Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 14 lipca 1998 r.
I PZ 21/98
Jeżeli sąd drugiej instancji nie uwzględnił zażalenia na postanowienie
sądu pierwszej instancji o odmowie przywrócenia terminu do złożenia zażale-
nia na postanowienie o umorzeniu postępowania, to na takie postanowienie
sądu drugiej instancji, jako kończące postępowanie w sprawie, przysługuje
kasacja (art. 392 KPC).
Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 lipca
1998 r. sprawy z powództwa Janusza W. przeciwko Politechnice [...] w K. o zapłatę i
sprostowanie świadectwa pracy, na skutek zażalenia powoda na postanowienie
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 6
marca 1998 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 23 października 1996 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-
Nowej Huty umorzył postępowanie w sprawie z powództwa Janusza W. przeciwko
Politechnice [...] w K. o zapłatę i sprostowanie świadectwa pracy wobec zawarcia
przez strony ugody.
W dniu 3 września 1997 r. powód złożył wniosek o przywrócenie terminu do
złożenia zażalenia na powyższe postanowienie uzasadniając tym, że zawierając
ugodę, mocą której łączący go z pozwaną Politechniką stosunek pracy został roz-
wiązany w drodze porozumienia stron z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,
2
liczył na przyznanie emerytury. Tymczasem Zakład Ubezpieczeń Społecznych, mimo
że najpierw przyznał mu emeryturę, cofnął następnie swoją decyzję, gdyż uznał, że w
rzeczywistości stosunek pracy nie został rozwiązany w trybie przewidzianym w art. 1
ust. 1 i 2 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy. Tak więc przed wydaniem ostatecznej decyzji przez organ rentowy,
co nastąpiło dnia 22 sierpnia 1997 r., nie było podstaw do zaskarżenia postanowie-
nia Sądu Rejonowego z dnia 23 października 1996 r., gdyż cel ugody, jakim było
rozwiązanie umowy w trybie wymienionej ustawy i uzyskanie emerytury, był osiąg-
nięty. Wniósł również o „poprawienie treści ugody” przez zamianę art. 11 na art. 10
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
Postanowieniem z dnia 24 października 1997 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek
powoda o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie z dnia 23
października 1996 r., uznając, że nie usprawiedliwia uchybienia terminu „niezrea-
lizowanie celów, które powód miał zamiar osiągnąć w postępowaniu ubezpieczenio-
wym”. Ponadto Sąd Rejonowy podniósł, że wniosek o przywrócenie terminu wnosi
się w terminie tygodniowym od czasu ustania przyczyny jego uchybienia terminu oraz
że strona powinna uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek (art. 169 §
1 i 2 KPC), czego powód nie uczynił.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o jego zmianę i przy-
wrócenie mu terminu do złożenia zażalenia na postanowienie z dnia 23 października
1996 r. oraz o „poprawienie ugody” z dnia 23 października 1996 r. w części dotyczą-
cej sposobu rozwiązania stosunku pracy (pkt IV ugody) przez skreślenie zawartych w
niej słów: „za porozumieniem stron” i wpisanie słów: „Art. 10 ustawy o szczególnych
zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy”.
Powód podkreślił, że zgłaszając wniosek o przywrócenie terminu zachował termin
określony w art. 169 KPC, zatem Sąd Rejonowy powinien uwzględnić wniosek i
dopiero po przywróceniu terminu ustosunkować się do istoty sprawy, tj. do ugody.
Ponadto we wniosku o przywrócenie terminu zostały uprawdopodobnione okoliczno-
ści uzasadniające jego wniesienie, gdyż powód wyjaśnił, że dopóki otrzymywał eme-
ryturę, dopóty nie miał potrzeby zaskarżenia postanowienia z dnia 23 października
1996 r. o umorzeniu postępowania oraz kwestionowania ugody. Cofnięcie mu nato-
miast prawa do emerytury ze względu na przyjęty w ugodzie, za niezgodny z prawdą,
sposób rozwiązania stosunku pracy „za porozumieniem stron” i powołanie w niej art.
3
11 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. wymaga nadania ugodzie treści zgodnej z
rzeczywistością, to znaczy stwierdzenia, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w
drodze indywidualnej decyzji Rektora uczelni ze względu na zmianę statutu uczelni i
reorganizację oraz bez porozumienia stron. Strona pozwana zawierając ugodę nie
podała, że ilość zwalnianych w tym czasie pracowników była mniejsza niż 100, co
wymagałoby wpisania do ugody art. 10 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Tym samym
decyzja ZUS odmawiająca powodowi prawa do wcześniejszej emerytury została
oparta na świadectwie pracy zawierającym błędną treść. Wszystkie przytoczone
okoliczności uzasadniają - zdaniem powoda - jego zażalenie.
Postanowieniem z dnia 30 stycznia 1998 r. Sąd Wojewódzki w Krakowie od-
dalił zażalenie podając, że „w pełni podziela argumentację Sądu pierwszej instancji
dotyczącą uznania, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasad-
niające przywrócenie terminu do wniesienia przez powoda zażalenia na postanowie-
nie Sądu Rejonowego... z 23 października 1996 r. o umorzeniu postępowania”.
Od powyższego postanowienia powód złożył kasację, w której wniósł o uchy-
lenie tego postanowienia i stwierdził, że wniosek o przywrócenie terminu odpowiadał
wszystkim wymaganiom określonym w art. 168 § 1 i art. 169 § 2 KPC, wobec czego
jego zażalenie na postanowienie odmawiające przywrócenia terminu nie powinno
być oddalone. Ponadto powód wyjaśnił, że decyzję cofającą mu prawo do emerytury
otrzymał dnia 28 sierpnia 1997 r., natomiast wniosek o przywrócenie terminu wraz z
żądaniem „zmiany dotkniętej wadą prawną ugody” złożył dnia 1 września 1997 r.
Niezaskarżenie w terminie postanowienia z dnia 23 października 1996 r. o umorze-
niu postępowania spowodowane było stanowiskiem organu rentowego, tj. przyzna-
niem mu emerytury, zaś konieczność zaskarżenia wymienionego wyżej postanowie-
nia powstała dopiero z chwilą cofnięcia mu prawa do emerytury, co bez zwłoki uczy-
nił. Zdaniem powoda oddalenie wniosku o przywrócenie terminu pociąga też dla
niego niekorzystne skutki, gdyż powoduje „prawomocność ugody dotkniętej oczywis-
tą wadą prawną”, która polega na przyjęciu w ugodzie, że rozwiązanie stosunku
pracy nastąpiło na podstawie art. 1 ust 1 i 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r., pod-
czas gdy po stronie pozwanej Politechniki przesłanek tych nie było.
Sąd Wojewódzki w Krakowie postanowieniem z dnia 6 marca 1998 r. odrzucił
kasację podając w uzasadnieniu, że zaskarżone postanowienie nie jest orzeczeniem
Sądu drugiej instancji kończącym postępowanie w sprawie. Takim orzeczeniem
może ewentualnie być postanowienie rozstrzygające w drugiej instancji zażalenie na
4
postanowienie z dnia 23 października 1996 r. o umorzeniu postępowania w sprawie.
Z tego względu Sąd Wojewódzki odrzucił kasację jako niedopuszczalną (art. 393
5
KPC).
Na powyższe postanowienie powód złożył zażalenie, w którym wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego postanowienia i podniósł, że stanowisko Sądu Wojewódzkiego
jest niekonsekwentne. Najpierw bowiem Sąd ten pouczył go o możliwości wniesienia
kasacji, a następnie kasację tę odrzucił jako niedopuszczalną. Poza tym Sąd Woje-
wódzki wbrew racjom logicznym wskazał, że ewentualnemu zaskarżeniu może pod-
legać rozstrzygnięcie w przedmiocie zażalenia powoda na postanowienie z dnia 23
października 1996 r. o umorzeniu postępowania, chociaż oddalenie wniosku o przy-
wrócenie terminu do złożenia zażalenia tamuje w ogóle możliwość rozpoznania za-
żalenia. Tak więc stanowisko Sądu Wojewódzkiego stworzyło „niezrozumiały krąg
zamknięty wzajemnie wykluczających się postanowień, pouczeń i racji”, z których
wyjściem jest uchylenie postanowienia o odrzuceniu kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 392 KPC kasacja do Sądu Najwyższego przysługuje stronie
od wyroku lub postanowienia wydanych przez Sąd drugiej instancji i kończących pos-
tępowanie w sprawie. Gdy chodzi o postanowienie, to kończy ono postępowanie w
sprawie, jeżeli po jego wydaniu nie toczy się już dalsze postępowanie w sprawie.
Mówiąc inaczej, postanowienie wówczas kończy postępowanie w sprawie, gdy
zamyka drogę do wydania wyroku. Na takie też postanowienie przysługuje kasacja.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Wojewódzki błędnie uznał, że na jego posta-
nowienie, oddalające zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego oddalające
wniosek o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie z dnia 23
października 1996 r. o umorzeniu postępowania, nie przysługuje kasacja. Postano-
wienie o umorzeniu postępowania jest bowiem postanowieniem kończącym postę-
powanie w sprawie. Jego uprawomocnienie się powoduje, że dalsze postępowanie w
sprawie nie może się już toczyć. Jeżeli zatem Sąd pierwszej instancji wydaje pos-
tanowienie o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu do zaskarżenia zażaleniem
postanowienia o umorzeniu postępowania, a Sąd drugiej instancji oddala zażalenie
na postanowienie odmawiające przywrócenia terminu, to tym samym zamyka drogę
do rozpoznania zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania i wskutek
5
tego staje się orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie. W konsekwencji
więc na postanowienie to - zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 392 KPC - przysługuje
kasacja.
Jak z przytoczonych uwag wynika, Sąd drugiej instancji sprzecznie z art. 393
5
w związku z art. 392 KPC odrzucił kasację powoda jako niedopuszczalną. Wobec
tego jego zażalenie na postanowienie z dnia 6 marca 1998 r. należało uwzględnić
stosownie do art. 386 § 4 w związku z art. 397 i art. 398
18-19
KPC. Z tej przyczyny
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie.
========================================