Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 kwietnia 1998 r.
II UKN 2/98
Przepis art. 83 § 1 KC o pozorności oświadczeń woli nie dotyczy
oświadczeń wiedzy zawartych w świadectwie pracy.
Przewodniczący SSN: Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Maria Tyszel,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 1998 r. sprawy z wniosku
Walentyny F. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o
wcześniejszą emeryturę, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apela-
cyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 23 paździer-
nika 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16
maja 1997 r. [...] oddalił odwołanie Walentyny F. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w B. z dnia 8 maja 1996 r., którą wyłączono wnioskodawczy-
nię z ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia w spółce cywilnej A.W. S. w
okresie od dnia 1 października 1995 r. do dnia 15 grudnia 1995 r. z powodu fikcyj-
ności zatrudnienia. Sąd ustalił, że Walentyna F. została zgłoszona do ubezpieczenia
społecznego z tytułu zatrudnienia w charakterze zaopatrzeniowca od dnia 1 paź-
dziernika 1995 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W wyniku kontroli przeprowadzo-
nej przez Inspektora Oddziału ZUS w B. stwierdzono, że: zatrudniająca wnioskodaw-
czynię spółka cywilna nie posiada jej podania o przyjęcie do pracy, życiorysu, kwes-
tionariusza osobowego oraz zaświadczenia lekarskiego, iż wnioskodawczyni może
być zatrudniona na stanowisku zaopatrzeniowca; pracodawca nie wystawiał delega-
cji i nie wypłacał diet za wyjazdy służbowe; pracownice zatrudnione w sklepie spo-
2
żywczym prowadzonym przez spółkę nie potwierdziły zatrudnienia wnioskodawczyni.
Na sporną okoliczność, czy wnioskodawczynię łączyła ze spółką cywilną umowa o
pracę Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków. Zeznania świadków, w tym
wspólników spółki cywilnej, były w tej mierze rozbieżne. W ocenie Sądu skoro roz-
bieżności w zeznaniach świadków co do faktu zatrudnienia wnioskodawczyni w
spółce są zasadnicze a dokumentacja związana z jej zatrudnieniem jest niekomplet-
na, to nie można przyjąć, że wnioskodawczynię łączyła ze spółką prowadzoną przez
A.W. S. umowa o pracę.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 23 października 1997 r. [...]
oddalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego. W
ocenie Sądu obszerny materiał dowodowy zgromadzony przed organem rentowym i
odwoławczym nie potwierdza tego, że Walentyna F. była pracownikiem Spółki Cy-
wilnej A.W. S. Przeciwnie, analiza tego materiału wskazuje zdaniem Sądu jedno-
znacznie, że stron nie łączył stosunek pracy, a oświadczenie zawarte w świadectwie
pracy ma charakter pozorny w rozumieniu art. 83 § 1 KC, bo złożone zostało wnios-
kodawczyni za jej zgodą dla pozoru. W konsekwencji Sąd przyjął, że wnioskodaw-
czyni nie podlega ubezpieczeniu społecznemu na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z
dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.)
Wnioskodawczyni w kasacji od powyższego wyroku zarzuciła naruszenie
prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 83 § 1 KC o oświadczeniu
woli złożonym drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru, co w konsekwencji pozbawiło
stronę statusu pracownika i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organi-
zacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych przez uznanie, że nie podlegała ona
ubezpieczeniu społecznemu oraz “naruszenie prawa procesowego przez niewyjaś-
nienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art.
227 i nast. KPC), co miało zasadniczy wpływ na treść wyroku.” Wskazując na po-
wyższe podstawy kasacyjne wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i wyroku
Sądu Wojewódzkiego w całości oraz przekazanie sprawy temu Sądowi do ponowne-
go rozpoznania. W ocenie wnioskodawczyni umowa o pracę z dnia 1 października
1995 r., którą wnioskodawczyni zawarła ze Spółką Cywilną A.W. S. w H., została
sporządzona prawidłowo. Z umowy tej oraz z zeznań świadka W. S. wynika bezs-
pornie, że powódka była zatrudniona w Spółce w charakterze zaopatrzeniowca od
dnia 1 października 1995 r. do dnia 15 grudnia 1995 r. Okoliczność, że pracownice
3
sklepu prowadzonego przez Spółkę nie potwierdziły zatrudnienia wnioskodawczyni,
co wynikało z charakteru zatrudnienia jej w charakterze zaopatrzeniowca, nie może
świadczyć na niekorzyść powódki i mieć wpływ na stwierdzenie przez Sąd fikcyjności
jej zatrudnienia. Mimo że Sąd Wojewódzki stwierdził, że w sprawie istnieje szereg
zasadniczych wątpliwości dotyczących zatrudnienia powódki, Sąd Apelacyjny nie
poczynił żadnych starań, aby okoliczności te wyjaśnić.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organi-
zacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25,
poz. 137 ze zm.) ubezpieczeniu społecznemu podlegają wszyscy pracownicy. W
rozpoznawanej sprawie jest sporne, czy wnioskodawczyni posiadała status pracow-
nika zatrudnionego w spółce cywilnej i czy w związku z tym podlegała ubezpieczeniu
społecznemu w okresie zatrudnienia w tej spółce wynikającym z zawartej przez
strony umowy o pracę i ze świadectwa pracy. Należy podkreślić, że Sądy pierwszej i
drugiej instancji rozpoznające sprawę nie dokonywały bezpośrednio wykładni
oświadczeń woli stron zawartych w umowie o pracę, lecz w oparciu o zeznania
świadków przyjęły, że stron nie łączył stosunek pracy, co doprowadziło Sąd drugiej
instancji do wniosku, że oświadczenie pracodawcy zawarte w świadectwie pracy ma
charakter pozorny w rozumieniu art. 83 § 1 KC. Pogląd ten jest błędny, bowiem
przepis art. 83 § 1 KC dotyczy wad oświadczeń woli, tymczasem oświadczenie pra-
codawcy zawarte w świadectwie pracy jest oświadczeniem wiedzy. W tym sensie
trafny jest zarzut kasacji naruszenia powyższego przepisu, który nie mógł mieć zas-
tosowania w odniesieniu do świadectwa pracy. Zaskarżony wyrok Sądu drugiej ins-
tancji, mimo błędnego uzasadnienia, odpowiada jednak prawu. W ocenie Sądu Naj-
wyższego kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw, ponieważ nie jest trafny za-
rzut naruszenia przepisów procesowych. Sąd Najwyższy rozpoznał jedynie zarzut
naruszenia przepisu art. 227 KPC, bowiem tylko ten przepis został wskazany w ka-
sacji. Podstawy kasacyjnej nie może natomiast stanowić zarzut naruszenia “innych”
czy “następujących”, po wskazanym przepisie, przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego. Zarzut naruszenia przepisu art. 227 KPC jest oczywiście nietrafny, po-
nieważ przedmiotem postępowania wyjaśniającego były fakty mające istotne zna-
czenie dla rozstrzygnięcia sprawy podlegania wnioskodawczyni ubezpieczeniu spo-
4
łecznemu, a mianowicie czy wnioskodawczyni była pracownikiem Spółki Cywilnej
A.W. S.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================