Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 maja 1998 r.
I PKN 148/98
Oceny zasadności rozwiązania w drodze wypowiedzenia stosunku pracy
z mianowanym pracownikiem samorządowym dokonuje sąd na podstawie art.
10 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych
(Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.). Natomiast o roszczeniach tego pracownika,
przewidzianych w razie nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy, rozs-
trzyga na podstawie art. 45 KP w związku z art. 31 tej ustawy.
Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski, Sędziowie: SN Jadwiga
Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), SA Alina Krusz-Stankiewicz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 maja 1998 r. sprawy z powództwa
Mirosława P. przeciwko Urzędowi Gminy w B. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Kielcach z dnia 13 listopada 1997 r. [...]
1 ) o d d a l i ł kasację,
2) nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu stronie pozwanej kosztów postę-
powania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 5 czerwca 1997 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Skarżysku
Kamiennej oddalił powództwo Mirosława P. o uznanie za bezskuteczne rozwiązania
stosunku pracy dokonanego przez Wójta Gminy w B. dnia 25 marca 1997 r., z za-
chowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w pozwanym Urzę-
dzie Gminy od 1980 r., ostatnio na stanowisku kierownika Referatu Budownictwa,
Gospodarki Komunalnej i Komunikacji. Od 3 kwietnia 1995 r. do 24 marca 1997 r.
korzystał ze zwolnienia lekarskiego. Uchwałą [...] z dnia 26 kwietnia 1996 r. Rada
2
Gminy wprowadziła nowy regulamin organizacyjny przewidujący samodzielne stano-
wiska pracy (w miejsce referatów i kierowników referatów) i ograniczenie stanu za-
trudnienia o jeden etat. Uległo również likwidacji stanowisko powoda, jednak ze
względu na jego długotrwałe zwolnienie lekarskie nie mogło się zmniejszyć faktyczne
zatrudnienie w pozwanym Urzędzie. Przyczyną wypowiedzenia powodowi stosunku
pracy były nieprawidłowości w jego pracy polegające na brakach w dokumentacji
budowy dróg i rozbieżnościach między dokumentacją, a stanem faktycznym (wyko-
nane drogi były węższe niż ustalone w dokumentacji), skargi mieszkańców -przy-
szłych użytkowników dróg, konieczność budowy niektórych dróg od początku ze
względu np. na ich usytuowanie na sieci gazowej bądź ich budowy bez pozwoleń na
budowę i uzgodnień z właścicielami, przez których nieruchomości miały przebiegać
urządzenia. Ponadto w wyniku dokonanych kontroli strona pozwana stwierdziła, że
powód samowolnie opuszczał stanowisko pracy, a w okresie od sierpnia do listopada
1994 r. listy obecności podpisywała za powoda jego żona, również zatrudniona w
pozwanym Urzędzie. W dniu 17 marca 1995 r. praca powoda została oceniona ne-
gatywnie przez Zarząd Gminy. W świetle powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał,
że rozwiązanie z powodem stosunku pracy w drodze wypowiedzenia było zasadne i
zgodne z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samo-
rządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 ze zm.), gdyż oba warunki przewidziane w tym
przepisie (tj. reorganizacja i zmniejszenie zatrudnienia) zostały spełnione.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń w Kielcach, rozpoznając apelację
powoda, wyrokiem z dnia 13 listopada 1997 r. zmienił w ten sposób wyrok Sądu
pierwszej instancji, że zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.444,38
zł z odsetkami tytułem odszkodowania i oddalił apelację w pozostałej części. Sąd
drugiej instancji wskazał, że przyczyną zmiany zaskarżonego orzeczenia był błąd w
ustaleniach Sądu Rejonowego polegający na przyjęciu, że w pozwanym Urzędzie, w
wyniku zmian organizacyjnych, nastąpiło zmniejszenie stanu zatrudnienia. Z zebra-
nych dowodów bowiem wynika, że w czasie nieobecności powoda, spowodowanej
niezdolnością do pracy, pozwany Urząd zatrudnił dwie osoby, przy czym nastąpiło to
już po reorganizacji. Powyższe zatrudnienie dotyczyło osób spoza Urzędu. Tym sa-
mym błędny jest pogląd Sądu pierwszej instancji, że rozwiązanie z powodem stosun-
ku pracy odbyło się zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Poza
tym również ujemna ocena kwalifikacyjna powoda została wydana sprzecznie z art.
10 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy. Mimo tak sformułowanego stanowiska Sąd Wo-
3
jewódzki uznał, że przywrócenie powoda do pracy nie byłoby uzasadnione. Zas-
trzeżenia strony pozwanej do pracy powoda były bowiem słuszne, zaś zwrócenie mu
przez przewodniczącego Rady Gminy uwagi na potrzebę zmiany stylu pracy spowo-
dowało wielomiesięczne zwolnienie lekarskie, którego zasadność zakwestionował
lekarz wojewódzki doprowadzając zarazem do skierowania tej sprawy do właściwej
izby lekarskiej. W konkluzji Sąd drugiej instancji uznał, że ochrona pracownika mia-
nowanego gminy nie może być oderwana od interesów tej gminy i przysługiwać pra-
cownikowi niezależnie od rodzaju i znaczenia popełnionych przez niego uchybień.
Dlatego też dokonując zmiany zaskarżonego wyroku zasądził na rzecz powoda odsz-
kodowanie z tytułu rozwiązania z nim stosunku pracy z naruszeniem art. 10 ust. 1
ustawy o pracownikach samorządowych.
W kasacji złożonej od powyższego wyroku powód zarzucił naruszenie prawa
materialnego, polegające na błędnym zastosowaniu art. 45 § 2 KP i wyrażające się w
stwierdzeniu, że dalsze zatrudnianie powoda byłoby niecelowe. Zdaniem powoda,
Sąd Wojewódzki nie wskazał argumentów "przemawiających w sposób ewidentny"
za koniecznością zasądzenia odszkodowania w miejsce przywrócenia do pracy.
Choroba i konieczność korzystania ze zwolnień lekarskich nie może bowiem ujemnie
świadczyć o powodzie, natomiast waga przypisywanych mu uchybień nie była zna-
cząca, skoro rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w zwykłym trybie. W związku z
tym powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zawiera uzasadnionych podstaw, wobec czego stosownie do art.
393
12
z KPC polega oddaleniu.
Powód był pracownikiem samorządowym mianowanym, do którego miały zas-
tosowanie przepisy ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych
(Dz. U. Nr 21, poz. 124 ze zm.). Według art. 31 ust. 1 ustawy w kwestiach w niej nie
uregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
W wymienionej ustawie ustawodawca w sposób szczególny uregulował sytua-
cję prawną pracowników samorządowych, wprowadzając w stosunku do nich między
innymi wymagania kwalifikacyjne (art. 4), gwarancje wykluczające stronniczość lub
interesowność w wykonywaniu obowiązków (art. 6 i art. 18), odrębne unormowanie
4
odpowiedzialności porządkowej i dyscyplinarnej (art. 25 i następne ustawy), a także
instrumenty służące stabilizacji ich stosunku pracy. Jednym z tych instrumentów jest
ograniczenie swobody wypowiedzenia stosunku pracy z każdej uzasadnionej przy-
czyny i wprowadzenie w art. 10 ust. 1 katalogu zamkniętego przyczyn, których zaist-
nienie daje pracodawcy uprawnienie do rozwiązania stosunku pracy w drodze wy-
powiedzenia. Zgodnie więc z art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy możliwe jest rozwiązanie
w sposób określony w tym przepisie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym
mianowanym w razie uzyskania przez niego ujemnej oceny kwalifikacyjnej, wydanej
według zasad określonych w ustawie i potwierdzonej ponowną ujemną oceną kwali-
fikacyjną a także w razie likwidacji lub reorganizacji urzędu gminy (lub innych jednos-
tek wymienionych w art. 1 ustawy), połączonej ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia.
Natomiast sposób zaskarżenia decyzji pracodawcy, a zwłaszcza uprawnienia
pracownika w razie nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy oraz roszczenia
przysługujące mu z tego tytułu określa Kodeks pracy.
Sąd Wojewódzki ustalił, że przed rozwiązaniem z powodem stosunku pracy w
pozwanym Urzędzie Gminy miała miejsce reorganizacja, lecz nie nastąpiło zmniej-
szenie stanu zatrudnienia, gdyż 2 września 1996 r. i 2 października 1996 r. pozwany
Urząd przyjął do pracy dwóch nowych pracowników z zewnątrz, natomiast powoda
zwolnił z dniem 31 marca 1997 r. Sąd drugiej instancji ustalił również, że współprzy-
czyną decyzji o rozwiązaniu z powodem stosunku pracy nie mógł być zarzut uzyska-
nia przez niego ujemnej oceny kwalifikacyjnej, gdyż negatywna ocena pracy powoda
nie została potwierdzona ponowną ujemną oceną.
Powyższych ustaleń nie kwestionowała żadna ze stron. Zgodnie zatem z art.
393
11
KPC Sąd Najwyższy był związany ustalonym w sprawie stanem faktycznym,
złożenie zaś przez powoda kasacji kwestionującej poprawność zastosowania prawa
materialnego ograniczyło rozpoznanie sprawy przez Sąd Najwyższy do kontroli sub-
sumcji art. 45 § 2 KP pod ustalony stan faktyczny z punktu widzenia treści art. 45 § 2
KP.
Rozważając sprawę w tym aspekcie niezbędne jest stwierdzenie, że nie każde
nieuzasadnione lub niezgodne z prawem wypowiedzenie stosunku pracy przez pra-
codawcę prowadzi do uwzględnienia żądania pracownika i uznania wypowiedzenia
za bezskuteczne lub przywrócenie go do pracy. Przepis art. 45 § 2 KP stanowi bo-
wiem, że sąd może także oddalić powyższe żądania pracownika, jeżeli ustali, że ich
5
uwzględnienie jest niemożliwe lub niecelowe; w takim też przypadku sąd orzeka o
odszkodowaniu.
Wbrew zarzutom zawartym w kasacji Sąd Wojewódzki nie popełnił błędu
uznając za niecelowe przywrócenie powoda do pracy i zasądzając na jego rzecz od-
szkodowanie. Z ustaleń dokonanych przez Sąd drugiej instancji wynika, że reor-
ganizacja wprowadzona w pozwanym Urzędzie w 1996 r. polegała na likwidacji sta-
nowisk kierowników komórek organizacyjnych-referatów i wprowadzeniu w ich miejs-
ce stanowisk samodzielnych, na których zatrudnienie wiązało się z zawarciem umów
o pracę na czas określony. Powód był kierownikiem referatu budownictwa, gospo-
darki komunalnej i komunikacji i był zainteresowany tylko zatrudnieniem na stanowis-
ku kierowniczym. Poza tym w stosunku do powoda strona pozwana miała poważne
zastrzeżenia dotyczące sposobu wykonywania pracy z punktu widzenia poziomu
merytorycznego i dyscypliny pracy. Sąd Wojewódzki podkreślił, że komórka
organizacyjna, którą powód kierował, w istocie rzeczy nie funkcjonowała od dłuż-
szego czasu z uwagi na nieobecność skarżącego spowodowana zwolnieniem lekars-
kim trwającym od 3 kwietnia 1995 r. do 24 marca 1997 r. Ze względu na postawę
powoda niemożliwe także było ustalenie stanu jego zdrowia (dwukrotnie nie stawił
się na badania lekarskie), zaś zasadność udzielania mu zwolnień od pracy przez tak
długi czas została zakwestionowana przez lekarza wojewódzkiego. Zdaniem Sądu
drugiej instancji, w interesie pracodawcy było rozwiązanie stosunku pracy, gdyż jego
trwanie było sprzeczne z interesem pracodawcy.
Wprawdzie z punktu widzenia formalnego negatywna ocena pracy powoda nie
mogła być przyczyna, rozwiązania z nim stosunku pracy w drodze wypowiedzenia ze
względu na brak drugiej ujemnej oceny jego pracy, jednak Sąd Wojewódzki słusznie
zwrócił uwagę na to, że po pierwsze - dokonane tej oceny było niemożliwe, gdyż
powód, po zwróceniu mu uwagi przez przewodniczącego Gminy na konieczność
zmiany stylu pracy, zaczął korzystać ze zwolnienia lekarskiego, które trwało 23
miesiące i 20 dni i nie reagował na wezwania komisji lekarskiej zmierzające do
ustalenia jego stanu zdrowia oraz po wtóre - zastrzeżenia do pracy powoda były
bardzo poważne, gdyż wynikały z prowadzenia budowy dróg niezgodnie z doku-
mentacją techniczną (drogi były węższe niż ustalone w dokumentacji), z konieczno-
ści przebudowy dróg lub budowania ich od początku ze względu np. na usytuowanie
ich na sieci gazowej czy też z budowy dróg bez pozwoleń na budowę i bez uzgod-
nień z właścicielami tych nieruchomości, na których miały przebiegać urządzenia.
6
W tym stanie rzeczy twierdzenie powoda, że Sąd Wojewódzki wykorzystał fakt
choroby powoda dla zastosowania art. 45 § 2 KP, nie jest zgodne z ustaleniami
faktycznymi w sprawie i z argumentami przytoczonymi przez ten Sąd. Okoliczność
długotrwałego zwolnienia od pracy została zauważona przez Sądy obu instancji, lecz
podniesiona przede wszystkim w celu wykazania skutków nieobecności powoda w
pracy, przejawiających się w tym, że referat budownictwa, gospodarki komunalnej i
komunikacji właściwie nie funkcjonował, a sprawy "związane z szeroko rozumianym
budownictwem pozostawały bez fachowego nadzoru".
Wbrew zapatrywaniu skarżącego, o małym znaczeniu jego uchybień w pracy
nie może świadczyć wybór sposobu rozwiązania stosunku pracy, zwłaszcza zaś re-
zygnacja pozwanego Urzędu z zastosowania trybu rozwiązania stosunku pracy
przewidzianego w art. 52 § 1 pkt 1 KP. Skorzystanie z niezwłocznego trybu rozwią-
zania stosunku pracy jest bowiem uprawnieniem pracodawcy. Nieracjonalne jest
natomiast twierdzenie, że nieskorzystanie przez pracodawcę z tego uprawnienia
czyni wątpliwym zasadność rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia.
Nie znajdując więc usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia kasacji,
Sąd Najwyższy oddalił ją stosownie do art. 393
12
KPC.
========================================