Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 czerwca 1998 r.
II UKN 99/98
Nie można uznać, że decyzja organu rentowego jest dotknięta błędem
(art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytal-
nym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), skoro nie został
wzruszony prawomocny wyrok sądu oddalający od niej odwołanie.
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 1998 r. sprawy z wniosku
Ireny N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 28 listopada 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 26 lutego 1997 r. Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w
R. przyznał Irenie N. prawo do renty inwalidzkiej trzeciej grupy inwalidów od dnia 1
lutego 1996 r., tj. od 3 miesięcy wstecz od zgłoszenia wniosku o rentę, w oparciu o
wyrok Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie,
którym ustalono, że wnioskodawczyni stała się inwalidą trzeciej grupy przed dniem
30 października 1988 r., tj. przed upływem 18 miesięcy od ustania zatrudnienia.
W odwołaniu do Sądu wnioskodawczyni domagała się przyznania renty za
okres poprzedzający 1 lutego 1996 r., bowiem przed datą 30 października 1988 r.
ubiegała się o rentę inwalidzką i jej nie otrzymała z braku inwalidztwa, zaś wyrok, na
podstawie którego nabyła prawo do renty wskazuje, że mogła posiadać to prawo
przedtem.
2
Wyrokiem z dnia 25 lipca 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie oddalił odwołanie wnioskodawczyni, a wyrokiem z dnia 28
listopada 1997 r. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił jej apelację od wyroku Sądu
pierwszej instancji. Sąd Apelacyjny podniósł, że wyrokiem z dnia 25 kwietnia 1988 r.
prawomocnie oddalono żądanie wnioskodawczyni przyznania renty inwalidzkiej z
uwagi na brak inwalidztwa, zaś nowy wniosek o rentę złożony został dopiero w 1996
r. i w wyniku postępowania sądowego uwzględniony, co nie jest jednak równoz-
naczne z ustaleniem, że wnioskodawczyni była już inwalidką w dniu wyrokowania
przez Sąd w 1988 r.
Kasacja od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa materialnego - art.
32 pkt. 3, art. 76 i art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrze-
niu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 247 ze zm.) przez
przyjęcie, że wnioskodawczyni nie przysługuje renta za 3 lata wstecz od złożenia
wniosku o rentę inwalidzką.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 1988 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie oddalił
odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Oddziału ZUS w R. odmawiającej jej przyz-
nania renty inwalidzkiej z braku inwalidztwa. Sąd po przeprowadzeniu w dniu 19
kwietnia 1988 r. oględzin sądowo-lekarskich z udziałem trzech biegłych sądowych
lekarzy specjalistów reumatologa-internisty, neurologa i kardiologa ustalił, że wnios-
kodawczyni jest zdolna do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia i nie kwalifi-
kuje się do III grupy inwalidów.
Wnioskodawczyni powyższego wyroku nie zaskarżyła, wobec czego stał się
on prawomocny. Nie istniały żadne przeszkody, aby wnioskodawczyni, która - jak to
nadmieniła w odwołaniu do Sądu z 1988 r. i powtórzyła w ponownym wniosku o
rentę z 1996 r. - nie pracowała od pierwszej dekady maja 1987 r. złożyła, czy to
jeszcze w 1988 r., czy też w 1989 r., bądź w latach następnych nowy wniosek o rentę
i nie można wykluczyć, że wniosek ten zostałby uwzględniony. Jednakże jest
oczywiste, że wniosek taki wnioskodawczyni złożyła dopiero w maju 1996 r. Ponie-
waż od maja 1987 r. wnioskodawczyni nie pracowała, dla nabycia prawa do renty
inwalidzkiej konieczne było, zgodnie z wymaganiem przepisu art. 32 ustawy o zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin wykazanie, że oprócz okresu 5 lat
3
zatrudnienia i zaliczenia do jednej z grup inwalidów inwalidztwo powstało w okresie
zatrudnienia lub nie później niż 18 miesięcy od ustania zatrudnienia. Okres ten w
przypadku wnioskodawczyni ustalony został na 30 października 1988 r. (jakkolwiek
mógłby być przyjęty - zgodnie z oświadczeniami wnioskodawczyni na 10 listopada
1988 r.).
Rzeczą Sądu zatem w sprawie o rentę inwalidzką z wniosku złożonego w
1996 r. było, wobec odmownej decyzji organu rentowego (wskutek nieustalenia daty
powstania inwalidztwa trzeciej grupy) zbadanie, czy wnioskodawczyni stała się inwa-
lidą przed dniem 30 października 1988 r. Kwestię tę biegli rozstrzygnęli pozytywnie
dla wnioskodawczyni, co legło u podstaw zmiany przez Sąd w innej sprawie zaskar-
żonej decyzji i przyznania renty inwalidzkiej. Nie oznaczało to jednak podważenia
prawomocnego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 25 kwietnia 1988
r. [...], bowiem w tej dacie wnioskodawczyni nie była inwalidą żadnej z grup i nie
mogła skutecznie nabyć prawa do renty inwalidzkiej. Także według stanowiska or-
ganu rentowego, opartego na orzeczeniu Obwodowej Komisji Lekarskiej d/s Inwa-
lidztwa i Zatrudnienia, zajętego po złożeniu przez wnioskodawczynię w 1996 r.
wniosku o rentę inwalidzką, nie spełniała ona warunków do renty inwalidzkiej, gdyż
wprawdzie uznano ją za inwalidkę trzeciej grupy, ale nie ustalono, kiedy inwalidztwo
to powstało, a wówczas za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę złożenia
wniosku o rentę, taki zaś wniosek wnioskodawczyni złożyła w 1996 r., czyli po upły-
wie 18 miesięcy od ustania zatrudnienia. Stanowisko organu rentowego zostało sko-
rygowane przez Sąd w innej sprawie [...] przez ustalenie, że inwalidztwo powstało
przed upływem wyżej wymienionego okresu. Nie jest jednak dopuszczalne rozumo-
wanie - wobec prawomocności wyroku z dnia 25 kwietnia 1988 r., że inwalidztwo
powstało przed datą tego wyroku, a tym samym cofanie się do wniosku o rentę z
1988 r.
Decyzja Oddziału ZUS w R. z dnia 18 stycznia 1988 r. odmawiająca renty z
braku inwalidztwa skontrolowana przez Sąd nie była dotknięta błędem organu ren-
towego. Z kolei zaskarżona decyzja przyznająca rentę w wyniku wyroku sądu z dnia
15 stycznia 1997 r. [...] z uwagi na datę wniosku, nie narusza ani przepisu art. 76
ustawy o z.e.p., który stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie po-
wstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego
prawa, a dniem takim była data złożenia wniosku o rentę, uznanego wyrokiem przyz-
nającym rentę za zasadny, gdyż na podstawie tego wyroku ustalono, że wszystkie,
4
łącznie wymagane do renty warunki są spełnione, ani art. 99 ustawy o z.e.p. w
brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia wniosku o rentę (8 maja 1996 r.), według
którego świadczenia wypłacane są poczynając od dnia powstania prawa do świad-
czeń, nie wcześniej jednak niż 3 miesiące wstecz od zgłoszenia wniosku (aktualnie -
1 miesiąc). Chybiony jest też zarzut naruszenia art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy o z.e.p.,
ponieważ sprawa renty inwalidzkiej z wniosku z 1988 r. została definitywnie i prawo-
mocnie (w kwestii braku inwalidztwa w dacie złożenia tego wniosku i od wydania wy-
roku w dniu 25 kwietnia 1988 r.) zakończona, przeto dyspozycja art. 101 ust. 1 pkt 2
ustawy o z.e.p. nie znajduje w przedmiotowej sprawie zastosowania, bowiem odma-
wiająca wnioskodawczyni prawa do renty inwalidzkiej decyzja organu rentowego z
dnia 18 stycznia 1988 r. nie była dotknięta błędem a akceptujący ją wyrok Sądu nie
był wzruszony.
Takiego samego zarzutu nie sposób też postawić korzystnemu dla wniosko-
dawczyni wyrokowi Sądu Wojewódzkiego z dnia 15 stycznia 1997 r., w wyniku któ-
rego wydana została decyzja przyznająca rentę z dnia 26 lutego 1997 r., zaakcepto-
wana zaskarżonym kasacją wyrokiem Sądu Apelacyjnego, skoro nowy wniosek o
rentę zgłoszony został w maju 1996 r., zaś rentę przyznano od 1 lutego 1996 r., przy
czym należy mieć na uwadze treść art. 89 ust. 1 ustawy o z.e.p., według którego
postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku, chyba, że
ustawa lub przepis szczególny stanowi inaczej. W przedmiotowej sprawie nie za-
chodziły przesłanki do wszczęcia na przestrzeni lat 1988-1996 postępowania bez
ponownego wniosku wnioskodawczyni.
W świetle powyższych rozważań należy dojść do przekonania, że ustalenie
daty powstania inwalidztwa na okres przed 30 października 1988 r. nie jest równoz-
naczne z wykroczeniem tej daty poza okres, kiedy według ustaleń Sądu w sprawie
[...] wnioskodawczyni inwalidą nie była, co prowadzi do wniosku, że jej inwalidztwo
powstało po dniu 25 kwietnia 1988 r. (wyrok sądu), a przed 30 października 1988 r.
(upływ 18 miesięcy od ustania zatrudnienia), co czyni zarzut z art. 101 ust. 1 pkt 2
ustawy o z.e.p. nieuzasadniony.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 393
12
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================