Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 19 czerwca 1998 r.
II UKN 105/98
Wszczynające postępowanie sądowe odwołanie od decyzji organu ren-
towego pełni rolę pozwu. Stąd też w sytuacji, gdy o to samo roszczenie między
tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona, sąd powi-
nien odwołanie odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 KPC.
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 1998 r. sprawy z wniosku
Józefy P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o rentę
rodzinną, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 13 listopada 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
u c h y l i ć zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 8 września 1997 r. [...]
i odrzucić odwołanie wnioskodawczyni.
U z a s a d n i e n i e
Wnioskodawczyni Józefa P., jako rozwiedziona małżonka Antoniego P., zło-
żyła w dniu 28 lutego 1997 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych-Oddziale w B.
wniosek o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym w dniu 27 września 1988 r. byłym
mężu. Organ rentowy decyzją z dnia 6 marca 1997 r. wniosek powyższy załatwił od-
mownie po ustaleniu, że Józefa P. w chwili śmierci męża nie pozostawała z nim we
wspólności małżeńskiej, nie miała także prawa do alimentów z jego strony, ustalo-
nych wyrokiem lub ugodą sądową.
2
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku oddalił
odwołanie wnioskodawczyni od powyższej decyzji wyrokiem z dnia 8 września 1997
r. Sąd uznał za udowodnione, że małżeństwo wnioskodawczyni z Antonim P. zostało
rozwiązane przez rozwód w 1965 r., jednakże w wyroku rozwodowym nie zostały
orzeczone na jej rzecz alimenty od byłego męża. W 1986 r. Józefa P. wystąpiła z
pozwem przeciwko byłemu mężowi - Antoniemu P. o alimenty na jej rzecz [...],
jednak z uwagi na zgon pozwanego w trakcie toczącego się postępowania, zostało
ono prawomocnie umorzone postanowieniem z dnia 10 listopada 1988 r. Józefa P.,
jak stwierdził Sąd, w dacie śmierci Antoniego P. była 23 lata po rozwodzie, nie
pozostawała w związku z tym we wspólności małżeńskiej z nim i nie miała z jego
strony ustalonych wyrokiem albo ugodą sądową alimentów. Powyższy stan faktyczny
w zestawieniu z art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) nie daje podstawy
do przyznania wnioskodawczyni dochodzonej renty rodzinnej. Stanowisko to podzielił
Sąd Apelacyjny w Białymstoku i wyrokiem z dnia 13 listopada 1997 r. oddalił ape-
lację wnioskodawczyni od wyroku Sądu pierwszej instancji.
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
prawa materialnego - art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin - wniosła o uchylenie wyroków Sądów obu
instancji i przekazanie sprawy Sadowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.
W ocenie skarżącej, wnioskodawczyni miała prawo do alimentów na swoją rzecz od
byłego męża, który był wyłącznie winnym rozkładu małżeństwa stron. „Fakt śmierci
Antoniego P. nie zniwelował prawa do skutecznego ubiegania się o alimenty”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 393
11
KPC, Sąd Najwyższy rozpoznając kasację, bie-
rze z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Oceniana sprawa jest dot-
knięta nieważnością postępowania, stosownie do art. 379 pkt 3 KPC, skoro o to
samo roszczenie między tymi samymi stronami toczyła się i została prawomocnie
osądzona sprawa wcześniej wszczęta. Już bowiem po umorzeniu przez Sąd Rejo-
nowy w Szczecinie postępowania w sprawie o alimenty z powództwa wnioskodaw-
czyni przeciwko jej byłemu mężowi Antoniemu P. (postanowieniem z dnia 10 listopa-
da 1988 r. [...]), wystąpiła ona do organu rentowego o przyznanie jej renty rodzinnej
3
po zmarłym byłym mężu (wniosek z dnia 17 lutego 1989 r.). Decyzją Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w B. z dnia 23 lutego 1989 r. wniosek ten załatwiony
został odmownie, a odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji oddalone prawomoc-
nym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Białymstoku z dnia 11 maja 1989 r. [...]. Konsekwencją procesową tego wyroku ko-
rzystającego z powagi rzeczy osądzonej jest to, że nie jest dopuszczalne wszczęcie
przed sądem postępowania w tym samym przedmiocie i między tymi samymi stro-
nami. Odwołanie do Sądu Wojewódzkiego od decyzji organu rentowego wszczynają-
ce postępowanie sądowe pełni rolę pozwu, stąd też w sytuacji, gdy o to samo rosz-
czenie, między tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona,
sąd winien odwołanie odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 KPC. O tożsamości
przedmiotu sporu o rentę rodzinną po byłym mężu świadczy nie tylko tożsamość żą-
dania zawarta we wniosku z dnia 17 lutego 1989 r. i we wniosku z dnia 28 lutego
1997 r., ale także stan faktyczny i prawny, jaki istniał w chwili zamknięcia rozprawy w
poprzednim postępowaniu, w tym brak prawa wnioskodawczyni do alimentów po by-
łym mężu potwierdzonego prawomocnym wyrokiem lub ugodą sądową (art. 41 ust. 3
ustawy o z.e.p.).
Z tych względów należało uchylić wydane w sprawie wyroki i odrzucić odwo-
łanie na podstawie art. 393
16
KPC.
Nie jest także uzasadnione zażalenie wnioskodawczyni na postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 grudnia 1997 r. [...] odrzucające jej „osobistą”
kasację od wyroku tego Sądu z dnia 13 listopada 1997 r. Przepis art. 393
2
§ 1 KPC
wymaga by kasacja była wniesiona przez pełnomocnika będącego adwokatem lub
radcą prawnym, stąd też kasacja „osobista” strony - jako niedopuszczalna - podlega
odrzuceniu według art. 393
5
KPC. Stanowisko Sądu drugiej instancji jest w związku z
tym trafne, stąd zażalenie wnioskodawczyni, jako nieuzasadnione podlega oddaleniu
po myśli art. 385 w związku z art. 397 i art. 393
18
KPC.
========================================