Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 września 1998 r.
I PKN 312/98
Prawomocne ukaranie urzędnika państwowego mianowanego karą dys-
cyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie wywiera bezpośredni skutek w sferze
stosunku pracy, powodując jego rozwiązanie.
Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 września 1998 r. sprawy z po-
wództwa Jarosława P. przeciwko Urzędowi Celnemu w T. o ustalenie i wynagrodze-
nie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 19 marca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W pozwie z dnia 28 stycznia 1997 r. przeciwko Urzędowi Celnemu w T. Ja-
rosław P. żądał ustalenia, że pozostaje w stosunku pracy z mianowania na stanowis-
ku Kierownika Zmiany Urzędu Celnego w T. Oddział w D. oraz zasądzenia wynagro-
dzenia za pracę za okres od 18 listopada 1996 r.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Chełmie, wyrokiem z dnia 10 grudnia 1997 r.,
powództwo oddalił, a Sąd Wojewódzki w Lublinie, wyrokiem z dnia 5 marca 1998 r.,
oddalił apelację powoda.
Uznając zarzuty apelacji za bezzasadne Sąd drugiej instancji podzielił pods-
tawę faktyczną i ocenę prawną wyrażone w wyroku Sądu pierwszej instancji. Zasad-
nicze ustalenia są następujące:
W dwuinstancyjnym postępowaniu dyscyplinarnym uznano powoda winnym
tego, że w nocy z 6 na 7 lipca 1996 r. pełnił służbę w Oddziale Celnym w D. w stanie
po spożyciu alkoholu, samowolnie oddalił się z miejsca pracy i nierzetelnie wykony-
2
wał obowiązki służbowe w zakresie dokumentowania zatrzymanych 10 litrów spirytu-
su „Royal”. Za czyn ten działająca w drugiej instancji Komisja Dyscyplinarna przy
Prezesie Głównego Urzędu Ceł, orzeczeniem z dnia 15 listopada 1996 r., wymierzyła
powodowi karę wydalenia z pracy w Urzędzie.
Wraz z uprawomocnieniem się kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy w Urzę-
dzie - według oceny Sądów obu instancji - nastąpił automatycznie z mocy samego
prawa skutek w zakresie stosunku pracy w postaci jego rozwiązania. Wynika to z art.
14 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.). Sądy przyjęły, że powód został ukarany w pos-
tępowaniu dyscyplinarnym przed właściwymi Komisjami Dyscyplinarnymi stosownie
do zasad ukształtowanych w tym zakresie w ustawie o pracownikach urzędów pańs-
twowych. Orzeczenie prawomocne wydane w postępowaniu dyscyplinarnym nie
podlega weryfikacji w postępowaniu sądowym. Wobec tego Sąd Wojewódzki w Lub-
linie podniesione w apelacji zarzuty wadliwości proceduralnych w zakresie wszczęcia
postępowania dyscyplinarnego pozostawił bez rozpoznania. Wbrew zarzutom
apelacji powód nie został pozbawiony prawa do sądu o czym świadczy - według
Sądu Wojewódzkiego - merytoryczne rozpoznanie tego żądania przez Sądy Pracy
dwóch instancji. Odrębnym natomiast zagadnieniem jest to, że powód bezpodstaw-
nie domaga się rozciągnięcia jurysdykcji sądu na kwestie, które z mocy prawa zos-
tały spod tej jurysdykcji wyłączone.
W kasacji od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 19 marca 1998 r.
powód zarzucił, że zaskarżony wyrok wynika z przyjęcia wadliwej oceny prawnej i
narusza:
- art. 232 KPC oraz art. 316 KPC poprzez niewyjaśnienie tego, czy Dyrektor Urzędu
Celnego w T. podjął decyzję w przedmiocie rozpatrzenia sprawy przez komisję dys-
cyplinarną oraz tego, czy do tej komisji został skierowany wniosek o ukaranie powo-
da,
- art. 14 ust. 1 pkt 2 i art. 38 ust. 1 i 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych
przez uznanie, że wymierzenie powodowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy w
urzędzie spowodowało rozwiązanie stosunku pracy bez potrzeby wydania decyzji
administracyjnej,
- art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej
w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. w związku z art. 89 pkt 2 i art. 241 ust. 1 Kons-
3
tytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez odmowę powodowi prawa do sprawiedliwego i
publicznego rozpoznania sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd.
Powołując powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w
części dotyczącej żądania pozwu o ustalenie i rozstrzygnięcie w tym zakresie zgod-
nie z żądaniem pozwu a uchylenie zaskarżonego wyroku w pozostałej części ewen-
tualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W kasacji zostały zakwestionowane przesłanki zaskarżonego wyroku, wyni-
kające z oceny skutków prawnych ukarania urzędnika państwowego mianowanego
karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie, w odniesieniu do stosunku pracy
łączącego pracownika mianowanego z jego urzędem. Sąd Najwyższy uznał, że
ocena prawna wyrażona w zaskarżonym wyroku jest prawidłowa - odpowiada nale-
życie zinterpretowanym przepisom prawa materialnego. Z punktu widzenia zarzutów i
argumentacji kasacji zasadnicze znaczenie ma przepis art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Otóż w myśl tego
przepisu stosunek pracy z urzędnikiem państwowym mianowanym ulega z mocy
prawa rozwiązaniu z jego winy bez wypowiedzenia w razie prawomocnego ukarania
karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie. Z regulacji tej zwłaszcza w
brzmieniu przepisu wynikającym z ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy
o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 136, poz. 704) wynika jasno, że
prawomocne ukaranie wskazaną karą dyscyplinarną wywiera skutek bezpośredni („z
mocy prawa”) w sferze stosunku pracy, powodując jego rozwiązanie. W konsekwen-
cji tego, czynności pracodawcy wynikające ze stanu prawnego powstałego z mocy
prawa mają charakter deklaratoryjny lub wykonawczy w znaczeniu technicznym. Nie
wchodzi bowiem już w rachubę oświadczenie woli pracodawcy (decyzja administra-
cyjna właściwego organu) jako element dopiero konstytuujący rozwiązanie stosunku
pracy, które już ustawa związała z orzeczeniem dyscyplinarnym. Bezprzedmiotowość
wydania decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy wyłącza w konsekwencji zastosowanie
trybu określonego w art. 38 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Nie budzi zastrzeżeń - wbrew zarzutowi kasacji - zakres przeprowadzonego w
sprawie postępowania dowodowego wynikający z oceny o wiążących Sąd Pracy
4
skutkach prawomocnego ukarania powoda karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w
urzędzie. Dla rozstrzygnięcia bowiem o bezzasadności roszczeń pozwu, ażeby usta-
lić, że powód pomimo prawomocnego ukarania pozostaje nadal w stosunku pracy z
urzędem i że należy mu się wynagrodzenie za okres po ukaraniu karą wydalenia z
pracy w urzędzie, wystarczającą podstawę faktyczną stanowiło ustalenie okoliczności
określonych w art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Skoro Sąd Pracy prawidłowo ustalił te przesłanki, a w szczególności, że kara wyda-
lenia z pracy w urzędzie została orzeczona przez właściwą Komisję Dyscyplinarną w
postępowaniu, którego zasady zostały ustawowo ukształtowane, to słusznie Sąd ten
nie uwzględnił wniosków powoda zmierzających do badania prawidłowości procedury
wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. W konsekwencji bezzasadne są zarzuty
kasacji naruszenia przepisów postępowania (art. 232 KPC i art. 316 KPC) oraz
przepisów powołanej Konwencji oraz Konstytucji w zakresie prawa do sądu, skoro
prawo powoda w tym zakresie nie zostało ograniczone.
Sąd Najwyższy z powyższych przyczyn wobec tego, że kasacja nie ma
usprawiedliwionych podstaw orzekł o jej oddaleniu (art. 393
12
KPC).
========================================