przed sądem drugiej ins-
tancji (art. 381 KPC).
Od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego pełnomocnik powoda wniósł
kasację, w której zarzucił naruszenie prawa materialnego, to jest „art. 30 ust. 4 KP”
przez niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że wyczerpuje dyspozycję tego przepisu
ogólnikowe, a nie konkretne wskazanie przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę.
Ponadto skarżący zarzucił w kasacji naruszenie przepisów postępowania, które
miało istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności naruszenie przepisów: art.
381, 382 i 385 KPC, przez wydanie orzeczenia na podstawie materiału dowodowego
zebranego przez Sąd pierwszej instancji, bez jego uzupełnienia o przeprowadzenie
dowodu z zeznań świadka Władysława B. oraz przyjęcie, że apelacja powoda jest
bezzasadna, gdy materiał dowodowy nie stanowił podstawy do zmiany wyroku Sądu
pierwszej instancji i oddalenia powództwa. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżone-
go wyroku i wyroku Sądu pierwszej instancji oraz przekazanie sprawy do Sądu Rejo-
nowego w Gdańsku do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępo-
wania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie może być uwzględniona, gdyż jej zarzuty nie są zasadne.
Wprawdzie należy zgodzić się z wywodami wnoszącego kasację, że w oświadczeniu
pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony po-
winna być wskazana konkretnie, a nie ogólnikowo przyczyna uzasadniająca wypo-
wiedzenie, to jednak w ustalonych okolicznościach sprawy Sąd drugiej instancji traf-
nie uznał, że podana przyczyna wypowiedzenia powodowi umowy o pracę nie naru-
sza wymagań wynikających z art. 30 § 4 KP, który nie precyzuje sposobu określenia
przyczyny ani stopnia jej szczegółowości. Przed wypowiedzeniem powodowi umowy
o pracę pracodawca przeprowadził postępowanie wyjaśniające. Bezspornie powód
przyznał na piśmie fakty, które spowodowały, że pracodawca utracił do niego zaufa-
nie. Powód dopuścił się ustalonych przez Sąd pierwszej instancji uchybień w pracy,
które w sposób oczywisty zagrażały interesom pracodawcy. Przyczyny wypowiedze-
nia były powodowi dokładnie znane. W tej sytuacji wskazanie w piśmie wypowiada-
5
jącym umowę o pracę powodowi, jako przyczyny wypowiedzenia „utraty zaufania
pracodawcy do pracownika” jest takim sformułowaniem, że wystarczająco konkrety-
zuje tę przyczynę w kontekście znanych pracownikowi zarzutów, postawionych mu
przez pracodawcę, nie wymagających szerszej egzemplifikacji w piśmie skierowa-
nym do niego. Zwięzłość sformułowanej przyczyny wypowiedzenia powodowi umowy
o pracę - zdaniem Sądu Najwyższego - mieści się w granicach konkretności przy-
czyny wymaganej przepisem art. 30 § 4 KP. W tym świetle należy uznać za trafne
stanowisko Sądu Wojewódzkiego, który przyjął, że utrata zaufania pracodawcy do
pracownika, jako wskazana przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę jest przyczyną
uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę w rozumieniu art. 30 § 4 KP, gdyż
umożliwia ocenę zasadności tej czynności prawnej w konkretnych okolicznościach
sprawy.
Sądy obu instancji dokonując merytorycznej oceny istnienia przyczyny wypo-
wiedzenia powodowi umowy o pracę w oparciu o ustalone przez Sąd pierwszej ins-
tancji fakty uznały, że wypowiedzenie to było uzasadnione. Sąd Najwyższy podziela
tę ocenę na tle stanu faktycznego stanowiącego podstawę wydania zaskarżonego
wyroku, w którym nie dopatruje się potwierdzenia zarzutu kasacji naruszenia art. 30
§ 4 KP. Przepis ten nakłada na pracodawcę tylko obowiązek wskazania rzeczywistej
przyczyny wypowiedzenia. Pozwany dokonując wypowiedzenia nie naruszył zatem
art. 30 § 4 KP.
Sąd Najwyższy nie dopatrzył się także naruszenia przez Sąd drugiej instancji
przepisów procesowych, wymienionych w zarzutach kasacji. Sąd drugiej instancji
orzeka według art. 382 KPC w zasadzie na podstawie materiału zebranego w postę-
powaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli postępowa-
nie dowodowe nie zostało wyczerpująco przeprowadzone przez Sąd pierwszej ins-
tancji. Wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka Władysława B. na
ogólnikowo sformułowaną okoliczność zasadności wypowiedzenia powodowi umowy
o pracę nie precyzował nowych faktów i nie powoływał nowego dowodu, którego
strona nie mogła powołać przed Sądem pierwszej instancji. Pominięcie tego dowodu
przez Sąd drugiej instancji nie stanowi naruszenia art. 381 KPC, gdyż w świetle
ustaleń Sądu I instancji dopuszczenie tego dowodu było zbędne, a nadto kwestia
zasadności wypowiedzenia należy do oceny Sądu, a nie do zeznań świadka. Zda-
niem Sądu Najwyższego oddalenie apelacji przez Sąd drugiej instancji nie było więc
z tego względu bezzasadne. Dlatego zarzut kasacji naruszenia przez ten Sąd art.
6
385 KPC należy uznać za bezpodstawny. Mając to wszystko na uwadze Sąd Naj-
wyższy doszedł do przekonania, że kasacja powoda nie ma usprawiedliwionych
podstaw i dlatego, na zasadzie art. 393
12
KPC orzekł, jak w sentencji.
========================================