Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 października 1998 r.
I PKN 398/98
1. Uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za zwykły sposób rozwiązania
stosunku pracy nie oznacza przyzwolenia na arbitralne, dowolne, nieuzasad-
nione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wypowiedzenie
umowy o pracę.
2. Wypowiedzenie umowy o pracę długoletniemu pracownikowi, który
utracił zdrowie w związku przyczynowym z rażąco naruszającymi zasady bez-
pieczeństwa i higieny pracy warunkami wykonywania zatrudnienia, może być
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 KP).
Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 października 1998 r. sprawy z po-
wództwa Romana W. przeciwko S. Zakładom Mięsnym S.A. w S.P. o uznanie wypo-
wiedzenia za bezskuteczne, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 22 maja
1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach wyro-
kiem z dnia 22 maja 1998 r. oddalił apelację strony pozwanej – S. Zakładów Mięs-
nych Spółki Akcyjnej w S.P. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Siedlcach z
dnia 9 lutego 1998 r. [...] przywracającego do pracy na poprzednich warunkach po-
woda Romana W.
Rozstrzygnięcie to zapadło w następującym stanie faktycznym. Powód był za-
trudniony u strony pozwanej od 25 listopada 1974 r. do 31 sierpnia 1997 r. jako pra-
cownik fizyczny w oddziale uboju. Praca wykonywana przez powoda w mikroklimacie
2
wilgotnym i gorącym oraz w hałasie wymagała dźwigania ciężarów, co sprzyjało po-
wstaniu i nawrotom jego dolegliwości bólowych dłoni oraz kręgosłupa na odcinku lę-
dźwiowo-krzyżowym. Powód cierpi na schorzenia, które pozostają w związku przy-
czynowym z warunkami pracy i wiążą się z koniecznością korzystania ze zwolnień
lekarskich, których wymiar wykazywał stałą tendencję wzrostową. W 1995 r. powód
przebywał na tych zwolnieniach przez 47 dni, w 1996 r. - przez 58 dni, a do dnia 12
września 1997 r. już przez 52 dni.
Na tle takich ustaleń Sąd Wojewódzki potwierdził prawidłowość stanowiska
Sądu pierwszej instancji, że wypowiadając powodowi umowę o pracę pozwany pra-
codawca wybrał niewłaściwą metodę rozwiązania problemu jego absencji chorobo-
wych. Wadliwość ta polegała na przerzuceniu na pracownika starań o zmianę miejs-
ca pracy lub o uzyskanie renty. Fakt, że powód nie zwracał się o zmianę stanowiska
pracy, nie zwalniał pracodawcy od obowiązku inicjatywy w tym zakresie. Sąd drugiej
instancji uznał, że powodowi nie postawiono zarzutu niewłaściwego świadczenia
pracy i dlatego niewyczerpanie przez stronę pozwaną możliwości przesunięcia dłu-
goletniego pracownika w drodze wypowiedzenia zmieniającego na inne odpowiednie
stanowisko pracy i zastosowanie wypowiedzenia umowy o pracę było sprzeczne z
zasadami współżycia społecznego.
W kasacji strona pozwana podniosła zarzut naruszenia prawa materialnego -
przez błędną wykładnię art. 30 § 4 i 45 KP oraz przez niewłaściwe zastosowanie art.
8 KP, argumentując, że długotrwałe zwolnienia lekarskie powoda, który jest pracow-
nikiem fizycznym, dezorganizowały proces produkcji, przeto uzasadniały wypowie-
dzenie mu umowy o pracę, które nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecz-
nego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest nieuzasadniona. Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę po-
winna być rozważana nie tylko z uwzględnieniem potrzeb pracodawcy (art. 45 KP),
ale również z poszanowaniem interesów pracownika sumiennie i starannie wykonu-
jącego obowiązki pracownicze, za którego ochroną przemawiają w konkretnych oko-
licznościach sprawy zasady współżycia społecznego, kwalifikujące wypowiedzenie
definitywne jako nadużycie prawa przez pracodawcę (art. 8 KP).
3
Za takim potraktowaniem pracownika przemawiało w rozpoznawanej sprawie
długoletnie zatrudnienie powoda za niskim wynagrodzeniem w szczególnie uciążli-
wych warunkach pracy, które stanowiły przyczynę jego nieodwracalnych chorób pra-
cowniczych, wymagających długich okresów leczenia. W tym zakresie Sąd drugiej
instancji potwierdził wnikliwe ustalenia pierwszoinstancyjne, że schorzenia powoda,
wykonującego pracę zawodową bez zastrzeżeń, pozostają w związku przyczynowym
ze szkodliwymi warunkami jego zatrudnienia oraz wymagają coraz dłuższego ich le-
czenia. Następnie Sąd ten trafnie zasygnalizował, iż zjawisko generalnego występo-
wania istotnych absencji chorobowych wśród długoletnich pracowników zatrudnio-
nych na oddziale zatrudniającym powoda (oddział uboju), powinno być ograniczane
przez poprawę warunków wykonywania pracy, prowadzącą do usuwania zagrożeń
dla zdrowia zatrudnionych tam pracowników oraz przez przesuwanie na inne, odpo-
wiednie stanowiska pracy pracowników, którzy z przyczyn dotyczących pracodawcy
utracili dotychczasową sprawność zawodową. Podjęcia takich działań wymaga usta-
wowy obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicz-
nych warunków pracy (art. 94 pkt 4 i 207 KP).
Pracodawca, zatrudniający pracowników w uciążliwych lub szkodliwych wa-
runkach pracy, które wpływają na obniżenie ich zdrowotnej sprawności zawodowej,
powinien liczyć się z możliwością negatywnej sądowej weryfikacji pozbycia się dłu-
goletnich pracowników, którzy utracili zdrowie w związku przyczynowym z urągają-
cymi bezpieczeństwu i higienie pracy warunkami wykonywania zatrudnienia, spowo-
dowaną uznaniem dokonanego wypowiedzenia umowy o pracę za czynność
sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (art. 8 KP). Pracownicy tacy nie po-
winni być traktowani instrumentalnie jako zbędny lub nieprzydatny zawodowo balast
dezorganizujący proces produkcji u pozwanego pracodawcy, który nie dostrzega lub
pomniejsza własne ewidentne zaniedbania obowiązku zapewnienia bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy, przyczynowo wpływających na obniżanie zdrowotnej
sprawności zawodowej pracowników zatrudnionych na oddziale uboju. Wprawdzie w
orzecznictwie w ostatnim okresie wypowiedzenie umowy o pracę uznaje się za tzw.
zwykły sposób rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę, ale nie może to ozna-
czać przyzwolenia na arbitralne, dowolne, nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego wypowiedzenie umowy o pracę, którego zastosowanie wy-
maga - na żądanie pracownika - wnikliwej oceny sądowej. Dlatego przekonujące
uzasadnienie przez Sądy obu instancji stanowiska o nadużyciu przez pozwanego
4
pracodawcę prawa wypowiedzenia powodowi umowy o pracę doprowadziło Sąd
Najwyższy do oddalenia kasacji na podstawie art. 39312
KPC.
========================================