Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 września 1998 r.
II UKN 194/98
Dochód za wykonanie zlecenia na rzecz pracodawcy, uzyskany przez
pracownika, który zlecenie to przyjął w ramach prowadzonej przez siebie dzia-
łalności gospodarczej, powinien być przez pracodawcę traktowany jak wyna-
grodzenie dla celów świadczenia z ubezpieczenia społecznego (art. 2 ust. 3
ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonują-
cych pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jednolity
tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie: SA Beata
Gudowska, SN Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 września 1998 r. sprawy z wniosku
Dyrekcji Inwestycji w K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi
w P. o składki na ubezpieczenie społeczne, na skutek kasacji wnioskodawcy od wy-
roku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 8 stycznia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w K. decyzję z dnia 8 kwietnia 1997
r. wymierzył Dyrekcji Inwestycji w K. składki z tytułu ubezpieczenia społecznego
pracowników za okres od września 1995 r. do kwietnia 1996 r. w kwocie 5.573,51 zł,
ustalił kwotę odsetek za zwłokę i wymierzył dodatkową opłatę w wysokości 100%
ustalonych odsetek.
Dyrekcja Inwestycji w K. w odwołaniu od powyższej decyzji wniosła o jej
uchylenie, uznając ją za niezgodną z prawem i wydaną w oparciu o dowolną inter-
pretację przepisów ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób
2
wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (jednolity
tekst:: Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 ze zm.).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w P. w odpowiedzi na odwołanie
wniósł o utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji.
Wyrokiem z dnia 23 września 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Warszawie, podzielając stanowisko wyrażone w zaskarżonej
decyzji, oddalił odwołanie Dyrekcji Inwestycji w K.
Powyższy wyrok wnioskodawca zaskarżył w całości apelacją, zarzucając na-
ruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
przepisu art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym
osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz
sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału (art.
368 KPC) i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie odwoła-
nia poprzez uchylenie decyzji ZUS w P. z dnia 8 kwietnia 1997 r., ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku oddalającego odwołanie w całości i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego jej rozpoznania w innym składzie.
W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie.
Wyrokiem z dnia 8 stycznia 1998 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie oddalił apelację. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że do-
chód uzyskany przez pracownika z tytułu umowy zlecenia zawartej z pracodawcą
stanowi w rozumieniu art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. wynagrodzenie
za pracę, choćby pracownik jednocześnie prowadził działalność gospodarczą i wy-
konywał czynności zlecone w ramach tej działalności. W świetle powołanej ustawy
osoba taka nie przestaje być pracownikiem w stosunku do zatrudniającego go pra-
codawcy, będącego w stosunku do niego zleceniodawcą. Sąd Apelacyjny uznał, że
należało od dochodu uzyskanego przez pracownika z tytułu prac zleconych przez
pracodawcę, choćby nawet przed zawarciem umowy zgłosił jednoosobowo działal-
ność gospodarczą, odprowadzić stosowną składkę ubezpieczeniową.
Wyrok Sądu Apelacyjnego wnioskodawca zaskarżył kasacją zarzucając mu
naruszenie prawa materialnego - art. 2 ust. 3 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpie-
czeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub
umowy zlecenia (art. 393
1
KPC), przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe co do
zasady zastosowanie tego przepisu do stanu faktycznego sprawy oraz sprzeczność
istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału. Wniósł o zmianę
3
zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie żądania apelacji o uchylenie decyzji
ZUS w P. z dnia 8 kwietnia 1997 r. oraz w oparciu o art. 393
13
KPC uchylenie zas-
karżonego wyroku oddalającego apelację.
W odpowiedzi na kasację ZUS w P. wniósł o oddalenie kasacji w całości.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Wbrew ,wywodom kasacji Sąd Apelacyjny wydając zaskarżony wyrok nie na-
ruszył art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym
osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu
dochód z tytułu wykonywania umowy zawartej ze zleceniodawcą, u którego osoba
wykonująca umowę jest równocześnie pracownikiem, traktuje się w zakresie ubez-
pieczeń społecznych jak wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia, niezależnie od okresu,
na który umowa była zawarta oraz od wymiaru czasu pracy. Z wykładni językowej
tego przepisu wynika, że odnosi się on do osoby wykonującej pracę w ramach
umowy zlecenia na rzecz swego pracodawcy, a więc do osoby pozostającej z praco-
dawcą w stosunku pracy oraz do dochodu osiągniętego z tytułu pracy wykonanej w
ramach zlecenia. Dochód taki, zgodnie z wolą ustawodawcy, jest traktowany jak wy-
nagrodzenie dla celów ubezpieczenia społecznego, co oznacza, że istnieje ustawo-
wy obowiązek odprowadzania od niego składki na ubezpieczenie społeczne pra-
cowników.
Z bezspornego stanu faktycznego sprawy wynika, że czterej pracownicy Dy-
rekcji Inwestycji w K., pozostający z tą Dyrekcją w stosunku pracy, wykonali na jej
rzecz pracę w granicach umowy zlecenia. Zlecenie przyjęli w ramach prowadzonej
przez siebie indywidualnej działalności gospodarczej. Fakt, że zlecenie zostało
przyjęte i wykonane zgodnie z zakresem prowadzonej przez każdego z czterech
pracowników działalności gospodarczej, nie wyłącza osiąganego przez nich od pra-
codawcy dochodu za wykonanie zlecenia, z dyspozycji art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19
grudnia 1975 r. Traktowanie dochodu z tytułu umowy zlecenia, jak wynagrodzenia w
zakresie ubezpieczeń społecznych, zależy - zgodnie z omawianym przepisem - od
tego, aby osoba zawierająca ze zleceniodawcą umowę była równocześnie pracowni-
kiem tego zleceniodawcy. Ta okoliczność, jak wspomniano, jest bezsporna. Fakt, że
osoby będące równocześnie pracownikami wnioskodawcy prowadziły działalność
4
gospodarczą i w ramach tej działalności wykonały zlecone im prace nie zmienił obo-
wiązku odprowadzenia od osiągniętego dochodu składek na ubezpieczenie społecz-
ne. Dochód ten stanowił wynagrodzenie, o jakim mowa w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia
19 grudnia 1975 r.
Wywody kasacji co do tego, że wnioskodawcę łączyła z pracownikami umowa
cywilnoprawna i nie można, wbrew woli stron, przypisywać innego charakteru łączą-
cej strony umowie, nie zasługuje na uwzględnienie. Omawiany przepis art. 2 ust. 3
ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. nie narusza woli stron co do rodzaju łączącej je,
poza stosunkiem pracy, umowy. Zgodnie z treścią tego przepisu dochód uzyskany z
tytułu umowy zlecenia przez pracownika od pracodawcy jest traktowany w „zakresie
świadczeń z ubezpieczenia społecznego” jak wynagrodzenie. Istota cywilnoprawne-
go charakteru umowy zlecenia nie zostaje podważona. Szczególnie traktowany jest
dochód z tytułu takiej umowy. Dla celów ubezpieczenia społecznego jest on trakto-
wany, jak wynagrodzenie. Nie stanowi też kontrargumentu dla stanowiska wyrażo-
nego przez Sąd Apelacyjny to, że prace zlecone nie pozostawały w związku z obo-
wiązkami pracowniczymi. Z art. 2 ust. 3 omawianej ustawy warunek taki nie wynika.
Zbyt daleko idący i wykraczający poza wykładnię językową jest wniosek kasa-
cji, że z przepisu tego wynika wprost, iż nie odnosi się on do umów zawieranych z
podmiotami gospodarczymi. Treść tego przepisu nie upoważnia do takiego wniosku.
Bez znaczenia jest także eksponowany w kasacji pogląd, że nie wiadomo kto „fizycz-
nie” wykonał zlecenie, skoro umowa była zawarta z podmiotem gospodarczym. Nie-
zależnie od treści art. 738 § 1 KC, zgodnie z którym przyjmujący zlecenie może po-
wierzyć wykonanie tego zlecenia innej osobie tylko w przypadkach tych przepisem
określonych, z okoliczności sprawy wynika, że zlecenie wnioskodawcy było wykona-
ne przez osoby będące równocześnie pracownikami. One też otrzymały dochód z
tytułu wykonania zlecenia.
Kierując się powyższym względami Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że
wyrok Sądu Apelacyjnego odpowiada omawianym przepisom, a kasacja podlega
oddaleniu.
========================================