Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 lipca 1998 r.
II UKN 147/98
Pobieranie renty rodzinnej od dwóch organów rentowych, mimo prawid-
łowego pouczenia o prawie jej pobierania tylko od jednego organu, stanowi
przesłankę do żądania zwrotu jednej z tych rent, jako nienależnie pobranego
świadczenia (art. 106 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrze-
niu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Barbara Wagner, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 1998 r. sprawy z wniosku Te-
resy W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o zwrot
niezależnie pobranego świadczenia, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 6
listopada 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wnioskodawczyni Teresa W. odwołała się od dwu decyzji Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w G. z dnia 4 listopada 1996 r. o wstrzymaniu wypłaty
renty rodzinnej po zmarłym w dniu 1 kwietnia 1992 r. Zbigniewie W. oraz z dnia 10
grudnia 1996 r., zobowiązującej wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranych
świadczeń od 1 listopada 1993 r. do 31 października 1996 r., to jest za okres 3 lat, w
kwocie 14.492,16 zł. Sąd Wojewódzki w Gdańsku-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych z siedzibą w Gdyni oddalił odwołanie i ustalił, że wnioskodawczyni składa-
jąc do pozwanego organu rentowego wniosek o rentę rodzinną po zmarłym mężu,
nie podała informacji, iż pobiera rentę rodzinną z Wojskowego Biura Emerytalnego i
w okresie od 1 września 1992 r. do 31 października 1996 r. pobierała jednocześnie
2
świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i z Wojskowego Biura Emerytal-
nego w G. Wnioskodawczyni była pouczona o obowiązku zawiadomienia organu
rentowego o okolicznościach powodujących zawieszenie prawa do renty, czego nie
uczyniła do dnia wydania decyzji wstrzymującej prawo do świadczeń. Zgodnie z treś-
cią art. 69 i 71 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) w razie zbiegu u jednej osoby
prawa do dwóch rent, wypłaca się jedynie z tych świadczeń - wyższe lub wybrane
przez zainteresowanego.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wyrokiem
z dnia 6 listopada 1997 r. oddalił apelację wnioskodawczyni, podzielając stanowisko
Sądu I instancji. Sąd Apelacyjny uznał, iż w okolicznościach rozpoznawanej sprawy,
zaniedbanie wnioskodawczyni powiadomienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o
pobieraniu renty rodzinnej z Wojskowego Biura Emerytalnego stanowi świadome
wprowadzenie organu rentowego w błąd, co uzasadniało zastosowanie art. 106 ust.
2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o z.e.p.
Pełnomocnik wnioskodawczyni zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając
naruszenie art. 106 ustawy o z.e.p. przez błędną wykładnię oraz niewyjaśnienie
wszystkich spornych okoliczności. Następnie w piśmie z 1 lipca 1998 r. drugi pełno-
mocnik wnioskodawczyni uzupełnił kasację, wskazując jako jej podstawę również art.
393
1
KPC pkt 2 i zarzucając naruszenie art. 210 § 2, 232, 239 oraz 328 § 2 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja wnioskodawczyni podlegała rozpoznaniu w zakresie zarzutów przeds-
tawionych w piśmie z dnia 3 lutego 1998 r. Zgodnie z art. 393
4
KPC kasację wnosi
się w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej i Sąd
Najwyższy rozpoznaje sprawę tylko w granicach określonych w takiej kasacji (art.
393
11
KPC), nie jest natomiast dopuszczalne uzupełnienie kasacji po terminie
zakreślonym do jej wniesienia.
Kasacja wnioskodawczyni nie jest zasadna. Stosownie do art. 106 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U.
Nr 40, poz. 267 ze zm.) osoba, która pobrała nienależne jej świadczenia, jest obo-
wiązana do ich zwrotu. Zgodnie z tym przepisem świadczenie ma charakter niena-
leżnego, jeśli organ rentowy albo w ogóle nie był zobowiązany do wypłaty świadcze-
3
nia, albo gdy początkowo istniejące zobowiązanie z biegiem czasu ustało lub uległo
zmianie, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich
pobierania. W punkcie 2 ustępu 2 cytowanego przepisu za nienależnie pobrane
świadczenie uważa się również świadczenia, które zostały przyznane lub wypłacone
na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo w innych wypadkach
świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.
Z dołączonych do akt sprawy akt rentowych wnioskodawczyni wynika, iż
wnioskodawczyni, składając wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyz-
nanie renty rodzinnej dla córki w dniu 16 września 1992 r., jak i we wniosku o rentę
rodzinną dla siebie, złożonym w dniu 29 grudnia 1994 r., nie podała informacji, iż
osiąga dochód z tytułu pobierania renty rodzinnej z Wojskowego Biura Emerytal-
nego. Sąd Apelacyjny trafnie podkreślił, że wnioskodawczyni nie zareagowała rów-
nież wówczas, gdy otrzymała, jako opiekunka, decyzję o przyznaniu renty rodzinnej
dla córki, jak i dla siebie, pomimo faktu, iż w obu tych decyzjach była powiadomiona
o obowiązku zawiadamiania organu rentowego o pobieraniu świadczeń z innej ins-
tytucji rentowej. Pouczenie o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie
prawa do świadczeń było zgodne z obowiązującymi przepisami i dokładnie wskazy-
wało, że osoba, która pobrała nienależne jej świadczenia, jest zobowiązana do ich
zwrotu. W takich okolicznościach jest oczywiste, że wnioskodawczyni była pouczona
o prawie do pobierania renty rodzinnej na siebie i na córkę tylko z jednego organu
rentowego i zatajenie otrzymywania takiej renty z Wojskowego Biura Emerytalnego
stanowi przesłankę z art. 106 ust. 2 pkt 2 ustawy o z.e.p. do żądania zwrotu
nienależnie pobranych przez wnioskodawczynię świadczeń za okres trzech lat.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 393
12
KPC Sąd Najwyższy
orzekł, jak w sentencji.
========================================