Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 15 lipca 1998 r.
III ZP 17/98
Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Maria
Mańkowska (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra
Wiśniewskiego, w sprawie z wniosku Wiesława L. przeciwko Wojskowemu Biuru
Emerytalnemu w W. o wysokość świadczenia, po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu
15 lipca 1998 r., zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu postanowieniem z dnia 4 marca
1998 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 KPC:
Czy dla podwyższenia emerytury o 1% podstawy wymiaru wynikającego z
przepisu art. 15 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 10, poz. 36 z 1994 r.
ze zmianami), wymagane jest aby pełnienie służby w charakterze sapera uczestni-
czącego w szkoleniu poligonowym, określonego w § 1 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych warunków pod-
wyższania emerytur wojskowych (Dz.U. Nr 21, poz. 110 z 1995 r.) - miało miejsce po
dniu 26 lutego 1994 r., to jest po wejściu w życie powyższych aktów prawnych?
p o d j ą ł następującą uchwałę:
Dla podwyższenia o 1% podstawy wymiaru emerytury przyznanej na
mocy przepisów ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 1994 r. Nr 10, poz. 36 ze zm.) nie
jest wymagane, aby pełnienie służby sapera uczestniczącego w szkoleniu poli-
gonowym odbywało się po 26 lutego 1994 r., to jest po wejściu w życie rozpo-
rządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych
warunków podwyższania emerytur wojskowych (Dz.U. Nr 21, poz. 110).
2
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu fak-
tycznego:
Decyzją z dnia 10 marca 1997 r. Wojskowe Biuro Emerytalne w W. przyznało
wnioskodawcy Wiesławowi L. prawo do emerytury wojskowej na podstawie przepi-
sów ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawo-
dowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 1994 r. Nr 10, poz. 36 ze zm.) od dnia 1 listopada
1996 r. Ustalając wysokość emerytury przyjęto za podstawę jej wymiaru uposażenie
za stopień wojskowy po 16 latach służby wojskowej wraz z przysługującymi dodat-
kami, co stanowi 42,82% podstawy wymiaru. Wnioskodawca złożył odwołanie od tej
decyzji, kwestionując sposób ustalenia wysokości emerytury wojskowej przez pomi-
nięcie podwyższenia emerytury o 5% podstawy jej wymiaru za 5-cio letni okres pracy
w szczególnych warunkach.
Zdaniem Wojskowego Biura Emerytalnego, wnioskodawcy nie przysługuje
podwyższenie emerytury, gdyż możliwość zwiększenia emerytury wojskowej z tytułu
uczestniczenia przez żołnierzy w szkoleniu poligonowym z wykorzystaniem min bo-
jowych istnieje dopiero od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia 21 października 1997 r. zmienił zaskarżoną decyzję wojskowego organu
rentowego i ustalił, że wnioskodawca nabył prawo do podwyższenia emerytury z ty-
tułu służby saperskiej określonej w § 1 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
27 lutego 1995 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 110), ponieważ kapitan Wiesław L. w okresie
pełnienia zawodowej służby w Wojsku Polskim od dnia 15 września 1980 r. do 30
października 1996 r. wykonywał od 1984 do 1989 r. - w ilości 12 i więcej razy rocznie
- zadania z użyciem środków minerskich, co zostało potwierdzone wyciągiem z roz-
kazu specjalnego [...] Komendanta Wyższej Szkoły Oficerskiej [...] z dnia 31 stycznia
1995 r. Sąd Wojewódzki uznał, iż zarówno ustawa z dnia 10 grudnia 1993 r., jak i
rozporządzenie z dnia 27 lutego 1995 r., weszły w życie w dniu 26 lutego 1995 r., co
pozwala na zaliczenie wymienionych taksatywnie okresów służby - wszystkim żołnie-
rzom wykonującym wcześniej taką służbę. Data wejścia w życie powyższych aktów
3
prawnych stanowi jedynie datę, od której można przyznać prawo do zwiększenia wy-
płaty świadczenia emerytalnego.
Pozwany organ rentowy twierdził w apelacji, że podwyższenie emerytury z
tytułu pełnienia służby w charakterze sapera może nastąpić tylko w sytuacji pełnienia
jej po dniu 26 lutego 1994 r., ponieważ przepisy poprzednio obowiązującej ustawy z
dnia 16 grudnia 1972 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich ro-
dzin (Dz.U. z 1983 r. Nr 29, poz. 139 ze zm.) nie przewidywały możliwości podwyż-
szenia emerytury z tytułu służby w charakterze sapera, pełnionej w takich warun-
kach, jak pełnił ją wnioskodawca w latach 1984-1989. Na poparcie swoich twierdzeń
strona pozwana dołączyła pisma Ministerstwa Obrony Narodowej: okólne nr 1/8/97 i
z dnia 9 września 1996 r. nr 946/10, w których uznano, iż wykonywanie służby sa-
perskiej przed dniem 26 lutego 1994 r. nie ma wpływu na podwyższenie świadczeń
emerytalnych.
Rozpoznając apelację strony pozwanej, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu powziął
w sprawie wątpliwości i przedstawił Sądowi Najwyższemu powyższe zagadnienie
prawne w trybie art. 390 § 1 KPC z następującym uzasadnieniem. Obowiązująca od
26 lutego 1994 r. ustawa z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żoł-
nierzy zawodowych i ich rodzin wprowadziła w art. 15 ust. 2 podwyższenie emerytury
o 2% lub o 1% podstawy wymiaru za każdy rok służby pełnionej w taksatywnie wysz-
czególnionych jednostkach lub w określonym charakterze. Między innymi, wprowa-
dzono 1% podwyższenie podstawy wymiaru za każdy rok pełnionej służby w cha-
rakterze sapera bez określenia czasu pełnienia przedmiotowej służby. Również roz-
porządzenie wykonawcze Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1995 r. w sprawie szcze-
gółowych warunków podwyższania emerytur wojskowych nie zawiera żadnych unor-
mowań w tym względzie. Według art. 60 ustawy, prawo do podwyższenia emerytury,
wynikające z jej art. 15 ust. 2, przysługuje od daty wejścia ustawy w życie, to jest od
26 lutego 1994 r., natomiast okres służby, z tytułu której przysługuje podwyższenie
emerytury, może przypadać na czas przed wejściem w życie ustawy. Za takim rozs-
trzygnięciem przemawia również brak uregulowań przeciwnych. Wątpliwości Sądu
Apelacyjnego powstały jednak przy analizie art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia
1993 r., stanowiącego, iż osobom, którym w dniu wejścia w życie ustawy przysługują
emerytury i renty na podstawie przepisów dotychczasowych, nie uwzględnia się
podwyższeń, o których mowa w art. 15 ust. 2.
4
W konsekwencji tego - zdaniem Sądu Apelacyjnego - doszłoby do odmienne-
go potraktowania wpływu na wysokość świadczenia okresu służby w charakterze
sapera uczestniczącego w szkoleniu poligonowym z wykorzystaniem uzbrojonych
min bojowych pełnionej przez żołnierzy, którzy przeszli na emeryturę pod rządami
dwóch następujących po sobie ustaw, mimo że służba ta mogła być pełniona w ta-
kich samych warunkach i w takim samym okresie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 15 ust. 2 pkt 2 c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopa-
trzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (Dz.U. z 1994 r. Nr 10, poz.
36 ze zm.) emeryturę podwyższa się o 1% podstawy wymiaru za każdy rok służby
pełnionej bezpośrednio w charakterze skoczków spadochronowych i saperów. Roz-
porządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych wa-
runków podwyższania emerytur wojskowych (Dz.U. z dnia 6 marca 1995 r. Nr 21,
poz. 110) wydane na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. we-
szło w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 26 lutego 1994 r., to znaczy obo-
wiązuje od tej samej daty, w której weszła w życie ustawa. Zgodnie z § 1 ust. 2 pkt 4
rozporządzenia emeryturę wojskową podwyższa się o 1% podstawy wymiaru za
każdy pełny rok zawodowej służby wojskowej pełnionej bezpośrednio w charakterze
sapera biorącego udział w rozminowaniu i oczyszczaniu terenu z przedmiotów wy-
buchowych i niebezpiecznych albo uczestniczącego w szkoleniu poligonowym z wy-
korzystaniem uzbrojonych min bojowych lub w pracach minerskich z wykorzystaniem
materiału wybuchowego nie mniej niż 12 razy w ciągu roku.
Ustawodawca w żadnym przepisie omawianej ustawy ani rozporządzania nie
określił czasu pełnienia przedmiotowej służby, co oznacza, iż okres służby, z tytułu
której przysługuje podwyższenie emerytury, może również przypadać na czas przed
wejściem w życie tych przepisów, to jest przed 26 lutego 1994 r. Przepis art. 60
ustawy stanowi jedynie o dacie powstania prawa do wypłaty podwyższenia emerytu-
ry, wynikającego z art. 15 ust. 2 ustawy, nie ma natomiast żadnego odniesienia do
okresu pełnionej służby, z tytułu której przysługuje to podwyższenie. Powyższe
uprawnienie powinno zatem przysługiwać wszystkim żołnierzom pełniącym służbę
saperską, niezależnie od tego, czy przeszli na emeryturę pod rządami omawianej
ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r., czy też na podstawie przepisów obowiązującej do
5
dnia 26 lutego 1994 r. ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych i ich rodzin (jednolity tekst:Dz.U. z 1983 r. Nr 29, poz. 139 ze
zm.). Nie znajduje też uzasadnienia odmienne traktowanie okresu służby w cha-
rakterze sapera, pełnionej w takich samych warunkach i w tym samym okresie, tylko
w zależności od daty przejścia na emeryturę. Przyznanie żołnierzom zawodowym
prawa do podwyższenia emerytury od dnia 26 lutego 1994 r. na podstawie przepisów
art. 15 ust. 2 pkt 2 c ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. i § 1 ust. 2 pkt 4 omawianego
rozporządzenia Rady Ministrów - za każdy pełny rok zawodowej służby wojskowej
pełnionej w charakterze żołnierza - świadczy o równym traktowaniu tej służby,
niezależnie od daty jej pełnienia. Omawiane przepisy, przyznające to uprawnienie,
nie ograniczyły go czasowym warunkiem pełnienia tej służby.
Kierując się powyższymi rozważaniami, Sąd Najwyższy uznał, iż przepis art.
53 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r., nie uwzględniający podwyższeń z
art. 15 ust. 2 wobec osób, którym w dniu wejścia w życie ustawy przysługują emery-
tury i renty na podstawie dotychczasowych przepisów, zawiera sprzeczność z zana-
lizowanymi wyżej przepisami ustawy i narusza konstytucyjną zasadę równego trak-
towania obywateli (art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwiet-
nia 1997 r.).
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy podjął uchwałę, jak w sentencji.
========================================