Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 listopada 1998 r.
I PKN 438/98
Przeniesienie w stan nieczynny jest czynnością zmieniającą stosunek
pracy nauczyciela mianowanego, która dla swej skuteczności prawnej nie wy-
maga wypowiedzenia.
Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 1998 r. sprawy z po-
wództwa Wiesławy C. przeciwko Zespołowi Szkół Budowlanych w J. o uznanie prze-
niesienia w stan nieczynny za bezskuteczne, na skutek kasacji powódki od wyroku
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu z dnia
24 kwietnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Jarosławiu wyrokiem z dnia 26 lutego 1998 r. [...]
oddalił powództwo Wiesławy C. o uznanie przeniesienia w stan nieczynny za bezs-
kuteczne. Sąd ustalił, że powódka od września 1986 r. pracowała jako wychowawca
w internacie Zespołu Szkół Budowlanych w J. Pismem z 10 lutego 1998 r. została
przeniesiona z dniem 1 marca 1998 r. w stan nieczynny. Internat został zlikwidowany
z powodu złego stanu technicznego obiektu oraz braku dostatecznej liczby uczniów z
niego korzystających. Pismem z dnia 28 stycznia 1998 r. Dyrektor Zespołu Szkół Bu-
dowlanych poinformował organizacje związkowe o zamiarze wypowiedzenia wycho-
wawcom umów o pracę. Uczniowie przeszli do Bursy Międzyszkolnej. W internacie
zatrudnieni są jeden pracownik na 1/2 etatu i magazynier do czasu przekazania ma-
jątku placówki.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) likwidacja szkoły uzasadnia prze-
2
niesienie nauczyciela w stan nieczynny. Po sześciu miesiącach pozostawania w sta-
nie nieczynnym następuje wygaśnięcie stosunku pracy (art. 20 ust. 6 Karty Nauczy-
ciela).
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu wyro-
kiem z dnia 24 kwietnia 1998 r. [...], oddalił apelację Wiesławy C. od powyższego
wyroku. Sąd uznał za nieuzasadniony zarzut apelacji, iż do przeniesienia nauczyciela
w stan nieczynny ma zastosowanie art. 20 ust. 3 Karty Nauczyciela. Przeniesienie w
stan nieczynny nie jest rozwiązaniem stosunku pracy i nie wymaga wypowiedzenia.
Sytuację nauczyciela przeniesionego w stan nieczynny reguluje art. 20 ust. 6 Karty
Nauczyciela. Art. 20 ust. 3 tej ustawy ma zastosowanie tylko w przypadku rozwiąza-
nia stosunku pracy na wniosek nauczyciela. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie
nie zachodziła.
Wiesława C. zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę na-
ruszenie prawa materialnego, przez przyjęcie, że art. 20 ust. 3 Karty Nauczyciela nie
ma zastosowania przy przeniesieniu nauczyciela w stan nieczynny. Wniosła o
zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie przeniesienia w stan nieczynny za bezsku-
teczne lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponow-
nego rozpoznania. Wywodziła, że przeniesienie w stan nieczynny jest szczególnym
rozwiązaniem stosunku pracy. Wymaga wobec tego zastosowania art. 20 ust. 3 Karty
Nauczyciela. Zdaniem skarżącej, odmienna wykładnia art. 20 Karty Nauczyciela pro-
wadziłaby do polepszenia sytuacji pracowników, którzy rozwiązali stosunek pracy w
relacji do nauczycieli przeniesionych w stan nieczynny. Ponadto podniosła, że likwi-
dacja internatu nastąpiła bez zachowania procedury przewidzianej w art. 59 ust. 1
ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Podała też, że nie była prawidłowo
powiadomiona o terminie rozprawy apelacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W razie likwidacji szkoły, dyrektor szkoły przenosi nauczyciela w stan nie-
czynny albo, na wniosek nauczyciela, rozwiązuje z nim stosunek pracy. Sytuację
nauczyciela przeniesionego w stan nieczynny reguluje art. 20 ust. 6 - 8 Karty
Nauczyciela, zaś nauczyciela, któremu wypowiedziano stosunek pracy na jego wnio-
sek - art. 20 ust. 2 - 5. Już z alternatywnego sposobu postępowania dyrektora szkoły
w przypadkach określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela wynika, że przenie-
3
sienie w stan nieczynny i rozwiązanie stosunku pracy nie są działaniami tożsamymi
rodzajowo. Jest tak w istocie - przeniesienie w stan nieczynny powoduje zmianę sto-
sunku pracy nauczyciela, zaś wypowiedzenie skierowane jest bezpośrednio na usta-
nie zatrudnienia. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 20 Karty
Nauczyciela następuje na wniosek nauczyciela (ust. 1) za uprzednim trzymiesięcz-
nym wypowiedzeniem (z wyjątkiem ust.5) na koniec roku szkolnego (z wyjątkami wy-
nikającymi z ust. 4), a nauczycielowi przysługuje odprawa, której wysokość zależy od
podstawy zatrudnienia (ust.2). Stosunek pracy nauczyciela przeniesionego w stan
nieczynny wygasa z upływem sześciu miesięcy pozostawania w stanie nieczynnym.
Do tego czasu nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia zasadniczego oraz do
innych świadczeń pracowniczych (ust. 6). W razie powstania możliwości podjęcia
pracy w pełnym wymiarze zajęć, pracodawca ma obowiązek przywrócenia do pracy
takiego nauczyciela w pierwszej kolejności (ust. 7). Nauczyciel w stanie nieczynnym
może podjąć, na swój wniosek lub na wniosek dyrektora szkoły, zatrudnienie w nie-
pełnym lub pełnym wymiarze zajęć, z prawem do dodatkowego wynagrodzenia za
wykonywanie tej pracy (ust. 8). Sytuacja nauczyciela, któremu wypowiedziano stosu-
nek pracy i przeniesionego w stan nieczynny jest odmienna. Definitywna utrata za-
trudnienia kompensowana jest świadczeniem jednorazowym - odprawą pieniężną.
Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny nie przestaje być pracownikiem. Przez
cały ten czas przysługuje mu prawo do przywrócenia do pracy w pierwszej kolejno-
ści; pomimo niewykonywania pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeżeli na-
wet sytuacja finansowa nauczycieli zwolnionych z pracy ukształtowana została nieco
korzystniej niż przeniesionych w stan nieczynny, to dyferencjacja taka jest uzasad-
niona, także uwzględniając potrzeby organizacyjne szkoły. Każdy nauczyciel w
sytuacjach przewidzianych w art. 20 ust. 1 ustawy Karty Nauczyciela ma możliwość
wyboru między rozwiązaniem stosunku pracy a przeniesieniem w stan nieczynny.
Właśnie pracownikowi ustawodawca pozostawił decyzję w tym przedmiocie. Skoro
więc powódka wybrała przeniesienie w stan nieczynny (bo pouczona o takiej możli-
wości nie wystąpiła z wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy ) mniej korzystne, jak
twierdzi, niż rozwiązanie stosunku pracy, to można by rzec „volenti non fit iniura”.
Kasacja Wiesławy C. nie ma usprawiedliwionych podstaw. Sądy obu instancji
do niewadliwie ustalonego stanu faktycznego prawidłowo zastosowały właściwie
zinterpretowany art. 20 Karty Nauczyciela.
4
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================