Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 maja 1998 r.
I PKN 108/98
Sąd oceniający zasadność wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego z
powodu odmowy wykonania polecenia powinien zbadać słuszność tej od-
mowy. Jeżeli pracownik powołuje się na naruszenie przez pracodawcę przepi-
sów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przeprowadzenie oceny tego
polecenia może wymagać wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 KPC).
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie:
SN Adam Józefowicz, SA Alina Krusz-Stankiewicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 maja 1998 r. sprawy z powództwa
Mirosława S. przeciwko Telekomunikacji Polskiej SA Zakładowi Telekomunikacji w K.
o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkie-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 22 grudnia 1997 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu-
Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Mirosław S. wniósł o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o
pracę. Pracodawca - Telekomunikacja Polska SA - Zakład Telekomunikacji w K. nie
uznał powództwa.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kaliszu wyrokiem z dnia 14 października 1997 r.
oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powód pracował w pozwanym Zakładzie
ostatnio na stanowisku mistrza. Niejednokrotnie był karany karami porządkowymi
nagany i upomnienia. Był pracownikiem konfliktowym, nie wykonywał poleceń prze-
łożonych. Ostatni konflikt powstał w sierpniu 1996 r. Powód otrzymał 28 sierpnia
1996 r. polecenie przeniesienia się do innego pomieszczenia do 31 sierpnia. Pole-
2
cenia tego nie wykonał, wobec czego 12 września otrzymał naganę. Mimo tego nie
wykonał kolejnego polecenia w tej sprawie twierdząc, że pomieszczenie nie jest
przystosowane do pracy, ma nieszczelne okna, nie ma zamków w drzwiach i woda
przelewa się z umieszczonego tam naczynia wyrównawczego c.o. Powód nie dosto-
sował się też do polecenia pomimo wyznaczenia trzeciego terminu opuszczenia do-
tychczas zajmowanego pomieszczenia. Pracodawca wypowiedział powodowi umowę
o pracę, podając jako przyczynę niewykonywanie poleceń służbowych. W pomiesz-
czeniu, które miał zająć powód pracuje trzech pracowników, którzy nie zgłaszają zas-
trzeżeń do jego wyposażenia i zabezpieczenia. Sąd Rejonowy uznał dokonane wy-
powiedzenie za uzasadnione i zgodne z prawem.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu wyrokiem z
dnia 22 grudnia 1997 r. oddalił apelację powoda od wyroku Sądu pierwszej instancji.
Sąd Wojewódzki uznał za prawidłowe ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy.
Podkreślił, że w pomieszczeniu, którego powód nie chciał zająć pracuje bez zastrze-
żeń trzech pracowników. Powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego, zwrócił
też uwagę, że bezzasadna odmowa wykonania polecenia dotyczącego pracy może
uzasadniać nawet rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, a pracownik,
który nie wykonuje poleceń przełożonego bez uzasadnionej przyczyny, nie może
powoływać się na to, że wypowiedzenie mu umowy o pracę było sprzeczne z zasa-
dami współżycia społecznego.
Powód wniósł kasację od tego wyroku. Zarzucił naruszenie przepisów postę-
powania - art. 5, 217 § 2, 233 § 1, 241, 278 § 1, 378 § 2, 328 § 2 oraz art. 379 pkt 5
KPC, które to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu ka-
sacji podniesiono, że powód zarówno przed Sądem pierwszej, jak drugiej instancji
twierdził, iż pomieszczenie, do którego miał się przenieść nie spełnia wymagań bhp,
wnosząc o dokonanie oceny pomieszczenia przez biegłego z zakresu bhp. Podnie-
siono też, że Sąd z naruszeniem art. 113 § 1 KP powołał się na kary, które uległy
zatarciu oraz na karę udzieloną z naruszeniem art. 109 § 1 i 2 KP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzutom kasacji nie można odmówić słuszności, chociaż niezasadne są za-
rzuty dotyczące nieważności postępowania z powodu pozbawienia powoda możli-
3
wości obrony jego praw (art. 378 § 1 i 379 pkt 5 KPC). Zostały one uzasadnione nie-
dopuszczeniem dowodu z opinii biegłego.
Sąd Najwyższy nie stwierdził, by postępowanie w tej sprawie było dotknięte
nieważnością. Pozbawienie strony możliwości obrony swych praw (art. 379 pkt 5
KPC) nie polega na niedopuszczeniu dowodu.
W rozpoznawanej sprawie niedopuszczenie dowodu było nieuzasadnione, co
skutkuje uwzględnienie kasacji, lecz nie powoduje nieważności postępowania. Istotą
sporu była zasadność (bądź bezzasadność) odmowy wykonania polecenia. Tylko
bezzasadna odmowa może być uznana za naruszenie obowiązków pracowniczych
oraz przyczynę wypowiedzenia. Wynika to wprost z uzasadnienia zaskarżonego wy-
roku, jednakże ocena zasadności odmowy została dokonana przez Sąd z narusze-
niem zasad rządzących postępowaniem dowodowym. W szczególności fakt, że w
pomieszczeniu, do którego polecono przenieść się powodowi pracuje bez zastrzeżeń
trzech pracowników, nie może przesądzać o bezzasadności zarzutów powoda, co do
spełniania przez to pomieszczenie wymagań z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy, zwłaszcza jeżeli się zważy, że pomieszczenie to zaadaptowano z szybu
windy. Zastrzeżenia powoda, szczegółowo przez niego wymienione w pozwie i w
apelacji, były liczne i poważne. W tej sytuacji nie można uznać, by pominięty środek
dowodowy (opinia biegłego - wobec tego, że wymagane są wiadomości specjalne -
art. 278 § 1 KPC), został powołany jedynie dla zwłoki lub, że okoliczności sporne
zostały już dostatecznie wyjaśnione (art. 217 § 2 KPC).
Sąd Wojewódzki naruszył te przepisy, a także art. 233 § 1 KPC przedwcześ-
nie odmawiając wiary twierdzeniom powoda o nieprzydatności pomieszczenia do
pracy. Te uchybienia miały wpływ na treść rozstrzygnięcia, skoro od wyjaśnienia
spornej kwestii przyczyn odmowy wykonania polecenia zależy ocena, czy wypowie-
dzenie było uzasadnione. Przy dokonaniu tej oceny może się okazać potrzebne roz-
ważenie dotychczasowego przebiegu pracy powoda, także zachowań, które stały się
powodem ukarania pracownika karami porządkowymi, tylko jako obrazujących sto-
sunek pracownika do jego obowiązków. Zatarcie skazania (art. 113 § 1 KP) nie stoi
temu na przeszkodzie, podobnie jak zakaz kumulacji z art. 113
1
KP.
Ponieważ kasacja okazała się uzasadniona, należało orzec jak w sentencji na
mocy art. 393
13
§ 1 KPC.
========================================